Nowy rok szkolny 2024/2025 bez telefonów? Trwa dyskusja o możliwych ograniczeniach używania telefonów przez uczniów. Apel w tej sprawie wystosował pod koniec lutego Instytut Spraw Obywatelskich sugerując wprowadzenie "jednolitych zasad higieny cyfrowej". Jakimi argumentami uzasadniono apel?
Temat możliwego ograniczenia używania telefonów przez uczniów powraca regularnie do dyskusji o oświacie. Debata nasiliła się w ostatnich miesiącach, także w kontekście rozmów o dobrostanie psychicznym uczniów. 20 lutego Instytut Spraw Obywatelskich wystosował apel w tej sprawie do minister edukacji Barbary Nowackiej i ministra cyfryzacji Krzysztofa Gawkowskiego.
Na czym ma polegać nowa "higiena cyfrowa"?
ISO apeluje, aby ministerstwa wprowadziły już od nowego roku szkolnego "całkowity zakaz używania telefonów komórkowych lub innych indywidualnych urządzeń elektronicznych". Wyjątkiem mają być sytuacje, w których telefon będzie używany do pilnego kontaktu z rodzicem lub jako pomoc naukowa przez ucznia. Propozycja ewentualnego zakazu nie dotyczyłaby uczniów ze specjalnymi potrzebami zdrowotnymi i edukacyjnymi. Rozwiązanie proponowane przez ISO to wyłączenie telefonów (smartfonów, smartwatchy) po przyjściu do szkoły i schowanie sprzętu do indywidualnych szafek uczniowskich.
Organizacja proponuje MEN współpracę w zakresie przygotowania zasad nowej higieny cyfrowej, podkreślając, że obecnie polskie prawo oświatowe nie jest w tej kwestii wystarczające. "Odłożenie telefonów w klasie nadal nie rozwiązuje problemu – fakt, że telefon leży w bliskiej przestrzeni, w zasięgu wzroku, aktywuje mechanizm oczekiwania na powiadomienia, co utrudnia uczniom koncentrację" – pisze ISO.
"Wrzucanie dzieci na głęboką, cyfrową wodę"
Apel uzasadniono licznymi przykładami z nowych badań i raportów wskazujących na szkodliwość użytkowania telefonów przez uczniów (w trakcie zajęć i poza lekcjami) – oraz generalnie na konsekwencje uzależnienia dzieci i nastolatków od nowych technologii. ISO przytacza m.in. raport UNESCO o użyciu technologii w edukacji ("Technology in education: A tool on whose terms?", Global Education Monitoring Report 2023) oraz badania Instytutu Pokolenia o bezpieczeństwie korzystania ze smartfonów ("Smartfon? Tak, ale z głową. Jak ustalić zasady bezpiecznego korzystania z technologii cyfrowych"). Podaje również przykłady podobnych regulacji przyjętych już m.in. w szkołach w Norwegii, Danii, Szwecji, Holandii, Francji, Grecji, Włoszech i Portugalii.
Większość wymienionych państw zdążyła już wprowadzić odgórnie regulowane ograniczenia w korzystaniu z telefonów na terenie placówek szkolnych. "Rząd nie powinien rzucać dzieci na głęboką cyfrową wodę z telefonem w ręku, bez umiejętności pływania i bez kapoków" – czytamy w dokumencie.
Podziękowania za zawieszenie projektu "Laptop dla ucznia"
W apelu padło również podziękowanie za decyzję MEN o zawieszeniu programu "Laptop dla ucznia". ISO sugeruje, aby pieniądze przeznaczone na program przeznaczyć na profilaktykę higieny cyfrowej i rozwijanie kompetencji miękkich wśród uczniów.
O zawieszeniu programu MEN i Ministerstwo Cyfryzacji poinformowało na początku lutego 2024 podkreślając jednocześnie, że powstaną nowe założenia projektu. MEN zapowiedziało m.in. wprowadzenie programu naprawczego, który powstanie po analizie "wykorzystania nowych technologii w edukacji" przez Instytut Badań Edukacyjnych. Wśród problemów merytorycznych, wymienionych przez MEN w uzasadnieniu do zawieszenia programu pojawiła się m.in. kwestia "braku wsparcia uczniów w zakresie higieny cyfrowej".