Termin i liczba wolnych dni przysługujących nauczycielowi w ramach urlopu wypoczynkowego zależy od placówki, w jakiej zatrudniony jest pedagog.

Szkoły, gdzie są ferie. Urlop wypoczynkowy nauczyciela, zatrudnionego w publicznej placówce feryjnej, został uregulowany przede wszystkim w Karcie nauczyciela. Tak więc nauczyciel zatrudniony w placówce,w której przewidziano ferie szkolne, jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze ferii szkolnych (zimowych i letnich). Prawo do pierwszego urlopu nabywa w ostatnim dniu poprzedzającym ferie, a każdy kolejny wypoczynek od 1 stycznia danego roku kalendarzowego.

Nauczyciel korzystający z urlopu wypoczynkowego w czasie ferii powinien otrzymać co najmniej cztery tygodnie nieprzerwanego wypoczynku. W tym czasie dyrektor nie ma prawa zobowiązać podwładnego do przeprowadzania egzaminów, wykonania prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego czy też opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie - nauczyciel może zostać natomiast zmuszony do wykonywania tych czynności w innym okresie trwania ferii szkolnych. Czynności te nie mogę jednocześnie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni.

Nauczyciel ma prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze, o ile w roku szkolnym przepracował cały okres prowadzenia zajęć szkolnych. Jeśli jego okres zatrudnienia jest krótszy niż 10 miesięcy, przysługuje mu urlop obliczany proporcjonalnie od określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć. Aby wyliczyć wtedy wymiar urlopu, jakie przysługuje nauczycielowi, stosuje się art. 66 ust. 2 ustawy KN o ekwiwalencie urlopowym i przyjmuje się, że jeden miesiąc odpowiada 5,6 dnia urlopu, co wynika z wyliczenia: maksymalny pułap ekwiwalentu wynoszący 56 dni dzieli się przez 10 miesięcy (niepełne dni urlopowe i miesiące zatrudnienia zaokrągla się w górę).

Ekwiwalent w wymiarze proporcjonalnym otrzyma także nauczyciel, który nie wykorzysta przysługującego mu urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale z 10 maja 2006 r. (sygn. akt III PZP 3/06) orzekając, że nauczyciel ma prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym do okresu pracy w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, także wtedy, gdy w zatrudniającej go szkole są przewidziane ferie. Ekwiwalent przysługuje jednak maksymalnie za 8 tygodni niewykorzystanego urlopu nauczyciela.

Natomiast nauczycielowi, który nie wykorzysta urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego czy urlopu dla poratowania zdrowia, przysługuje prawo do urlopu uzupełniającego w ciągu roku szkolnego, w wymiarze do 8 tygodni.

Szkoły, gdzie nie ma ferii. Natomiast nauczyciel zatrudniony w publicznej placówce nieferyjnej podlega przepisom Karty nauczyciela oraz częściowo Kodeksowi pracy. Temu nauczycielowi przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. Co ważne, w planie urlopów nie uwzględnia się 4 dni urlopu udzielanego na żądanie pracownika czy urlopu wypoczynkowego pracownicy w ciąży. Więcej o planie urlopów przeczytasz tutaj>>

Urlop powinien zostać wykorzystany w sposób nieprzerwany, to znaczy w całości i bez dzielenia go na części. Dopuszczalne jest podzielenie urlopu wypoczynkowego na części tylko pod warunkiem, że jedna z nich będzie wynosić nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Zobacz, jak dokładnie podzielić urlop wypoczynkowy>>

Inaczej niż w placówce feryjnej, nauczyciel nie ma wyznaczonych sztywnych czasowych ram urlopu. Nawet plan urlopów ma charakter orientacyjny, a czas urlopu pracownika zależy każdorazowo od decyzji pracodawcy, który nie musi udzielić pracownikowi urlopu w terminie wskazanym przez nauczyciela - nawet jeśli wcześniej podział urlopu był zaplanowany, pracodawca może przesunąć wypoczynek tłumacząc się szczególnymi potrzebami i tym, że nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.

Natomiast nauczyciel ma prawo do wykorzystania całości lub części urlopu w innym terminie niż pierwotnie planowany, jeżeli nie mógł go wykorzystać z powodu choroby (także zakaźnej), urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego, rodzicielskiego czy dla poratowania zdrowia. Wypoczynek powinien być wtedy udzielony najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.

Z kolei w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, nauczyciel z placówki nieferyjnej otrzyma ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, w maksymalnym wymiarze 35 dni.

