Subskrybuj nas na Youtube
Polecany produkt: Rewolucja w wypowiedzeniach umów o pracę >>>
Nie tylko pracodawca - także pracownik może rozwiązać umowę o pracę ze skutkiem natychmiastowym, czyli bez zachowania okresu wypowiedzenia. Kiedy można dyscyplinarnie zwolnić pracownika, dowiesz się tutaj>> Zatrudniony ma jednak do tego prawo tylko w dwóch sytuacjach, przewidzianych przez kodeks pracy.
Szkodliwe warunki pracy
Pierwsza z nich ma miejsce, gdy ostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.
Jeżeli więc pracodawca przeniósł podwładnego na stanowisko odpowiednie dla jego stanu zdrowia i kwalifikacji zawodowych, pracownik traci prawo rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. W przypadku, gdy nie odpowiada mu nowa praca, może tylko rozwiązać umowę z zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia.
Pojęcie "kwalifikacji zawodowych" precyzuje orzecznictwo sądowe - między innymi w wyroku z 4 października 2000 roku Sąd Najwyższy (I PKN 61/00) orzekł, że pod pojęciem kwalifikacji należy rozumieć nie tylko przygotowania zawodowe (formalne wykształcenie, zdobyte doświadczenie, potrzebne umiejętności), ale także właściwości psychofizyczne, predyspozycje psychiczne oraz zdolności do wykonywania określonych czynności ze względu na stan zdrowia pracownika.
Ponadto każda za stron ma prawo wnieść w ciągu 7 dni wniosek o ponowne badanie pracownika. Składa się je za pośrednictwem lekarza, a przeprowadza w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy właściwym ze względu na miejsce świadczenia pracy lub siedzibę jednostki organizacyjnej, w której jest zatrudniony pracownik, chyba że zaświadczenie zostało wydane przez lekarza zatrudnionego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy - wtedy badanie zostanie przeprowadzone w najbliższej jednostce badawczo-rozwojowej w dziedzinie medycyny pracy.
Naruszenie obowiązków wobec pracownika
Pracownik ma prawo rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia także w przypadku, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Poszkodowanemu przysługuje wtedy również odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
>>Czytaj też: Pensja w ratach lub z opóźnieniem: 5 błędów pracodawcy przy wypłacie wynagrodzenia
Zakres podstawowych obowiązków pracownika reguluje prawo pracy. Zobacz 5 podstawowych praw, jakie przysługują pracownikowi w Polsce>> Do naruszeń można zaliczyć między innymi nieudzielenie pracownikowi corocznego urlopu wypoczynkowego, nieprzestrzeganie przepisów o czasie pracy, nierówne traktowanie i mobbing, naruszenie przepisów bhp, a przede wszystkim zaniechania związane z wypłatą wynagrodzenia za pracę. Dla pracownika nie ma przy tym znaczenia, jakie powody podaje pracodawca w momencie, gdy usprawiedliwia zwłokę w przekazaniu pensji lub gdy w ogóle nie wypłaca wynagrodzenia - może być to także opóźnienie spowodowane okolicznościami, na które firma nie miała wpływu. Jak potwierdził Sąd Najwyższy (orzeczenie z dnia 4 kwietnia 2000 r., sygn. akt I PKN 516/99), pracodawca, który nie wypłaca pracownikowi w terminie całości wynagrodzenia, ciężko narusza swój podstawowy obowiązek z winy umyślnej, choćby z przyczyn niezawinionych nie uzyskał środków finansowych na wynagrodzenia.
Przy czym, jak zaznaczył SN, ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych musi cechować się winą umyślną lub rażącym niedbalstwem pracodawcy, aby uzasadnione było rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia i uzyskanie odszkodowania.
Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno mieć zawsze formę pisemną, zatrudniony musi również podać w dokumencie przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Rozwiązanie umowy w tym trybie nie może jednak nastąpić, jeśli upłynął okres dłuższy niż miesiąc od momentu, gdy pracownik dowiedział się o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie stosunku pracy