"Czyste Powietrze" na nowych zasadach. Ważne zmiany właśnie weszły w życie

Od 22 kwietnia obowiązują nowe zasady w programie "Czyste Powietrze". Osoby składające wnioski po tym terminie muszą się liczyć z obowiązkiem wyboru urządzeń (kotłów i pomp ciepła) z listy ZUM czy możliwością pozyskania najwyższego dofinansowania tylko jeden raz. Co jeszcze trzeba wiedzieć o wprowadzonych nowościach?

Zapowiedzi zmian w programie "Czyste Powietrze" pojawiły się już kilka miesięcy temu. Decyzje o ich wprowadzeniu zapadły w lutym. Teraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) przypomina, że nowe reguły właśnie zaczęły obowiązywać i tłumaczy, na jakie modyfikacje w porównaniu do dotychczasowych zasad powinni zwrócić uwagę wnioskodawców.

Pompy ciepła, kotły na pellet i kotły zagazowujące drewno tylko z listy ZUM

NFŚiGW, który jest instytucją odpowiedzialną za realizację "Czystego Powietrza" przypomina, że obecna wersja programu, obowiązująca od 22 kwietnia br., zobowiązuje wnioskodawców do wyboru pomp ciepła oraz kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pellet tylko z tych wpisanych na listę zielonych urządzeń i materiałów (listę ZUM).

"To ma być gwarancja wyboru urządzeń o potwierdzonej jakości, czyli takich, które spełniają deklarowane w karcie produktu i etykiecie energetycznej parametry oraz rzeczywiście przełożą się na efektywniejsze (tańsze) ogrzewanie polskich domów" – czytamy.

Obowiązek wyboru urządzenia z listy ZUM: Liczy się data wniosku i zakupu

Urząd wyjaśnia, że obligatoryjność wyboru urządzenia grzewczego z listy ZUM związana jest z terminem złożenia wniosku oraz z datą zakupu urządzenia grzewczego (pompy ciepła, kotła na pellet, kotła zagazowującego drewno). Nowe zasady stwarzają trzy opcje dla wnioskodawców:

• wniosek złożony do 21.04 – pozwala na dotację na urządzenia spoza listy ZUM;
• wniosek złożony od 22.04 i dowód zakupu urządzenia do 13.06 – pozwala na dotację na urządzenia spoza listy ZUM;
• wniosek złożony od 22.04 i dowód zakupu urządzenia od 14.06 – dotacja tylko na urządzenia z listy ZUM.

Nowe wymagania dla pomp ciepła

W przypadku pomp ciepła nowe reguły wprowadzone przez NFOŚiGW dotyczą nie tylko obowiązku wyboru urządzeń z listy ZUM. Pompy, które się dziś na niej znajdują, wymagają uzupełnienia dokumentacji o raport z badań z niezależnych akredytowanych laboratoriów z terenu UE lub EFTA. Kolejnym krokiem jest weryfikacja przez ekspertów Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB). Ma ona potrwać do 13 czerwca br. Po tym terminie na liście ZUM mają być tylko pompy ciepła, które przeszły pozytywnie ten proces.

W połowie kwietnia NFOŚiGW informował, że producenci pomp którzy dostarczyli wymagane dokumenty do 18 kwietnia maja zagwarantowaną (w przypadku pozytywnej weryfikacji) ciągłość widoczności ich urządzenia w zakładce "Wyszukaj produkt" na liście ZUM. Ci którzy złożyli wymaganą dokumentację po 18 kwietnia muszą się liczyć z tym, że ich urządzenie może czasowo zniknąć z listy ZUM (ze względu na czas niezbędny do weryfikacji dokumentów przez zespół ekspertów IOŚ-PIB).

Najwyższe dofinansowanie możliwe tylko raz

Zmiany w "Czystym Powietrzu" dotyczą też osób składających wnioski w ramach części trzeciej programu, uprawniającej do najwyższego poziomu dofinansowania. "Beneficjent, który skorzysta z najwyższego poziomu dofinansowania na dany budynek – na podstawie wniosku złożonego od 22.04.2024 r. – będzie mógł starać się o dofinansowanie na kolejne budynki tylko w ramach części 1) programu (podstawowy poziom dofinansowania). Tutaj też – podobnie jak przy liście ZUM – obowiązuje okres przejściowy do 13.06.2024 r. włącznie" – informuje NFOŚiGW.

