Spółka jest spółce nierówna

Rozpoczynający biznes mają do wyboru wiele rodzajów spółek. Każda z nich rządzi się własnymi prawami i jest inaczej opodatkowana. Podpowiadamy, jak wybrać najlepszą.

Wady i zalety różnych rodzajów spółek / Dziennik Gazeta Prawna

Zwykła działalność gospodarcza nie musi być najlepszym wyborem, jeżeli chodzi o prowadzenie własnego biznesu. Korzystniejsze może się okazać założenie spółki. Taka forma pozwala zoptymalizować obciążenia podatkowe i ograniczyć odpowiedzialność za zobowiązania. Przed rozpoczęciem biznesu warto dobrze przemyśleć, jaki rodzaj spółki wybrać – określa je kodeks spółek handlowych. A jeśli firma już funkcjonuje, można zmienić jej formę prawną na korzystniejszą.

Działalność gospodarcza

Prowadzący działalność mogą wybrać różne sposoby opodatkowania. Najprostsza jest karta podatkowa (brak obowiązku prowadzenia ewidencji), w której podatek jest określony kwotowo. Karta jest jednak przeznaczona jedynie dla wybranych zawodów, czyli np. rzemieślników. Prostą formą jest też ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (uproszczona ewidencja, niskie stawki podatku dochodowego – od 3 do 20 proc.). Mogą go wybrać osoby, których przychody nie przekroczą 150 tys. euro rocznie, czyli obecnie 615 300 zł. Również w tym przypadku rodzaje działalności są reglamentowane. W ten sposób opodatkować można działalność handlową i budowlaną. Wadą jest brak możliwości uwzględnienia kosztów uzyskania przychodów. Podatnicy mogą również opodatkować działalność na zasadach ogólnych – według skali podatkowej (stawki 18 i 32 proc.) lub liniowo (19 proc.). W tym przypadku trzeba jednak prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowe. Można natomiast uwzględniać koszty, a podatek płaci się tylko od dochodu. Podobne uprawnienia i obowiązki podatkowe dotyczą również spółek osobowych (np. jawnej).

Spółka komandytowa

Jedną z korzystniejszych pod względem podatkowym form działalności jest spółka komandytowa (SK). Komandytariuszami, czyli wspólnikami, są w jej przypadku najczęściej osoby fizyczne, które dzielą się zyskami. Ich odpowiedzialność za zobowiązania firmy jest jednak ograniczona – to jest zaletą. Niemniej co najmniej jeden wspólnik musi być komplementariuszem, a więc odpowiadać za zobowiązania spółki bez żadnych ograniczeń.

Zaletą takiej spółki jest to, że opodatkowani są jedynie wspólnicy – według stawki 19 proc. PIT, a sama firma nie płaci podatku. Niewątpliwa wada zaś to obowiązek prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych. Jeśli spółka nie osiąga zysków na odpowiednim poziomie, to SK może się okazać nieopłacalną formą działalności. Problem polega na tym, że rząd chce zmienić tę korzystną sytuację dla wspólników. Od 1 stycznia 2014 r. spółki komandytowe mają stać się podatnikami CIT. W efekcie opodatkowani będą wspólnicy – 19 proc. PIT oraz spółka – 19 proc. CIT, co ograniczy atrakcyjność tych spółek.

Spółka jawna

W przypadku spółki jawnej każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia, całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Z punktu widzenia odpowiedzialności nie jest to więc atrakcyjna forma. Natomiast jej plusem jest sposób opodatkowania. Jak wyjaśnia Alicja Gaca, starszy konsultant w Grant Thornton, spółka jawna jako spółka osobowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego. Są nimi wspólnicy.

