Podczas okresowych przeglądów stanu bhp inspektor bhp zatrudniony w naszym zakładzie często wydaje dyspozycje szeregowym pracownikom produkcji. Dotyczy to kwestii niestosowania osłon na maszynach, środków ochrony indywidualnej, wykonywania pracy w nieodpowiedniej pozycji ciała itp. Czy ma on prawo kierować tego rodzaju uwagi bezpośrednio do zatrudnionych? Czy nie powinien ich przekazywać osobom kierującym pracownikami? Czy w razie zignorowania zaleceń pracownika służby bhp podwładnym grożą jakieś konsekwencje?
Z art. 23711 kodeksu pracy (dalej k.p.) wynika, że pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bhp pełniącą funkcje doradcze oraz kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Zasady tworzenia, organizacji, działania, uprawnień i kwalifikacji tej służby określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z jego przepisami do zakresu działania służby bhp należy m.in. przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których zatrudnione są kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową (w tym pracujący w nocy) oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy. Służba bhp powinna także na bieżąco informować pracodawcę o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych i zgłaszać wnioski dotyczące usuwania tych zagrożeń.
Ponadto służba ta ma prawo do:
1) występowania do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bhp;
2) występowania do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bhp;
3) występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bhp;
4) niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób;
5) niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,
6) niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób;
7) wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób.
Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że co do zasady pracownik służby bhp powinien w trakcie kontroli swoje spostrzeżenia i uwagi (w tym zalecenia) przekazywać osobom kierującym pracownikami, bowiem to właśnie osoby te odpowiadają za organizację stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp.
Nie ma natomiast przeciwwskazań, aby drobne uwagi pracownik służby bhp kierował również bezpośrednio do pracowników, bowiem takie działanie może pełnić funkcję edukacyjną. Należy jednak pamiętać, że do wydawania wiążących poleceń jest uprawniony jedynie przełożony danego zatrudnionego, a pracownik służby bhp może co najwyżej – w ściśle określonych wyżej przypadkach – odsunąć pracownika od pracy lub wstrzymać pracę danej maszyny lub urządzenia.
Warto przy tym przypomnieć, że przestrzeganie przepisów i zasad bhp jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W przypadku ich nieprzestrzegania pracodawca może go ukarać karą porządkową, o której mowa w art. 108 k.p. (karą upomnienia, nagany lub pieniężną), a w skrajnych przypadkach nawet rozwiązać z nim stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (w trybie przewidzianym w art. 52 par. 1 pkt 1 k.p.).
Podstawa prawna
Art. 211, 212, 23711 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.).
Par. 2 ust. 1, par. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.).
