Większość samorządów przesłała już projekty swoich budżetów na 2016 rok do jednostki stanowiącej oraz regionalnej izby obrachunkowej. Ci, którzy jeszcze tego nie zrobili, powinni się pospieszyć.
Jak wynika ze sprawozdania z działalności RIO i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2014 r., w zeszłym roku 79,5 proc. samorządów dotrzymało terminu na złożenie projektu budżetu na kolejny rok (do 15 listopada). W 2013 r. takich podmiotów było podobnie 79,4 proc. Jest to jednak termin, za przekroczenie którego jednostkom nie grożą żadne sankcje. W efekcie co roku ok. 20 proc. gmin, miast na prawach powiatów, powiatów oraz związków komunalnych składa projekty budżetów do RIO po terminie. Wyjątkiem są województwa. Wszystkie w zeszłym roku złożyły projekty budżetów w terminie. Te jednostki, które jeszcze nie złożyły projektu, powinny to zrobić możliwie szybko. Muszą one bowiem pamiętać o kolejnym terminie wynikającym z art. 239 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.). Zgodnie z nim organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (czyli rada gminy, powiatu, sejmik województwa) podejmuje uchwałę budżetową przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnych przypadkach nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego. Do czasu podjęcia uchwały budżetowej, jednak nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego, podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały budżetowej przedstawiony organowi stanowiącemu.
Kiedy i jakie korekty
Z przepisów wynika więc, że projekt budżetu trzeba złożyć regionalnej izbie obrachunkowej w celu uzyskania opinii o projekcie oraz radzie gminy (odpowiednio radzie powiatu lub sejmikowi województwa). Wśród jednostek i ekspertów pojawiają się wątpliwości dotyczące możliwości wprowadzania autopoprawek do projektów budżetu po przekazaniu go powyższym organom.
Z uchwał regionalnych izb obrachunkowych wynika, że nie ma takiej możliwości. Jeśli organ wykonawczy – wójt, burmistrz, starosta – chce wprowadzić zmiany do projektu budżetu, może to zrobić, ale na posiedzeniu rady gminy (miasta, powiatu, sejmiku), przed podjęciem uchwały budżetowej.
W uchwale z 1 grudnia 2010 r. (sygn. akt 410/10) Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze wyjaśniła, że po 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy organ wykonawczy traci prawo zgłaszania autopoprawek i samodzielnych zmian do przedstawionego przez siebie i przedłożonego do uchwalenia projektu uchwały budżetowej. Izba przyznała jednak, że intencją ustawodawcy nie było wprowadzenie całkowitego zakazu wprowadzania zmian w projekcie uchwały budżetowej, ale poddanie tych zmian kontroli organu stanowiącego (np. rady gminy, powiatu) i ich ewentualne wprowadzanie i głosowanie na sesji budżetowej.
Podobnie wyjaśniła problem Regionalna Izba Obrachunkowa we Wrocławiu w uchwale z 27 października 2010 r. (sygn. akt 85/10). Izba przyznała, że do czasu podjęcia uchwały budżetowej, jednak nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego, projekt uchwały budżetowej przedstawiony do 15 listopada organowi stanowiącemu i RIO jest podstawą gospodarki finansowej. A zatem tylko tak przedstawiony projekt może stanowić podstawę gospodarki finansowej w przypadku nieuchwalenia budżetu w terminie ustawowym, a nie zmieniony projekt uwzględniający wnoszone przez organ wykonawczy poprawki. RIO we Wrocławiu przyznało więc, że autopoprawki organu wykonawczego oraz zmiany i wnioski organu stanowiącego, w szczególności jego komisji, powinny być głosowane w trakcie debaty poprzedzającej podjęcie uchwały budżetowej. Po przeprowadzonym głosowaniu powinno nastąpić głosowanie projektu uchwały budżetowej uwzględniającego przyjęte poprawki.
Swoboda z ograniczeniami
W praktyce rada gminy, miasta, powiatu, sejmik województwa ma dość dużą swobodę w dokonywaniu zmian w projekcie budżetu gminy, miasta, powiatu i województwa. Nie wszystko można jednak zmienić. Dotyczy to głównie deficytu. Z artykułu 240 ust. 2 ustawy o finansach publicznych wynika bowiem, że bez zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może wprowadzić w projekcie uchwały budżetowej zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu budżetu tej jednostki. Eksperci od finansów publicznych przyznają więc, że są możliwe przesunięcia dochodów i wydatków w projekcie, ale nie mogą one powodować zwiększenia deficytu. Miałoby to bowiem wpływ na współczynnik zadłużenia. Podobnie wypowiadają się sądy. Przykładowo z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 25 października 2012 r. (sygn. akt I SA/Ol 520/12) wynika, że na zmiany powodujące zwiększenie deficytu musi być wyraźna zgoda organu wykonawczego, np. poprzez przedkładanie poprawek. W pozostałych sytuacjach, które nie skutkują powstaniem deficytu, zgoda może być dorozumiana poprzez brak złożenia sprzeciwu przez organ wykonawczy co do proponowanych zmian – stwierdził sąd.
20 proc. tyle JST co roku składa projekty budżetów do RIO po terminie 15 listopada
