Zgodnie z nowelizacją samorządy otrzymają większą subwencję oświatową na uczniów szkół kształcących się w zawodach, na które jest większe zapotrzebowanie na rynku pracy (wskazane w prognozie zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego). Wprowadzono też nowe kryterium do podziału subwencji oświatowej, polegające na zróżnicowaniu kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym w zawodach szkolnictwa branżowego o charakterze unikatowym.
W nowelizacji zapisano prawo zakładania i prowadzenia szkół i placówek oświatowych przez wszystkich ministrów właściwych dla zawodów. MEN tłumaczy to tym, że resorty gospodarcze powinny współodpowiadać za szkolnictwo zawodowe.
Pojawią się w systemie edukacji nowe placówki kształcenia zawodowego w formach pozaszkolnych – Centra Kształcenia Zawodowego. Mają one powstać – po 1 września 2019 r. – na bazie dotychczasowych Centrów Kształcenia Praktycznego lub Ośrodków Doskonalenia Zawodowego.
Uczniowie branżowej szkoły I stopnia (niebędący młodocianymi pracownikami) i uczniowie technikum będą mogli – na podstawie umowy z pracodawcą – realizować staż uczniowski. Koszty świadczeń pieniężnych, które uczeń otrzyma podczas stażu, zostaną wliczone pracodawcy w koszty uzyskania przychodu.
Szkoły i placówki prowadzące kształcenie zawodowe będą mogły gromadzić na wydzielonym rachunku dochody uzyskiwane z prowadzonej w ramach kształcenia w danym zawodzie działalności usługowej. Celem jest umożliwienie szkołom gromadzenia dochodów uzyskiwanych w ramach praktycznego kształcenia zawodowego (np. za usługi gastronomiczne, mechaniczne, fryzjerskie itp.) i sfinansowania z nich wydatków bieżących, w szczególności kosztów pomocy dydaktycznych, sprzętu, materiałów na potrzeby szkoły lub placówki. Na tych wydzielonych rachunkach gromadzone będą też pieniądze z zapisów i darowizn na kształcenie zawodowe.
Od 1 września 2019 r. wprowadzony zostanie obowiązek przystępowania uczniów szkół prowadzących kształcenie zawodowe do egzaminu zawodowego przeprowadzanego przez okręgowe komisje egzaminacyjne albo do egzaminu czeladniczego przeprowadzanego przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych (w przypadku ucznia – młodocianego pracownika kształcącego się u rzemieślnika). Przystąpienia do egzaminu zawodowego będzie warunkiem ukończenia szkoły lub promocji do następnej klasy. Obecnie egzamin zawodowy nie jest obowiązkowy – jak podaje MEN, przystępuje do niego np. tylko 45 proc. uczniów kończących technika.
Będą też obowiązkowe szkolenia branżowe w przedsiębiorstwach dla nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu.
Z dniem 1 września pensum nauczyciela praktycznej nauki zawodu zostanie zmniejszone z 22 do 20 godzin, a pensum nauczyciela teoretycznych przedmiotów zawodowych pozostanie na poziomie 18 godzin.
Zgodnie z nowelą nauczyciele będą podlegali obowiązkowej ocenie nie co trzy lata, ale co pięć. Jeśli zechcą, ocena będzie mogła być przeprowadzona wcześniej.
Odstąpiono od dopuszczania do użytku szkolnego podręczników przeznaczonych do kształcenia zawodowego i zastąpienie ich materiałami edukacyjnymi w wersji elektronicznej lub papierowej.
Nowelizacja wprowadza też zmiany w innych dziedzinach edukacji, m.in. obowiązek zapewnienia uczniom szkoły podstawowej pomieszczenia umożliwiającego bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków i możliwości spożycia dziennie w szkole podstawowej jednego gorącego posiłku.
Zlikwidowany zostanie – od 1 stycznia 2019 r. – obowiązek ustalania przez dyrektorów szkół regulaminów wskaźników oceny pracy nauczycieli, odnoszących się do poziomu spełniania kryteriów oceny.
Wprowadzona zostanie możliwość uruchamiania w nowo tworzonych czteroletnich liceach ogólnokształcących (w latach szkolnych 2019/2020-2021/2022) i pięcioletnich technikach (w latach szkolnych 2019/2020-2022/2023) klas dla absolwentów gimnazjów, a nie tylko dla absolwentów ośmioletniej szkoły podstawowej.
W nowelizacji są też nowe przepisy dotyczące uczniów i nauczycieli polonijnych, m.in. na ich wniosek szkolne punkty konsultacyjne przemianowane zostaną na polskie szkoły. Przyjęte zapisy umożliwią awans zawodowy nauczycielom języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim pracujących w szkołach w systemach oświaty innych państw lub w innych formach przez organizacje społeczne zarejestrowane za granicą.