Co daje lekki stopień niepełnosprawności? Lista ulg i przywilejów w 2025 r.

Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mogą liczyć na różne ulgi i dofinansowania w 2025 roku. Choć wachlarz przywilejów jest mniejszy w porównaniu do osób z umiarkowanym lub znacznym stopniem, warto znać swoje prawa. W artykule przedstawiamy najważniejsze świadczenia, ulgi i wsparcie oferowane w Polsce.

Orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności przyznawane jest osobom, których sprawność organizmu uległa obniżeniu w stopniu istotnym, co wpływa na zdolność do pracy lub pełnienie ról społecznych. Warunki te są określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Poniżej przedstawiamy szczegółową listę ulg i przywilejów przysługujących takim osobom w 2025 roku.

Orzeczenie o niepełnosprawności – rodzaje

Orzeczenie o niepełnosprawności to formalny dokument potwierdzający ograniczenia w funkcjonowaniu spowodowane stanem zdrowia. W Polsce wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności:

• Lekki stopień niepełnosprawności Przyznawany jest osobom, u których występuje niewielkie ograniczenie zdolności do wykonywania pracy lub pełnienia ról społecznych. Z reguły osoby z tym stopniem niepełnosprawności są w stanie wykonywać większość codziennych czynności bez pomocy osób trzecich, choć mogą wymagać wsparcia technicznego, np. sprzętu ortopedycznego.
• Umiarkowany stopień niepełnosprawności Obejmuje osoby, które mają istotne trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie oraz na rynku pracy. Osoby te często potrzebują pomocy innych osób w codziennym życiu, szczególnie przy realizacji podstawowych potrzeb życiowych, takich jak higiena, poruszanie się czy przygotowywanie posiłków.
• Znaczny stopień niepełnosprawności Dotyczy osób z najpoważniejszymi ograniczeniami, które są całkowicie lub prawie całkowicie zależne od pomocy innych osób. W tym przypadku często występuje potrzeba stałej opieki, a osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności nie są w stanie samodzielnie funkcjonować ani pracować.

Każdy z tych stopni niepełnosprawności wiąże się z odmiennymi uprawnieniami i przywilejami. Orzeczenie jest wydawane na czas określony lub bezterminowo, w zależności od stanu zdrowia i rokowań danej osoby.

Orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim – kiedy jest przyznawane?

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) z grudnia 2023 roku, w Polsce było 4 006,4 tys. osób posiadających ważne orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. W strukturze tych osób 25,2% posiadało orzeczenie o stopniu lekkim niepełnosprawności. Oznacza to, że w Polsce w 2023 roku było około 1 010 000 osób z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Lekki stopień niepełnosprawności jest przyznawany osobom, które doświadczają niewielkich ograniczeń w funkcjonowaniu, wynikających z chorób lub uszczerbku na zdrowiu. W praktyce oznacza to, że dana osoba:

• może wykonywać pracę zawodową, ale wymaga dostosowania warunków pracy, takich jak np. ergonomiczne stanowisko, elastyczne godziny pracy lub odpowiednie przerwy,
• może samodzielnie poruszać się i funkcjonować, ale w niektórych sytuacjach potrzebuje sprzętu wspomagającego, np. kul, protez, okularów korekcyjnych o dużej mocy czy aparatów słuchowych,
• ma trudności z pełnieniem ról społecznych (np. ograniczona możliwość uczestnictwa w wydarzeniach lub aktywnościach wymagających pełnej sprawności), które mogą być kompensowane poprzez wsparcie techniczne lub organizacyjne.

Niepełnosprawność w stopniu lekkim - na co można ją dostać? [CHOROBY]

Najczęstszymi przyczynami przyznania lekkiego stopnia niepełnosprawności są:

• Choroby narządu ruchu – np. zwyrodnienia stawów, amputacje palców, ograniczona ruchomość kończyn.
• Wady wzroku i słuchu – takie jak znaczne osłabienie widzenia lub słuchu, które utrudnia codzienne funkcjonowanie.
• Przewlekłe choroby układu krążenia – np. nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca w początkowym stadium.
• Cukrzyca – w sytuacjach, gdy występują trudności z kontrolowaniem choroby, ale bez poważniejszych powikłań.
• Choroby neurologiczne – takie jak stwardnienie rozsiane (w początkowej fazie), padaczka czy neuropatie.
• Zaburzenia psychiczne – np. łagodne formy depresji, zaburzeń lękowych czy fobii, które wpływają na zdolność do pracy i funkcjonowania społecznego.

Lekki stopień niepełnosprawności może być przyznany zarówno osobom w wieku produkcyjnym, jak i dzieciom oraz osobom starszym. Procedura uzyskania orzeczenia obejmuje złożenie wniosku do właściwego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, dołączenie odpowiedniej dokumentacji medycznej oraz udział w komisji orzekającej.

