W celu efektywnej organizacji pracy w firmie, kodeks pracy przyznaje pracodawcy szereg uprawnień, jednocześnie nakładając na niego obowiązki wobec zatrudnionych. Odpowiednia temperatura, przestrzeń i napoje: 6 obowiązków pracodawcy w miejscu pracy>>
1. Praca pod przewodnictwem pracodawcy. Praca odbywa się więc pod kierownictwem pracodawcy, a pracownik jest zobowiązany stosować się do poleceń przełożonego - zarówno tych dotyczących konkretnych czynności w firmie, jak i związanych z ogólnymi obowiązkami pracowniczymi (na przykład wynikających z obowiązku dbałości o dobro pracodawcy i ochronę jego mienia). Polecenia muszą natomiast dotyczyć pracy i nie mogą być sprzeczne z przepisami prawa lub z umową o pracę. Zobacz, kiedy pracownik nie musi wykonywać poleceń szefa>>
Pracodawca nie może być wulgarny wobec pracownika. Polecenia pracodawcy powinny być jednak wydane z dbałością o godność i inne dobra osobiste pracownika. Pracodawca ma też obowiązek właściwie kształtować zasady współżycia społecznego w firmie.
Jeśli zachowanie pracodawcy wobec pracownika jest więc wulgarne czy napastliwe - chodzi na przykład o groźby wobec podwładnych, używanie obraźliwych określeń - to narusza prawa pracownicze, a poszkodowany może między innymi zwrócić się do PIP lub wypowiedzieć umowę bez wypowiedzenia. Więcej na ten temat czytaj tutaj>>
2. Pracodawca kontroluje czas pracy podwładnych. Pracodawca pilnuje też, aby pracownik przestrzegał zakładowego czasu pracy, to znaczy stawiał się do pracy w określonym czasie i miejscu, czyli nie spóźniał się do pracy, nie korzystał z nieregulaminowych przerw w pracy (chyba że chodzi o korzystanie z zagwarantowanych pracownikom przerw w pracy, o których dowiesz się tutaj>>) czy nie opuszczał zakładu przed końcem czasu pracy. Jak usprawiedliwić nieobecność w pracy, dowiesz się tutaj>>
Pracownik powinien bowiem punktualnie rozpoczynać pracę, i jednocześnie opuszczać w firmę o wcześniej ustalonej godzinie. Jak usprawiedliwić nieobecność w pracy, dowiesz się tutaj>> Na osobę, która regularnie nie przestrzega zakładowego czasu pracy, pracodawca może nałożyć karę - początkowo jest to obniżka wynagrodzenia lub obowiązek odpracowania opuszczonych godzin pracy. Dopiero jeśli zatrudniony nie przestrzega przyjętego sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy, grozi kara porządkowa (kara upomnienia lub kara nagany) lub kara pieniężna.
Tylko od pracodawcy zależy, czy pozwoli pracownikowi opuścić stanowisko pracy nieco wcześniej czy przyjść później do firmy. Także od pracodawcy zależy, czy za łamanie zasad w sprawie czasu pracy powinien zmusić zatrudnionego do odpracowania nieobecności, pozbawić go części wynagrodzenia, w poważniejszych przypadkach - czy zastosować jedną z kar porządkowych lub rozwiązać z nim umowę o pracę z winy pracownika bez wypowiedzenia (gdy doszło do ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych). Więcej o tym co grozi pracownikowi za spóźnianie się do pracy, dowiesz się tutaj>>
3. Pracodawca zleca nadgodziny. Pracodawca może również zlecić pracownikowi pozostanie po godzinach pracy (lub pracy w sobotę), a pracownik zasadniczo nie może odmówić. Co grozi za odmowę pracy w nadgodzinach lub w sobotę i kiedy można to zrobić przeczytasz tutaj>> Jednak pracodawca może zlecić podwładnemu godziny nadliczbowe tylko w szczególnych przypadkach, a mianowicie, gdy trzeba usunąć awarię czy przeprowadzić akcje ratowniczą - ale może być to także podyktowane po prostu szczególnymi potrzebami pracodawcy.
W zamian za pracę w nadgodzinach pracodawca powinien udzielić pracownikowi czasu wolnego do końca okresu rozliczeniowego. Dopiero, gdy pracodawca nie ma możliwości udzielenia pracownikowi czasu wolnego, wypłaca mu dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, wynoszący 50 procent wynagrodzenia, jeżeli praca odbywa się w zwykły dzień pracy, a 100 procent wynagrodzenia, jeżeli praca odbywa się w święta, niedziele czy nocą. Zobacz, kogo nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych>>
4. Pracodawca zapewni odpowiednie warunki bhp. Pracodawca zapewnia także bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W praktyce oznacza to udostępnienie pracownikom odpowiednich pomieszczeń do pracy - z powierzchnią, oświetleniem i temperaturą dostosowaną do rodzaju wykonywanych zajęć oraz czasu przebywania pracowników w tych miejscach. Jeżeli temperatura przekracza dopuszczalne normy, pracodawca musi zapewnić pracownikom napoje i żywność, których rodzaj powinien być dostosowany do warunków wykonywanej pracy. Temperatura w miejscu pracy jest za niska? Pracodawca zapłaci karę>>
Wreszcie pracodawca musi dostarczyć pracownikowi odzież i obuwie ochronne, jeżeli:
- jego własna może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu podczas pracy,
- wymuszają to wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Dokładnie jakie warunki pracodawca musi zapewnić podwładnym w miejscu pracy przeczytasz tutaj>>
5. Pracodawca kontroluje korzystanie z telefonu i komputera. Pracodawca dostarcza i jednocześnie kontroluje urządzenia, maszyny lub też inne środki, niezbędne są do prawidłowego wykonywania pracy.
W związku z tym w przepisach przepisach zakładowych (regulaminie pracy), ewentualnie w umowach o pracę powinien zostać uregulowany sposób korzystania przez pracowników ze służbowego sprzętu, w tym także jego monitoringu (nadzoru) przez pracodawcę. Zazwyczaj chodzi o użytkowanie komputera, telefonu czy służbowej drukarki lub samochodu. Limitowane są zwłaszcza rozmowy przez telefon, regulacji podlega też sposób wykorzystywania tego sprzętu do celów prywatnych, zwłaszcza internetu. O tym, że za korzystanie z internetu w pracy można zostać zwolnionym przeczytasz tutaj>>