Pytanie do TK w sprawie lokali socjalnych dla niepełnosprawnych

Sąd Okręgowy w Suwałkach zapytał Trybunał Konstytucyjny o zgodność z Konstytucją art. 22 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego. Chodziło o zgodność z art. 69 Konstytucji w zakresie, w jakim nie przewiduje on "możliwości kontroli sądowej jakości zaoferowanego przez gminę lokalu socjalnego pod kątem uwzględnienia indywidualnych zaleceń medycznych dotyczących potencjalnego najemcy".

Art. 69 Konstytucji stanowi, że "osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej". Tymczasem art. 22 przepisów dotyczących ochrony praw lokatorów nie precyzuje, że lokal socjalny ma być dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

"Umową najmu socjalnego lokalu jest umowa najmu lokalu nadającego się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2, a w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m2, przy czym lokal ten może być o obniżonym standardzie" – czytamy w przepisach. Nie ma w nich mowy o warunkach technicznych spełniających potrzeby osób z niepełnosprawnościami.

Sąd Okręgowy zadał pytanie TK w sprawie, w której rozpoznawał apelację od wyroku sądu rejonowego. Ten pierwszy oddalił powództwo najemcy, który domagał się zmiany lokalu socjalnego. Jego zdaniem ten obecny nie nadaje się do zamieszkania ze względu na jego stan zdrowia.

"Oddalając powództwo, sąd rejonowy stwierdził, że powód nie ma interesu prawnego w rozumieniu art. 189 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, a gmina spełniła swój obowiązek, przedstawiając propozycję zawarcia umowy najmu lokalu" – relacjonuje TK. Sąd Okręgowy zwrócił się o rozstrzygnięcie tej kwestii do Trybunału Konstytucyjnego.

TK zdecydował o kontroli sądowej lokali socjalnych

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że chociaż w pytaniu prawnym zadanym przez sąd okręgowy mowa jest o kontroli sądowej lokalu socjalnego "pod kątem uwzględnienia indywidualnych zaleceń medycznych", to jednak TK odnosi tę kwestię do osób z niepełnosprawnościami.

"Pewne wątpliwości wzbudził, określony przez sąd pytający zakres kwestionowanego przepisu. Sąd pytający wskazuje na brak sądowej kontroli jakości zaoferowanego przez gminę lokalu pod kątem uwzględnienia indywidualnych zaleceń medycznych dotyczących potencjalnego najemcy. Tymczasem w istocie zarzut ten sprowadza się do tego, że zakwestionowany przepis nie przewiduje, aby lokal wskazany osobie z niepełnosprawnością jako przedmiot umowy najmu socjalnego, uwzględniał jej rzeczywiste potrzeby, wynikające z rodzaju niepełnosprawności. Trybunał uznał jednak, że sąd pytający zakwestionował art. 22 ustawy o ochronie praw lokatorów w zakresie, w jakim nie przewiduje wymogu, aby lokal wskazany osobie z niepełnosprawnością jako przedmiot umowy najmu socjalnego uwzględniał jej rzeczywiste potrzeby, wynikające z rodzaju niepełnosprawności" - tłumaczyła sędzia sprawozdawca Krystyna Pawłowicz.

I w takim zakresie Trybunał Konstytucyjny uznał art. 22 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego za niezgodny z art. 69 Konstytucji. TK zwrócił uwagę, że art. 22 określa jedynie warunki techniczne, jakie powinien spełniać lokal socjalny. Zarzut niepełności tej regulacji dotyczy tego, że warunki techniczne powinny uwzględniać również potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Według TK art. 69 Konstytucji, który mówi o zabezpieczeniu egzystencji osób niepełnosprawnych, dotyczy również warunków mieszkaniowych.

"Oferowanie najmu lokalu socjalnego osobie niepełnosprawnej, która ze względu na swoją niepełnosprawność, nie może z niego korzystać lub jest to znacznie utrudnione, nie zabezpiecza egzystencji osób niepełnosprawnych przynajmniej na poziomie minimum życiowego. W istocie stanowi to działanie pozorne, które w praktyce nie prowadzi do realizacji art. 69 Konstytucji. Na tej podstawie Trybunał stwierdził, że art. 22 ustawy o ochronie praw lokatorów w zakresie, w jakim nie przewiduje wymogu, aby lokal wskazany osobie z niepełnosprawnością jako przedmiot umowy najmu socjalnego uwzględniał jej rzeczywiste potrzeby, wynikające z rodzaju niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 69 Konstytucji" - wskazała sędzia Krystyna Pawłowicz. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że wyrok jest ostateczny, podlega niezwłocznemu opublikowaniu i wywołuje skutki prawne z chwilą publicznego ogłoszenia.