Praca osób z lekkim stopniem niepełnosprawności

Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności, które są zatrudnione, mogą korzystać z szeregu udogodnień w miejscu pracy. Podstawowe zasady określa wspomniana ustawa z 1997 roku. Pracownicy z orzeczeniem o lekkim stopniu mogą liczyć na:

• Dodatkową przerwę w pracy: 15 minut dziennie przeznaczoną na gimnastykę lub wypoczynek, która wlicza się do czasu pracy.
• Standardowy czas pracy: Maksymalnie 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności nie mogą pracować ani w nadgodzinach, ani w porze nocnej. Przepis ten nie dotyczy jednak osób zatrudnionych przy pilnowaniu mienia. Praca w godzinach nadliczbowych i nocnych możliwa jest jedynie na wniosek zatrudnionego oraz po uzyskaniu zaświadczenia od lekarza medycyny pracy lub lekarza prowadzącego o braku przeciwwskazań.
• Racjonalne usprawnienia: Możliwość zgłoszenia potrzeb związanych z niepełnosprawnością. Pracodawca ma obowiązek je uwzględnić, pod warunkiem, że są uzasadnione.

Warto dodać, że osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mogą ubiegać się również o inne formy wsparcia związane z zatrudnieniem, które ułatwiają codzienne wykonywanie obowiązków zawodowych.

Niepełnosprawność w stopniu lekkim. Ulga rehabilitacyjna i preferencje podatkowe

Posiadacze lekkiego stopnia niepełnosprawności mają prawo skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. Jest ona dostępna dla osób, które:

• ponoszą wydatki związane z rehabilitacją lub ułatwieniem codziennego funkcjonowania,
• mają na utrzymaniu osobę z niepełnosprawnością.

Warunkiem uzyskania ulgi jest posiadanie dokumentów potwierdzających wydatki oraz orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Ważne: dochód osoby niepełnosprawnej pozostającej na utrzymaniu nie może przekroczyć w 2025 roku określonego limitu, który wynosi 21 371,52 zł.

W ramach ulgi rehabilitacyjnej można odliczyć m.in. koszty zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, wydatki na lekarstwa czy opłaty za specjalistyczne usługi medyczne.

Zniżki i dofinansowania dla niepełnosprawnych - stopień lekki

Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mają prawo do różnego rodzaju zniżek i dofinansowań. W 2025 roku obejmują one:

• Ulga paszportowa: 50% zniżki na opłatę za wydanie paszportu, dzięki czemu koszt wynosi 70 zł zamiast 140 zł.
• Dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych: Kwota wsparcia wynosi 25% przeciętnego wynagrodzenia. Wniosek należy złożyć wraz z orzeczeniem o niepełnosprawności i zaświadczeniem lekarskim.
• Likwidacja barier architektonicznych: Dofinansowanie na dostosowanie budynków do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. Środki są przeznaczone na modernizację domu lub najbliższego otoczenia.
• Zakup sprzętu ortopedycznego i pomocniczego: Warunkiem uzyskania wsparcia jest spełnienie kryterium dochodowego. Wsparcie dotyczy m.in. wózków inwalidzkich, aparatów słuchowych czy innych urządzeń ułatwiających życie.

Wszystkie wnioski o dofinansowania należy składać w oparciu o przepisy Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), który precyzyjnie określa zasady ubiegania się o pomoc.

Wsparcie dla przedsiębiorców i pracodawców

Lekki stopień niepełnosprawności daje również korzyści przedsiębiorcom zatrudniającym osoby z niepełnosprawnością oraz tym, którzy prowadzą działalność gospodarczą. W 2025 roku możliwe jest:

• Refundacja składek na ubezpieczenie społeczne: Osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą uzyskać zwrot 30% składek emerytalnych i rentowych, pod warunkiem terminowego opłacania składek.
• Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników: Pracodawcy mogą uzyskać 575 zł miesięcznie na każdego pracownika z lekkim stopniem niepełnosprawności, pod warunkiem spełnienia określonych wymogów.
• Ważna uwaga: dofinansowanie nie przysługuje na pracowników będących emerytami lub zatrudnionych u pracodawców niespełniających 6% wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnością.

Ulgi w komunikacji publicznej – szczegółowe zasady

Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mogą korzystać z ulg w transporcie publicznym, ale ich zakres zależy od lokalnych uchwał gminnych lub miejskich. Na przykład w niektórych miastach osoby posiadające takie orzeczenie mogą podróżować komunikacją miejską za darmo lub za obniżoną cenę. Tak jest np. w Warszawie, gdzie osoby poniżej 26. roku życia z orzeczoną niepełnosprawnością dowolnego stopnia (lub bez określenia stopnia) mogą korzystać z bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską.

Wsparcie w edukacji – stypendia i dostosowanie egzaminów

Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności, które są uczniami lub studentami, mogą korzystać ze specjalnych form wsparcia edukacyjnego. Przykładowo, dostępne są stypendia dla osób niepełnosprawnych, które przyznawane są zarówno na poziomie szkolnym, jak i akademickim. Ponadto uczelnie wyższe mają obowiązek dostosowywać warunki egzaminów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami – może to obejmować wydłużenie czasu egzaminu, dostosowanie formy testów (np. w wersji audio) lub zapewnienie odpowiednich urządzeń wspomagających.