Mieszkańcy nie płacą za śmieci. Deklaracja zerowa ma pomóc gminom ściągnąć opłaty za odpady

Ministerstwo Klimatu i Środowiska chce zobowiązać właścicieli nieruchomości do informowania gminy o dacie zbycia mieszkania czy domu. Złożenie deklaracji zerowej ma pomóc samorządom w ściąganiu od mieszkańców opłaty za odpady.

Deklaracja zerowa ma rozwiązać problem z opłatami za śmieci
Inne narzędzia do ściągania opłat za śmieci

Deklaracja zerowa ma rozwiązać problem z opłatami za śmieci

Składanie przez właścicieli nieruchomości tzw. deklaracji zerowej ma uszczelnić system pobierania opłat za wywóz śmieci. Chodzi o to, aby gmina wiedziała, kiedy zmienia się właściciel i ile osób powinno płacić za odpady.

„Rozwiązanie to odpowiada na postulaty jednostek samorządu terytorialnego, które sygnalizowały trudności w rozliczaniu opłat w sytuacjach, gdy nowy właściciel nie złożył deklaracji, a poprzedni właściciel nie zamknął swojej” – wskazuje Anita Sowińska, wiceszefowa MKiŚ w odpowiedzi na poselską interpelację.

Posłanka Lidia Czechak (PiS) zwróciła uwagę na kłopoty samorządów ze ściąganiem opłat za wywóz odpadów od mieszkańców. „Pojawiają się duże różnice między liczbą ludzi realnie zamieszkujących daną gminę a tymi zgłoszonymi w deklaracjach śmieciowych. To powoduje, że samorządy muszą własnymi pieniędzmi łatać powstałą dziurę lub przerzucać koszty na tych, którzy uczciwie płacą za odpady” – wskazała parlamentarzystka.

Dodała, że ucieczka z systemu polega np. na wypisywaniu z deklaracji pełnoletnich dzieci, które podejmują studia, chociaż nadal mieszkają w rodzinnym domu. To problem, który lokalni włodarze zgłaszają od lat. Jak przekonują, w skali całego kraju może chodzić o wiele milionów osób i wciąż brakuje narzędzi do pobrania od nich opłat za śmieci.

Nawet 10 mln ludzi w Polsce nie płaci za odpady

W odpowiedzi wiceminister Anita Sowińska przypomniała, że już dziś art. 6m ust. 2 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 733, dalej: ustawa) zobowiązuje właścicieli nieruchomości do aktualizacji deklaracji śmieciowej w przypadku zmiany danych, które wpływają na wysokość opłaty. Mają na to czas do 10. dnia miesiąca następującego po tym, w którym np. zmieniła się liczba mieszkańców.

Dodatkowym narzędziem ma być nowy obowiązek złożenia tzw. deklaracji zerowej. Dzięki niej gmina zostanie poinformowana o dacie zmiany właściciela nieruchomości – również w formie spadku czy darowizny.

„Brak takiego obowiązku powodował ciągłość naliczania opłat i konieczność wszczynania postępowań egzekucyjnych wobec osób, które faktycznie nie zamieszkiwały już nieruchomości. Jasne uregulowanie obowiązku złożenia «deklaracji zerowej» zapewni gminom skuteczniejsze narzędzie w dochodzeniu należnych opłat, związanych z gotowością przedsiębiorcy do odbioru odpadów z danej nieruchomości” – oceniła Anita Sowińska.

Inne narzędzia do ściągania opłat za śmieci

Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje też nad innymi zmianami w ustawie, które mają uszczelnić system. Chodzi m.in. o dostęp do informacji o zużytej wodzie, co ułatwi ustalenie liczby mieszkańców w danym gospodarstwie.

Umożliwienie gminom nieodpłatnego pozyskiwania danych o zużyciu wody w lokalach mieszkalnych od przedsiębiorstw wodociągowych w celu weryfikacji prawidłowości złożonych deklaracji,
Zapewnienie gminom skutecznych narzędzi administracyjnych do wydania decyzji ustalających wysokość opłaty w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości,
Wspieranie wdrażania rozwiązań technicznych (np. systemów identyfikacji odpadów, kodów QR), które pozwolą na bardziej sprawiedliwe rozliczanie kosztów gospodarki odpadami.

Zmiany będą elementem nowelizacji ustawy, której założenia poznaliśmy pod koniec czerwca br. Planowany termin przyjęcia projektu przez rząd to IV kw. 2025 r.