Fundusz tłumaczy, że nowe reguły dotyczące najwyższego poziomu dofinansowania należy rozumieć tak:

• Wniosek o dotację złożony do 21.04 – zmiany nie dotyczą;
• Wniosek o dotację złożony od 22.04 do 13.06 – okres przejściowy, możliwość uzyskania dotacji na najwyższym poziomie dofinansowania, beneficjent musi się liczyć z zastrzeżeniem opisanym w punkcie trzecim;
• Wniosek o dotację złożony od 14.06 – jedna szansa na dotację w ramach najwyższego poziomu dofinansowania (część trzecia programu), o ile już wcześniej (od 22.04) beneficjentowi nie udzielono dotacji z części trzeciej programu na inny budynek/lokal mieszkalny.

Zmiany w prefinansowaniu

Trzecia ważna nowość w programie "Czyste Powietrze" na którą zwraca uwagę NFOŚiGW dotyczy zasad prefinansowania i wystawiania pełnomocnictw. "W umowie dotacji z prefinansowaniem doprecyzowano, że warunkiem wypłaty zaliczki na konto wykonawcy jest złożenie do wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (wfośigw) podpisanej własnoręcznie przez beneficjenta dyspozycji wypłaty zaliczki wraz z kopią faktury zaliczkowej (wystawionej na beneficjenta lub beneficjenta i małżonka wspólnie)" – czytamy. " A ponadto określono czas na złożenie wniosku o płatność – rozliczającego zakres przedsięwzięcia wynikający z danej umowy z wykonawcą – do 120 dni od daty wypłaty zaliczki dotyczącej realizacji tej umowy z wykonawcą" – dodaje NFOŚiGW.

Pełnomocnictwo z podpisem poświadczonym notarialnie

Jeśli chodzi o zasady udzielania pełnomocnictwa, to od 22 kwietnia wymagane jest wymagane jest pełnomocnictwo z podpisem własnoręcznym wnioskodawcy notarialnie poświadczonym (czyli z podpisem własnoręcznym złożonym przez wnioskodawcę na pełnomocnictwie w obecności notariusza, bądź wcześniej złożonym podpisem uznanym przez wnioskodawcę przed notariuszem za własnoręczny).

Czy są pieniądze na "Czyste Powietrze"?

Przypomnijmy, że w grudniu ubiegłego roku pojawiły się problemy z wypłatą dotacji z programu "Czystego Powietrza". Okazało się, że zabrakło środków na ten cel. O braku wypłat media alarmowały również w styczniu. Na początku lutego br. NFOŚiGW poinformował, że pieniądze na dotacje już są, popłyną m.in. z odblokowanych środków z KPO.

Na początku kwietnia Fundusz po raz kolejny uspokajał: "Finansowanie programu "Czyste Powietrze" jest zapewnione. W styczniu uruchomiono na ten cel środki Krajowego Planu Odbudowy (KPO) oraz budżet Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Jeszcze przez jakiś czas wypłata dotacji przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (wfośigw) może być opóźniona, ale każda płatność dla beneficjentów "Czystego Powietrza” zostanie zrealizowana".

"Czyste Powietrze" w latach 2024-2029 – poziom finansowania

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapewniło niedawno, że program "Czyste Powietrze" ma zapewnione finansowanie w przyszłości. "Finansowanie z FEnIKS (unijny program "Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027" – red.) obok środków z KPO i NFOŚiGW daje bezpieczeństwo finansowe realizacji programu na wiele lat" – informuje MKiŚ. Łączne środki zabezpieczone na lata 2024-2029 to 6,4 mld zł. Mają pozwolić na wymianę ponad 111 tys. źródeł ciepła i modernizację energetyczną ponad 97 tys. budynków. Od początku istnienia programu złożono ponad 832 tys. wniosków na 26 mld zł dofinansowania (stan na 12.04.2024 r.). Podpisano blisko 690 tys. umów.