Subskrybuj nas na Youtube
Prawo do wypoczynku to jedno z podstawowych uprawnień pracowniczych (osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę). Oto 5 praw pracownika na umowie na czas określony>>
Odpoczynek dobowy
Pracownikom przysługuje więc dobowa norma odpoczynku, zgodnie z którą zatrudniony w każdej dobie (dobie pracowniczej, liczonej 24 godziny od godziny rozpoczęcia pracy) ma co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. W związku z tym pracownik nie może pracować w ciągu doby razem z godzinami nadliczbowymi dłużej niż 13 godzin.
Zasada 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku nie obowiązuje tylko:
- pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
- przy konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony zdrowia lub życia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
Pracownicy muszą w zamian dostać ten wypoczynek do końca danego okresu rozliczeniowego.
Odpoczynek tygodniowy
Ponadto pracownikowi przysługuje prawo do tygodniowej normy odpoczynku, czyli co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdym tygodniu, który obejmuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
Zasadniczo tygodniowy odpoczynek powinien przypadać w niedzielę, przy czym ten dzień obejmuje 24 kolejne godziny, poczynając od godziny 6.00 (chyba, że pracodawca ustalił w firmie inną godzinę). Jeśli pracownik nie wykorzysta dnia wolnego, pracodawca oddaje mu odpoczynek w najbliższej dobie pracowniczej. Także, gdy wykorzystał mniej niż 35 godzin, brakujące godziny odbierze sobie na przykład w poniedziałek i później przyjdzie do pracy. Wreszcie w przypadku dozwolonej pracy w niedzielę odpoczynek tygodniowy może przypadać w innym dniu niż niedziela.
Tygodniowy odpoczynek może też zostać ograniczony do 24 godzin w przypadku:
- pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy.
Pomimo krótszego wypoczynku, pracodawca nie musi tym pracownikom udzielać dodatkowego wolnego.
Przerwy w pracy
Pracownik może również skorzystać z kilku rodzajów przerw w pracy - obowiązkowa jest 15-minutowa przerwa w przypadku, gdy dobowy wymiar czasu pracy zatrudnionego wynosi co najmniej 6 godzin. Jest ona włączana do czasu pracy pracownika i przysługuje mu za nią wynagrodzenie.
Już od decyzji pracodawcy zależy, czy wprowadzi przerwę na lunch, która trwa nie dłużej niż 60 minut. Ta przerwa nie wlicza się do czasu pracy pracownika, nie przysługuje za nią także wynagrodzenie, chyba, że pracodawca ustali korzystniejsze reguły w tym zakresie.
Z tymi przerwami nie można łączyć przerwy za pracę przy monitorach ekranowych, czyli 5-minutowego odpoczynku po każdej godzinie pracy przy monitorze ekranowym, o ile praca przy komputerze jest wykonywana przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy (ponad 4 godziny dziennie). Tak jak przerwa śniadaniowa, przerwa za pracę przy komputerze jest wliczana do czasu pracy i wynagradzana.
Poszczególne grupy pracowników, jak niepełnosprawni czy kobiety w ciąży, mają prawo do jeszcze innych przerw - dowiedz się jakich>>
Urlop wypoczynkowy
Zatrudnieni mają ponadto prawo do nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Jak ustalić wymiar urlopu wypoczynkowego, dowiesz się tutaj>>
Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi wypoczynku w tym roku kalendarzowym, w którym ten uzyskał do niego prawo, lub ostatecznie do 30 września następnego roku. Dokładny termin urlopu zależy jednak głownie od samego pracodawcy - może on nie tylko odmówić pracownikowi wypoczynku w wybranym przez niego terminie (co może zrobić pracownik, jeżeli szef nie zgodził się na urlop, dowiesz się tutaj>>), ale również go przełożyć lub nawet przerwać już rozpoczęty wypoczynek podwładnego. Pracownikowi w zamian przysługują wtedy niewykorzystane dni wolne, a szef musi pokryć koszty poniesione przez pracownika, które miały bezpośredni związek z odwołaniem go z urlopu. Jakie dokładnie koszty musi zwrócić pracodawca, przeczytasz tutaj>>