Jak przekazuje Kodeks pracy, choroba zawodowa to schorzenie wymienione w wykazie chorób zawodowych, którego wystąpienie można powiązać z działaniem szkodliwych czynników występujących w miejscu pracy lub sposobem jej wykonywania.

Do narażenia zawodowego mogą prowadzić: kontakt z substancjami chemicznymi, pyłami lub promieniowaniem; obciążenia fizyczne i psychiczne; czynniki biologiczne, jak wirusy czy bakterie.

Kiedy można stwierdzić chorobę zawodową?

Chorobę zawodową można stwierdzić zarówno w trakcie zatrudnienia, jak i po jego zakończeniu pod warunkiem, że objawy pojawiły się w okresie wskazanym w rozporządzeniu Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1367).

Najczęstsze choroby zawodowe [LISTA]

Najczęściej występujące choroby zawodoweto:

  • choroby układu oddechowego: przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, astma zawodowa, zapalenie zatok przynosowych związane z narażeniem na pyły lub substancje chemiczne, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych (np. "płuco farmera");
  • choroby zawodowe układu ruchu: zespół cieśni nadgarstka, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa związane z przeciążeniem, przewlekłe zapalenie ścięgien spowodowane monotonnymi ruchami;
  • pylice płuc: krzemowa, węglowa, azbestowa, pylico-gruźlica, pylica spowodowana wdychaniem pyłów bawełnianych lub innych włókien naturalnych;
  • choroby skóry: egzema zawodowa, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, trądzik zawodowy spowodowany np. kontaktem z ropą naftową lub olejami przemysłowymi, pokrzywka zawodowa, szczególnie w narażeniu na alergeny roślinne lub zwierzęce;
  • choroby zakaźne i pasożytnicze: gruźlica, bruceloza, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, AIDS (zakażenie wirusem HIV), borelioza, toksoplazmoza;
  • choroby spowodowane promieniowaniem: przewlekłe zmiany popromienne skóry, zaćma popromienna, nowotwory wynikające z narażenia na promieniowanie jonizujące, choroby układu krwiotwórczego związane z ekspozycją na promieniowanie;
  • choroby wywołane czynnikami chemicznymi: zatrucia ołowiem i jego związkami, zatrucia rtęcią, arsenem, cyjankami, ostre zatrucia pestycydami, choroby spowodowane działaniem formaldehydu, chlorku winylu czy benzenu;
  • nowotwory zawodowe: międzybłoniak opłucnej związany z ekspozycją na azbest, rak płuca spowodowany wdychaniem pyłów krzemionkowych, białaczka związana z ekspozycją na benzen lub inne substancje chemiczne, nowotwory skóry powstałe w wyniku kontaktu z substancjami smolistymi.

Odszkodowanie z ZUS za chorobę zawodową. Ile można otrzymać?

Jednorazowe odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej to świadczenie, które ZUS przyznaje osobom, które na skutek schorzenia doznały stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Wysokość odszkodowania określana jest na podstawie procentowego uszczerbku i wynosi 1636 zł za każdy procent uszczerbku.

Odszkodowanie jest przyznawane również w przypadku pogorszenia stanu zdrowia osoby pobierającej rentę z tytułu choroby zawodowej, a w razie śmierci pracownika świadczenie przysługuje członkom jego rodziny.

W okresie od 1 kwietnia 2025 r. do 31 marca 2026 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wynoszą:

  • 1636 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (art. 12 ust. 1 ustawy);
  • 1636 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych (art. 12 ust. 2 ustawy);
  • 28 636 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego (art. 12 ust. 3 ustawy);
  • 28 636 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty (art. 12 ust. 4 ustawy);
  • 147 271 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty (art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy);
  • 73 635 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko (art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy);
  • 147 271 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 28 636 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci (art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy);
  • 147 271 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawnionych równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 28 636 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko (art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy);
  • 28 636 zł, jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom (art. 14 ust. 3 ustawy);
  • 73 635 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 28 636 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego (art. 14 ust. 4 ustawy).