– Jeżeli wspólnikami sp.j. są osoby fizyczne, to przypadający na nie zysk osiągany przez spółkę jest opodatkowany PIT, natomiast jeżeli wspólnikami są osoby prawne, zastosowanie znajdą odpowiednie regulacje ustawy o CIT – wyjaśnia Gaca. Dodaje, że dochód z udziału w spółce jawnej przypadający na wspólników będących osobami fizycznymi jest traktowany jak dochód z prowadzonej działalności gospodarczej i jest on opodatkowany według skali podatkowej. Możliwy jest jednak również wybór opodatkowania 19-proc. podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Spółka partnerska

Kolejnym rodzajem spółki osobowej jest spółka partnerska (sp. p.). Może być utworzona jedynie przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu. Przepisy kodeksu spółek handlowych precyzują, że wspólnikami mogą być osoby uprawnione do wykonywania zawodów m.in.: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, księgowego, lekarza, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, tłumacza przysięgłego.

Opodatkowane w tym wypadku są osoby, a nie spółka. Wspólnicy ponoszą jednak odpowiedzialność za pracę, którą nadzorują.

Spółka komandytowo-akcyjna

Atrakcyjną formą prowadzenia działalności jest również spółka komandytowo-akcyjna (SKA). Jak wynika z kodeksu spółek handlowych, jest to spółka osobowa. Za jej zobowiązania co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. W praktyce jest to forma działalności wykorzystywana do optymalizacji podatkowych. Podatek trzeba zapłacić dopiero w momencie wypłaty dywidendy akcjonariuszowi. Wadą są podwyższone koszty księgowe i administracyjne.

Niestety, podobnie jak w przypadku spółek komandytowych, rząd pod pretekstem walki z agresywnym planowaniem podatkowym postanowił opodatkować SKA podatkiem dochodowym od osób prawnych, i to już od 1 stycznia 2014 r. Obecnie w Sejmie trwają prace nad zmianami.

Spółka z o.o.

Bardzo popularną formą spółki jest spółka z o.o. Anna Pikulska, radca prawny i menedżer w MDDP, wyjaśnia, że prowadzenie działalności gospodarczej w tej formie z jednej strony pozwala udziałowcom ograniczyć ich odpowiedzialność za zobowiązania firmy, również na gruncie podatkowym (co powoduje, że ta forma prowadzenia działalności jest chętnie wybierana dla działalności obarczonej znacznym ryzykiem biznesowym). Z drugiej strony – oznacza podwójne opodatkowanie dochodów osiąganych przez spółkę: dochód spółki z o.o. osiągnięty w roku podatkowym jest opodatkowany 19-proc. CIT, a wypłata tych zysków (po opodatkowaniu) na rzecz udziałowców będących osobami fizycznymi podlega ponownemu opodatkowaniu 19-proc. PIT.

– Oznacza to efektywną stopę opodatkowania w wysokości 34,39 proc. – wylicza Anna Pikulska. Jest zatem istotnie wyższa w porównaniu z np. indywidualną działalnością gospodarczą lub działalnością prowadzoną w formie spółki osobowej.

Spółka akcyjna

Spółka akcyjna jest spółką kapitałową, a więc posiada osobowość prawną i podlega opodatkowaniu CIT na zasadach ogólnych. Agnieszka Sułkowska, doradca podatkowy w Crido Taxand, tłumaczy, że przedmiotem opodatkowania w przypadku osób prawnych (w tym spółek akcyjnych) jest, co do zasady, dochód stanowiący nadwyżkę sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania. W przypadkach określonych w ustawie opodatkowaniu może także podlegać przychód. – Stawka podatku w przypadku spółek akcyjnych wynosi 19 proc. podstawy opodatkowania (tzn. dochodu po dokonaniu odpowiednich pomniejszeń) – wyjaśnia Agnieszka Sułkowska. Dodaje, że niestety w tym przypadku dochodzi do podwójnego opodatkowania dochodu generowanego przez firmę. – Po raz pierwszy dochód ten opodatkowany jest na poziomie spółki, zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej, po raz drugi zaś na poziomie akcjonariuszy tej spółki w formie podatku od otrzymanej dywidendy, według stawki 19 proc. – stwierdza ekspert.