Gminy, choć nie tworzą i nie prowadzą szpitali, to w zadaniach własnych mają wpisane ochronę zdrowia mieszkańców. A że w czasach pandemii najważniejszym urządzeniem podtrzymującym życie jest respirator, to wiele z nich chce pomóc służbie zdrowia i zakupić ten sprzęt z własnych środków. W jaki sposób mają go potem przekazać do placówki, której nie prowadzą?
Rozwiązań jest kilka. Zdaniem Bartosza Góry, radcy prawnego prowadzącego własną kancelarię w Dębicy, zasadnym jest udzielenie przez gminę wsparcia rzeczowego w postaci przekazania respiratora w oparciu o ustawę z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 374, dalej: u.f.p.). – Ustawa ta w art. 220 ust. 1 dopuszcza udzielenie z budżetu jednostki samorządowej innej JST m.in. pomocy rzeczowej – tłumaczy prawnik. I dodaje, że dla prawidłowego zastosowania tego przepisu koniecznym jest odniesienie się do art. 216 ust. 2 pkt 5 u.f.p. wskazującego, że wydatki budżetu JST są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący JST. Bartosz Góra wyjaśnia także, że szpital zgodnie z ustawą z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 295, dalej: u.d.l.) może otrzymywać od JST: środki finansowe – na realizację zadań, o których mowa w art. 114 ust. 1 pkt 1 i 4–7, lub dotację w rozumieniu przepisów o finansach publicznych na realizację zadań, o których mowa w art. 114 ust. 1 pkt 1–6.
Wsparcie finansowe lub rzeczowe
Wtóruje mu Mateusz Karciarz, prawnik w Kancelarii Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu. Jego zdaniem na gruncie wszystkich trzech samorządowych ustaw ustrojowych oraz u.f.p. możliwe jest udzielanie przez JST wzajemnej pomocy, w tym wsparcia finansowego. – Jeśli gmina chciałaby w obecnej sytuacji pomóc powiatowi, np. przez zakup respiratora dla szpitala powiatowego, może to zrobić za pośrednictwem powiatu na dwa sposoby – mówi prawnik. Pierwszą możliwością jest udzielenie wsparcia finansowego w postaci dotacji celowej (art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym w zw. z art. 220 u.f.p.). Druga droga to samodzielny zakup respiratora i przekazanie go powiatowi w ramach pomocy rzeczowej. Mateusz Karciarz dodaje, że w obu przypadkach udzielenie pomocy odbywa się przez podjęcie uchwały przez radę gminy (art. 47 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego), a następnie zawarcie umowy między obiema JST (np. gminą chcącą przekazać sprzęt medyczny a powiatem będącym organem prowadzącym szpitala), w której zostanie określony m.in. cel pomocy. Co istotne, przed udzieleniem takiego wsparcia odpowiednia zmiana musi być dokonana w budżecie gminy (por. art. 216 ust. 2 pkt 5 u.f.p.).
Darowizna lub użyczenie
Z kolei Wojciech Gwóźdź, radca prawny w TURCZA Kancelaria Radców Prawnych, zauważa, że zgodnie z art. 6 ust. 2 u.d.l. JST może utworzyć i prowadzić podmiot leczniczy w formie: spółki kapitałowej, jednostki budżetowej lub samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (dalej: SPZOZ). – Dla każdego z nich możliwe jest dokonanie darowizny sprzętu medycznego również przez inne jednostki samorządu terytorialnego – twierdzi prawnik. Jednak przed jej dokonaniem należy sprawdzić, w jakiej formie dany podmiot jest prowadzony. – O ile podmiot leczniczy w formie spółki kapitałowej czy SPZOZ posiada osobowość prawną i może być samodzielną stroną umowy (aczkolwiek w przypadku SPZOZ wywoływało to przez pewien czas wątpliwości – obecnie wprost przesądza o tym art. 50a ust. 2 u.d.l.), o tyle jednostka budżetowa takiej osobowości nie posiada. Wówczas stroną umowy powinna być sama JST (np. powiat, który utworzył i prowadzi podmiot lecznicy w takiej formie), reprezentowana przez kierownika jednostki – tłumaczy prawnik. Podkreśla ponadto, że darowizna jest czynnością prawną dwustronną, a co za tym idzie – przed jej dokonaniem należy uzyskać zgodę drugiej strony. – Zasady dotyczące dokonywania darowizn mogą być również szczegółowo określone w statutach, regulaminach lub innych regulujących działalność danego podmiotu leczniczego – mówi prawnik. Co prawda zgodnie z art. 890 par. 1 kodeksu cywilnego oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego, to i bez tego darowizna staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Zdaniem Wojciecha Gwoździa przekazanie sprzętu może również się odbyć w drodze umowy użyczenia. Wówczas podmiot lecznicy nie staje się jego właścicielem, może jednak z niego jednak bezpłatnie korzystać (przez czas oznaczony lub nieoznaczony).
