NFZ: od teraz bez skierowania do trzech nowych specjalistów. Sprawdź, co się zmieniło

Nowe przepisy wprowadzono z dużym rozmachem. Rzecznik praw pacjenta mówił o „kroku w stronę bardziej efektywnej opieki zdrowotnej”. I rzeczywiście - dziś łatwiej dostać się do psychologa, optometrysty czy lekarza sportowego. Ale to nie koniec drogi. Bo kiedy psycholog kieruje dalej – do psychiatry lub terapii – pacjent często trafia w... kolejną kolejkę.

NFZ zniosło skierowania do trzech specjalistów – sprawdź, co naprawdę się zmieniło od 17 września

Od 17 września 2025 r. pacjenci nie potrzebują już skierowania, by zapisać się do trzech specjalistów NFZ. To rozwiązanie obejmuje osoby potrzebujące wsparcia psychologicznego, korekcji wzroku lub badań sportowych. Zgodnie z komunikatem rzecznika praw pacjenta, zmiany mają odciążyć lekarzy rodzinnych i skrócić ścieżkę diagnostyczną.

Psycholog bez skierowania: szybciej do gabinetu, ale na leczenie nadal trzeba czekać

To ułatwienie szczególnie ważne dla osób zmagających się z lękiem, napięciem czy problemami emocjonalnymi. Psycholog może pomóc w kryzysie, przeprowadzić diagnozę i – jeśli to konieczne – skierować dalej. Jednak to właśnie wtedy zaczyna się problem. Psycholog nie jest lekarzem – nie prowadzi leczenia farmakologicznego ani terapii długoterminowej. A wizyta u psychiatry czy rozpoczęcie psychoterapii często oznacza miesiące, a czasem nawet lata czekania.

Jak zapisać się do psychologa na NFZ bez skierowania? W praktyce wystarczy wybrać placówkę z kontraktem NFZ i umówić wizytę bez udziału lekarza rodzinnego. Można to zrobić telefonicznie, przez rejestrację w przychodni lub online.

Kolejki do psychiatrów na NFZ rosną – w Warszawie i Gdańsku czeka się nawet rok

Z danych NFZ i portali MapaNFZ oraz Świat Przychodni wynika, że dostęp do psychiatrów wciąż jest ograniczony. W Warszawie czy Gdańsku terminy potrafią sięgać roku, a w niektórych regionach Polski nawet dłużej.

Tabela: Średni czas oczekiwania na psychiatrę (NFZ, 2025)

Jak widać, różnice między województwami są ogromne – w Warszawie ponad 400 dni, w Świnoujściu tylko 24. Średni czas w skali kraju to ok. 4 miesiące. W mniejszych miejscowościach – szczególnie tam, gdzie działa tylko jedna poradnia – realne oczekiwanie często przekracza pół roku.

Psychoterapia na NFZ – nawet dwa lata czekania. To największa luka w systemie

Miało być szybciej, a jest odwrotnie – na psychoterapię nadal czeka się miesiącami. Reforma ułatwia pierwszy kontakt z psychologiem, ale nie rozwiązuje problemu dostępu do psychoterapii. Okazuje się, że na rozpoczęcie terapii w ramach NFZ trzeba czekać od kilku miesięcy do nawet dwóch lat.

Owszem, na pierwszą wizytę można dostać się stosunkowo szybko, ale jest to wizyta kwalifikująca. Na samą terapię już trzeba ustawić się w kolejkę. Najtrudniej jest w dużych miastach, gdzie zapotrzebowanie jest największe, a liczba terapeutów niewystarczająca.

Najdłuższe kolejki dotyczą dzieci i młodzieży – w niektórych poradniach psychiatrycznych pierwsza wizyta jest dostępna dopiero po 400 dniach.

Część pacjentów rezygnuje z czekania i wybiera wizytę prywatną. Ile kosztuje wizyta prywatna, gdy nie ma terminów w NFZ? Średnio 250–400 zł za konsultację psychiatryczną i 180–250 zł za godzinę terapii. Dla wielu osób to bariera finansowa, dlatego dostępność bezpłatnych świadczeń pozostaje kluczowym wyzwaniem systemu.

Optometrysta z nowymi uprawnieniami – kiedy warto iść bez skierowania?

Optometrysta odgrywa coraz ważniejszą rolę w diagnostyce wzroku. Od 17 września 2025 r. może sam wystawić skierowanie do okulisty, jeśli podczas badania zauważy niepokojące objawy. To oznacza krótszą ścieżkę pomocy dla osób z wadami wzroku – bez konieczności wcześniejszej wizyty u lekarza rodzinnego.

Warto jednak pamiętać:

• Optometrysta nie diagnozuje chorób oczu,
• Nie wykonuje zabiegów chirurgicznych,
• Nie przepisuje leków okulistycznych.

Lekarz medycyny sportowej bez skierowania – koniec zbędnych formalności dla rodziców i uczniów

Nowe przepisy to ułatwienie dla uczniów, rodziców i klubów sportowych. Lekarz medycyny sportowej może teraz wystawiać niezbędne zaświadczenia i kwalifikacje bez pośrednictwa lekarza POZ. To oznacza koniec sytuacji, w której rodzic musiał umawiać dwie wizyty – najpierw po skierowanie, potem do lekarza sportowego.

Kto jeszcze nie potrzebuje skierowania do lekarza? Pełna lista NFZ 2025

Lista specjalistów dostępnych bez skierowania obejmuje obecnie:

• psychologa,
• optometrystę,
• lekarza medycyny sportowej,
• psychiatrę,
• ginekologa i położnika,
• onkologa,
• wenerologa,
• dentystę.

Najczęstsze pytania o wizyty bez skierowania na NFZ

Czy wizyta bez skierowania jest darmowa?

Tak, jeśli placówka ma kontrakt z NFZ.

Czy psycholog zastępuje psychiatrę?

Nie. Psycholog diagnozuje i wspiera, ale nie prowadzi leczenia farmakologicznego.

Jak długo czeka się na psychoterapię?

Średnio od kilku miesięcy do 2 lat – w zależności od województwa i rodzaju terapii.

Czy psycholog na NFZ przyjmuje dzieci?

Tak – ale tylko wtedy, gdy placówka ma podpisany kontrakt na świadczenia dla dzieci i młodzieży. Warto wcześniej upewnić się w rejestracji, czy dana poradnia prowadzi takie wizyty.

Podstawa prawna i dokumenty

• Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2024 poz. 1463, art. 57 ust. 2a).
• Nowelizacja z 2 września 2025 r., ogłoszona w Dz.U. 3 września 2025 r., obowiązuje od 17 września 2025.
• Komunikat rzecznika praw pacjenta z 22 września 2025 r. – „Nowa lista lekarzy specjalistów dostępnych bez skierowania”.