Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Prawo pracy: pracownikom przysługuje urlop wypoczynkowy
Urlop wypoczynkowy jest coroczną, nieprzerwaną i płatną przerwą w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Jego wymiar zależy od łącznego stażu pracy pracownika. Osoby zatrudnione krócej niż 10 lat mają prawo do 20 dni urlopu w roku, natomiast po osiągnięciu co najmniej 10 lat stażu wymiar ten wzrasta do 26 dni. W przypadku pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy urlop ustala się proporcjonalnie.
Przykład
Pracownik zatrudniony na pół etatu otrzyma 10 dni urlopu przy stażu poniżej 10 lat albo 13 dni po przekroczeniu tego progu.
Staż pracy a prawo do urlopu wypoczynkowego
O wysokości przysługującego urlopu decyduje ogólny staż pracy, obejmujący przede wszystkim wszystkie dotychczasowe okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę – niezależnie od przerw między nimi oraz sposobu rozwiązania umów. Do końca 2025 r. do stażu pracy nie wlicza się m.in. pracy wykonywanej na podstawie umów cywilnoprawnych ani prowadzenia działalności gospodarczej.
Od 1 stycznia 2026 r. wejdą w życie zmiany w Kodeksie pracy, które znacząco rozszerzą katalog okresów wliczanych do okresów zatrudnienia przy ustalaniu uprawnień pracowniczych. Nowe przepisy mają objąć m.in. osoby pracujące na podstawie umów zlecenia, prowadzące działalność gospodarczą, wykonujące pracę za granicą oraz członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Dzięki temu więcej osób zyska możliwość szybszego nabycia uprawnień pracowniczych, w tym prawa do wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego.
Warto również pamiętać, że pracodawca ma prawo przyznać pracownikom urlop w wyższym wymiarze, niż wynika to z przepisów. Nie może on jednak obniżyć ustawowego minimum. W praktyce spotyka się m.in. jednolity, podwyższony wymiar urlopu dla wszystkich pracowników (np. 28 lub 30 dni), dodatkowe dni wolne z okazji określonych wydarzeń czy dłuższy urlop po osiągnięciu określonego stażu pracy u danego pracodawcy.
Nauka a staż urlopowy
Do stażu pracy wpływającego na prawo do urlopu wliczane są również okresy ukończonej nauki. Okresy te nie sumują się – uwzględnia się tylko jeden, najkorzystniejszy wariant. Do stażu można doliczyć:
- do 3 lat – w przypadku zasadniczej szkoły zawodowej lub szkoły równorzędnej,
- do 5 lat – po ukończeniu średniej szkoły zawodowej,
- 5 lat – po ukończeniu średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych,
- 4 lata – po ukończeniu liceum ogólnokształcącego,
- 6 lat – po ukończeniu szkoły policealnej,
- 8 lat – po ukończeniu szkoły wyższej.
Ważne
Jeżeli w czasie nauki pracownik pozostawał jednocześnie w zatrudnieniu, do stażu urlopowego wlicza się albo okres pracy, albo okres nauki – w zależności od tego, który wariant jest korzystniejszy.
Inne okresy zaliczane do stażu pracy
Do stażu pracy mogą być wliczane także inne okresy, jeśli przewidują to przepisy szczególne. Dotyczy to m.in. czynnej służby wojskowej czy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie. Obecnie regulacje te nie obejmują jednak najczęściej spotykanych form zatrudnienia pozapracowniczego, takich jak umowy zlecenia czy jednoosobowa działalność gospodarcza.
Zmiana pracodawcy w trakcie roku
W sytuacji zmiany pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego urlop rozlicza się proporcjonalnie do okresu zatrudnienia u każdego z nich. Może się zdarzyć, że pracownik nie będzie miał już prawa do urlopu u nowego pracodawcy, jeśli wcześniej wykorzystał cały przysługujący mu limit. Z kolei w przypadku niewykorzystania urlopu przed rozwiązaniem umowy, poprzedni pracodawca ma obowiązek wypłacić ekwiwalent pieniężny za niewykorzystaną część.
