Większość pracowników ma prawnie zagwarantowane jedynie prawo do piętnastominutowego, płatnego odpoczynku dziennie. Jednak na dodatkowy czas wolny w ciągu dnia mogą liczyć między innymi młodociani, niepełnosprawni oraz kobiety karmiące piersią.

Przepisy gwarantują kilka różnego przerw w pracy przysługujących zatrudnionym, które są przyznawane ze względu na czas pracy, jej rodzaj lub szczególne uprawnienia niektórych grup pracowników.

1. Przerwa śniadaniowa

Przede wszystkim pracownik ma prawo do 15-minutowej przerwy w przypadku, gdy jego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Dotyczy to zarówno pracowników zatrudnionym na etat, jak i w niepełnym wymiarze czasu pracy - ważne jest przepracowanie odpowiedniej liczby godzin w ciągu doby.

Tego typu przerwa jest włączana do czasu pracy pracownika, przysługuje mu więc za nią wynagrodzenie. Co więcej, jest ona obowiązkowa i pracodawca nie może uchylić jej w regulacjach wewnątrzzakładowych, ma prawo ją natomiast wydłużyć w sposób korzystny dla pracownika.

2. Przerwa na lunch

W efekcie przerwa śniadaniowa jest często łączona z przerwą na lunch, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych pracownika, która trwa nie dłużej niż 60 minut.

Wprowadzenie tej przerwy zależy wyłącznie od decyzji pracodawcy, i to on ustala także, kiedy zatrudniony wykorzysta dodatkowy czas wolny i ile on będzie trwał. Pracodawca ma bowiem do dyspozycji okres maksymalnie 60 minut, sama przerwa może więc trwać tylko 20 minut.

Przerwa na lunch nie wlicza się do czasu pracy pracownika, nie przysługuje za nią także wynagrodzenie, chyba, że pracodawca ustali korzystniejsze reguły w tym zakresie.

3. Przerwa za pracę przy monitorach ekranowych

Wielu pracownikom przysługuje jeszcze jedna przerwa, czyli 5-minutowy odpoczynek po każdej godzinie pracy przy monitorze ekranowym, o ile praca przy komputerze jest wykonywana przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy (ponad 4 godziny dziennie).

Przerw tych nie można łączyć i powinny być wykorzystane na inne czynności służbowe, niewiążące się z koniecznością pracy przed monitorem. Chodzi o zajęcia nie obciążające wzrok oraz umożliwiające zmianę pozycji ciała.

Tak jak przerwa śniadaniowa, przerwa za pracę przy komputerze jest wliczana do czasu pracy i wynagradzana.

5. Przerwa dla niepełnosprawnych

Dodatkowa, 15-minutowa przerwa w zajęciach służbowych przysługuje też każdemu zatrudnionemu niepełnosprawnemu, jeśli udokumentuje on pracodawcy swoją niepełnosprawność.

Przerwa ta jest przeznaczona na gimnastykę lub wypoczynek. Nie jest zależna od wymiaru czasu pracy, wlicza się ją natomiast do czasu pracy i przysługuje za nią wynagrodzenie.

5. Przerwa na karmienie

Specjalne przerwy przysługują także pracownicom karmiącym dziecko piersią (chyba, że są zatrudnione na czas krótszy niż 4 godziny dziennie - wtedy nie mają do nich prawa).

Mają one prawo do dwóch półgodzinnych przerw wliczanych do czasu pracy. Jeżeli kobieta karmi więcej niż jedno dziecko, ma prawo do dwóch przerw, po 45 minut każda, które na jej wniosek mogą być udzielone łącznie.

Za przerwy na karmienie dziecka pracownicy przysługuje wynagrodzenie.

Za czas przestoju w pracy przysługuje wynagrodzenie

Zobacz również

6. Przerwy dla pracowników młodocianych

Korzystne warunki zatrudnienia obowiązują także w przypadku pracowników młodocianych. Jeśli ich dobowy wymiar czasu pracy przekracza 4,5 godziny, mogą oni skorzystać z nieprzerwanej 30-minutowej przerwy w pracy.

Tak jak pozostałe przerwy (oprócz lunchowej) ta również jest wliczana do czasu pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. O ile jednak w przypadku przerw dla pracownicy karmiącej piersią i pracownika niepełnosprawnego, pracownicy ci zachowują prawo do obowiązkowej przerwy 15-minutowej (gdy dobowy wymiar czasu wynosi ponad 6-godzin), to w tym wypadku półgodzinna przerwa dla młodocianego zastępuje tą podstawową przerwę.

7. Przerwa z tytułu wykonywania pracy monotonnej, uciążliwej lub szkodliwej

Wreszcie jeśli pracownik wykonuje pracę o charakterze monotonnym i w z góry ustalonym tempie może liczyć na dodatkowe przerwy, udzielane przez pracodawcę i wliczane do czasu pracy.

Podobnie w przypadku pracy w warunkach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia - wtedy pracodawca może również skrócić dobowy wymiar czasu pracy zatrudnionych.