Pedagog nabywa prawo do wypoczynku 1 stycznia każdego roku kalendarzowego, a w pierwszym roku zatrudnienia w wymiarze 1/12 z 35 dni z upływem każdego miesiąca pracy.

W przypadku nauczyciela, który nie przepracował pełnego roku w placówce nieferyjnej, stosuje się przepisy dotyczące urlopu wypoczynkowego obliczonego proporcjonalnie: za jeden miesiąc kalendarzowy przysługuje 1/12 z 35 dni urlopu, zaokrągla się pełne dni i miesiące, a łączna pula urlopowa nie może być wyższa niż 35 dni. W efekcie pracownikowi przysługuje urlop:

  • u dotychczasowego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze;
  • u kolejnego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego (dotyczy zatrudnienia na okres nie krótszy niż do końca roku).

W przypadku, gdy pracownik został u nowego pracodawcy zatrudniony na okres krótszy niż do końca roku kalendarzowego, ma do wykorzystania urlop w wymiarze proporcjonalnym do całego okresu zatrudnienia u tego pracodawcy.

Ponadto, jeśli dana osoba u poprzedniego pracodawcy skorzystała z dni wolnych w wymiarze wyższym niż wynikający z powyższych wyliczeń, to w nowej firmie przysługuje jej odpowiednio niższy urlop.

Co istotne, przy wyliczaniu urlopu wypoczynkowego nauczyciela z placówki nieferyjnej nie liczy się pensum, ale wymiar etatu zatrudnionej osoby. Oznacza to, że jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy lub innemu dobowemu wymiarowi czasu pracy, jaki wynika z wielkości etatu nauczyciela. Departament Strategii Ministerstwa Edukacji Narodowej w piśmie z dnia 31 grudnia 2009 r. (znak: DS-WPZN-WE-421-4/09) w sprawie urlopów w placówkach nieferyjnych wyjaśnił, że do wymiaru urlopu zalicza się wszystkie zajęcia i czynności wynikające z 40-godzinnego tygodniowego czasu pracy. Pomimo, że przepisy ustawy nie określają dobowego wymiaru czasu pracy nauczyciela, to przyjmuje się - dla celów ustalania uprawnień do urlopu wypoczynkowego - że średnio na dobę nauczyciel pracuje 8 godzin (należy bowiem wziąć pod uwagę fakt, że łączny czas pracy nauczyciela wynosi do 40 godzin tygodniowo, w ramach pięciodniowego tygodnia pracy). W efekcie nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w placówce nieferyjnej jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 280 godzin (35 dni x 8 godz.). Pedagog zatrudniony w niepełnym wymiarze zajęć ma urlop obliczany proporcjonalnie, a wolne dni są mu udzielane w dni, które są dla niego dniami pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika.

Urlop dyrektora szkoły. Od 1 stycznia 2018 roku zmieniły się przepisy i osoby na stanowiskach kierowniczych w szkole nie korzystają już z urlopu wypoczynkowego na takich samych zasadach, jak pozostali nauczyciele - chodzi zarówno osoby zatrudnione w szkołach feryjnych, jak i nieferyjnych.

Dyrektor szkoły, wicedyrektor szkoły nauczyciel pełniący inne stanowisko kierownicze w szkole oraz nauczyciel, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze - wszystkie te osoby mają teraz prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów, na takich zasadach, jak nauczyciele z placówek nieferyjnych.

Jeśli nauczyciel z placówki feryjnej awansuje w trakcie roku szkolnego na stanowisko kierownicze, jego urlop wypoczynkowy jest wyliczany proporcjonalnie.

Ponadto o wymiarze urlopu wypoczynkowego nauczyciela, który pracuje w placówce feryjnej, jak i nieferyjnej, decyduje większa ilość godzin pensum w jedne ze szkół. Jeśli liczba godzin jest równa w obydwu placówkach, pedagog otrzyma urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii szkolnych i w czasie ich trwania.

Od początku 2018 roku osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych straciły także prawo do urlopu uzupełniającego i niewykorzystana część urlopu musi zostać przez nie wybrana w późniejszym terminie.

Nauczyciele zatrudnieni w placówkach niepublicznych są objęci wyłącznie przepisami Kodeksu pracy, a to oznacza, że w ich przypadku obowiązują przepisy dotyczące urlopów wypoczynkowych takie, jak pozostałych pracowników. Jak złożyć wniosek o urlop wypoczynkowy?