Subskrybuj nas na Youtube
Prawo narzuca ściśle określone reguły, które muszą być przestrzegane przy wypowiadaniu umowy o pracę. Jak prawidłowo złożyć wypowiedzenie umowy o pracę, dowiesz się tutaj>> Wypowiedzenie powinno między innymi zostać złożone na piśmie i doręczone drugiej stronie w taki sposób, aby mogła się zapoznać z jego treścią. Ponadto, w przypadku pewnego rodzaju umów, niezbędne jest uzasadnienie wypowiedzenia.
Przy umowie na czas nieokreślony, posiadającej najsilniejszą gwarancję zatrudnienia, wymagane jest więc wskazanie na piśmie przyczyny wypowiedzenia. Jaka może być przyczyna wypowiedzenia umowy pracownikowi? Kodeks pracy nie zawiera katalogu przyczyn, ale z orzecznictwa sądowego wynika, że przyczyna powinna być prawdziwa i konkretna, dla uznania zasadności wypowiedzenia liczy się także jej rodzaj i ciężar gatunkowy. Powód zwolnienia może leżeć zarówno po stronie pracodawcy, jak i wynikać z działań samego pracownika. Przykładowo może chodzić o zmniejszenie poziomu zatrudnienia w firmie czy likwidację stanowiska pracy zatrudnionego, ale również o częste nieobecności w pracy zatrudnionego, nie wykonywanie poleceń przełożonego czy utratę zaufania do pracownika. Więcej przyczyn i dokładny ich opis znajdziesz tutaj>> Pracownik może też stracić pracę w przypadku długotrwałej lub powtarzającej się absencji chorobowej (Zobacz szerzej - kiedy można zwolnić chorego pracownika>>).
Powód rozstania z pracownikiem pracodawca musi podać także wtedy, gdy umowa rozwiązywana jest w trybie natychmiastowym. Pracodawca może jednak wręczyć pracownikowi dyscyplinarkę tylko, jeżeli dojdzie do:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
- popełnienia przez pracownika, w czasie trwania umowy o pracę, przestępstwa, które uniemożliwia jego dalsze zatrudnianie na zajmowanym stanowisku,
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (tutaj przeczytasz o tym więcej>>).
Szerzej o poszczególnych powodach przeczytasz tutaj>>
Także na pracowniku ciąży obowiązek uzasadnienia, jeśli rozwiązuje umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Ma do tego prawo, gdy doszło do naruszenia jego podstawowych obowiązków - chodzi na przykład nieudzielenie pracownikowi corocznego urlopu wypoczynkowego, nieprzestrzeganie przepisów o czasie pracy czy nierówne traktowanie lub mobbing. Pracownik może też odejść natychmiast z firmy, gdy zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe. Szerzej o tych dwóch przyczynach czytaj tutaj>>
Co z umową na czas określony?
Słabszą ochroną kodeksu pracy charakteryzuje się umowa na czas określony - może być ona wypowiadana bez uzasadniania. Nic w tym zakresie nie zmieniły nowe przepisy, które weszły w życie w lutym 2016 roku i zrównały okresy wypowiedzenia kontraktów terminowych z tymi na czas określony - wynoszą one teraz:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Pomimo, że okres wypowiedzenie umowy na czas określony nie wynosi więc już 2 tygodnie, pracodawca nadal nie musi podawać powodów rozstania się z takim pracownikiem. Oto 5 praw pracownika na umowie na czas określony>>
Może jednak dojść do zmiany przepisów, bowiem Sąd Najwyższy ma wątpliwości, czy brak obowiązku uzasadnienia przyczyny wypowiedzenia umowy terminowej nie jest niezgodny z prawem unijnym. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj>>
Wymogu uzasadnienia wypowiedzenia nie ma (i raczej nie będzie) przy umowach na okres próbny.
Uzasadnienie wypowiedzenia umowy (lub jego brak) ma wpływ na sytuację pracownika przed sądem - osoba zatrudniona na czas określony nie może domagać się uznania niesłuszności czy niezasadności wypowiedzenia. Zatrudniony na umowie terminowej może tylko zakwestionować wymagania formalne wypowiedzenia, jak zachowanie formy pisemnej (a w niej powinno się znaleźć pouczenie o prawie pracownika do odwołania do sądu pracy) i wymaganego okresu wypowiedzenia. Tu przeczytasz, jak odwołać się od wypowiedzenia umowy o pracę>>