Nowe przepisy 2026 dla osób z niepełnosprawnością. Lepsze warsztaty terapii zajęciowej i wsparcie zawodowe

Nowe przepisy dla warsztatów terapii zajęciowej: co zmieni się dla osób niepełnosprawnych

Pojawiły się założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (projekt nr UD348), opracowanego przez Łukasza Krasonia, który pełnił funkcję Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (od 11 grudnia br. stanowisko to zajmuje Maja Nowak).

Projekt, planowany do przyjęcia przez Radę Ministrów w I kwartale 2026 r., wprowadza szereg zmian dotyczących funkcjonowania warsztatów terapii zajęciowej (WTZ) oraz uczestnictwa w nich osób niepełnosprawnych. Poniżej przedstawiamy najważniejsze modyfikacje i ich praktyczne znaczenie.

Czas pracy i organizacja warsztatów terapii zajęciowej – nowe przepisy 2026 dla osób z niepełnosprawnością

Nowe przepisy doprecyzowują wymogi dotyczące czasu funkcjonowania warsztatów. Zajęcia muszą odbywać się co najmniej 5 dni w tygodniu, po 8 godzin dziennie, z czego minimum 6 godzin dziennie (30 godzin tygodniowo) przeznacza się na zajęcia z uczestnikami. Pozostały czas warsztat wykorzystuje na przygotowanie zajęć, dokumentację, czynności porządkowe oraz transport uczestników, jeśli warsztat oferuje takie usługi.

Uproszczony i ujednolicony proces kwalifikacji do warsztatów terapii zajęciowej dla osób z niepełnosprawnością

Proces kwalifikacji do WTZ zostaje uproszczony i ujednolicony. Kandydaci będą przyjmowani na podstawie wniosku o przyjęcie, orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz innych dokumentów medycznych i związanych z potrzebami uczestnika. W nowym systemie rezygnuje się z konieczności wskazywania w orzeczeniu o niepełnosprawności potrzeby uczestnictwa w terapii zajęciowej.

Przyjmowanie uczestników i współpraca z powiatami

Decyzję o przyjęciu kandydata będzie podejmować rada programowa warsztatu w porozumieniu z powiatowym centrum pomocy rodzinie. Dla osób z innych powiatów warsztat musi uzgodnić przyjęcie również z lokalnym PCPR.

Powiaty i zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności – obowiązek udostępniania informacji o wsparciu rehabilitacyjnym

Powiaty będą zobowiązane do publikowania na swoich stronach informacji o podmiotach świadczących wsparcie w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej. Ponadto powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności będą przekazywać osobom niepełnosprawnym linki do stron rządowych i powiatowych zawierających informacje o dostępnych formach wsparcia.

Indywidualny program rehabilitacji i ocena efektów

Podstawą działań terapeutycznych będzie diagnoza funkcjonalna uczestnika, na podstawie której opracowywany będzie indywidualny program rehabilitacji. Ocena jego realizacji nie będzie już przeprowadzana co pół roku, lecz minimum raz w roku, a kompleksowa ocena co najmniej co 3 lata.

Praktyki zawodowe i staże dla uczestników WTZ

Nowe przepisy wprowadzają możliwość odbywania odpłatnych i nieodpłatnych praktyk zawodowych dla uczestników WTZ. Czas praktyk, zarówno nieodpłatnych, jak i odpłatnych, może wynosić do połowy etatu przez okres 3 miesięcy, z możliwością przedłużenia do 12 miesięcy u jednego pracodawcy. Uczestnicy będą mogli także odbywać staże zawodowe, co zwiększa ich szanse na aktywność zawodową i zdobycie doświadczenia.

Czas pobytu uczestnika i rola pracownika WTZ w nowym systemie warsztatów terapii zajęciowej

Ustawa definiuje pracownika warsztatu pracującego bezpośrednio z uczestnikami – będzie to członek rady programowej. Czas pobytu uczestnika w WTZ będzie liczony od momentu wejścia w życie nowych przepisów i zakończy się po trzykrotnej kompleksowej ocenie realizacji indywidualnego programu rehabilitacji.

Możliwość powrotu do WTZ po podjęciu pracy

Osoba, która podjęła zatrudnienie po opuszczeniu warsztatu, będzie mogła powrócić do WTZ w ciągu 4 miesięcy w przypadku niepowodzenia w pracy. W tym czasie warsztat może przyjąć nowego uczestnika na zwolnione miejsce. Dofinansowanie dla uczestnika wracającego do warsztatu będzie proporcjonalnie obniżone za czas nieobecności.

Nowe przepisy wprowadzają kompleksowe zmiany w funkcjonowaniu WTZ, zwiększając elastyczność i dostosowując system do potrzeb osób niepełnosprawnych. Mają one na celu przede wszystkim skuteczniejsze wsparcie w rehabilitacji społecznej i zawodowej, a także ułatwienie integracji osób niepełnosprawnych z rynkiem pracy.

Systemowe wsparcie w asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami – ustawa o asystencji

Trwają prace nad wprowadzeniem systemowego wsparcia w zakresie asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami. W Sejmie procedowany jest rządowy projekt ustawy o asystencji osobistej, który ma zapewnić dostęp do tej usługi osobom wymagającym intensywnego wsparcia w codziennym funkcjonowaniu.

Nowe przepisy mają wypełnić lukę w systemie, umożliwiając precyzyjne dopasowanie godzin asystencji do indywidualnych potrzeb osób z niepełnosprawnościami. W tym celu projekt ustawy wykorzystuje już istniejący system oceny poziomu potrzeby wsparcia, znany z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, uzupełniając go o dodatkowe elementy niezbędne do określenia faktycznego wymiaru godzin asystencji.

Z usługi asystencji osobistej będzie mogła skorzystać każda osoba w wieku od 8 do 65 lat, która posiada decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia co najmniej 80 punktów w obowiązującej skali oceny.

FAQ: