PESEL-e bezrobotnych i osób na zasiłkach trafią do GUS. Zmiany wejdą w życie 20 stycznia 2026 r.

Wyobraź sobie, że jesteś zarejestrowany w urzędzie pracy. Myślisz, że urząd ma o Tobie tylko podstawowe informacje? Po wejściu nowych przepisów Twój profil w statystykach może wyglądać inaczej, niż się spodziewasz. Krytyczne pytanie brzmi jednak: co to tak naprawdę oznacza dla ludzi, których dane znajdą się w nowych zbiorach?

Dlaczego rząd chce, by PESEL bezrobotnych i osób na zasiłkach trafił do GUS?

Na pierwszy rzut oka projekt wygląda jak kolejna techniczna korekta: „zmiana rozporządzenia w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2025”. Brzmi jak coś, co interesuje wyłącznie urzędników i statystyków. Ale to pozory.

Bo za tym suchym tytułem stoi decyzja, która dotyka milionów ludzi. Chodzi o rozszerzenie zakresu danych osobowych przekazywanych z systemów Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej do GUS - i to w bardzo szczegółowym wymiarze. W tym o numer PESEL. I tu robi się ciekawie.

Z uzasadnienia projektu wynika, że GUS i resort rodziny chcą wreszcie mieć możliwość precyzyjnego analizowania sytuacji osób zagrożonych ubóstwem, niepełnosprawnych, bezdomnych oraz korzystających z pomocy społecznej. Do tej pory brakowało „klucza”, który pozwalałby łączyć dane z różnych rejestrów. Taki klucz to właśnie PESEL.

Krótko mówiąc: państwo chce lepiej „widzieć” najsłabszych - ale żeby to zrobić, musi mieć dane pozwalające jednoznacznie powiązać konkretne osoby z konkretnymi świadczeniami, decyzjami, historią.

Jakie dokładnie dane o Tobie trafią do GUS – pełna lista z projektu rozporządzenia

Najważniejsza zmiana dotyczy dwóch zestawów danych z systemów MRPiPS:

• MRPiPS KSMPS 02 – dane o osobach, rodzinie, świadczeniach,
• MRPiPS CZDOB 02 – NOWY zestaw: dane o osobach bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy.

To w tych zestawach pojawia się PESEL jako zmienna obowiązkowa. Ale to dopiero początek.

Dane o osobach korzystających z pomocy społecznej: PESEL, dochody, zdrowie i sytuacja rodzinna

W przypadku beneficjentów pomocy społecznej projekt zakłada, że do GUS powędruje bardzo szeroki katalog danych. To nie tylko PESEL i adres. W zestawie pojawią się m.in.:

• PESEL,
• data urodzenia,
• dochód netto na osobę,
• dochód konkretnej osoby,
• informacja o gospodarstwie domowym,
• niepełnosprawność,
• obszar zamieszkania,
• odpłatność za świadczenia,
• okres ważności orzeczeń,
• poziom wykształcenia,
• przyczyna przyznania świadczenia,
• stan zdrowia w kontekście pobierania pomocy,
• status na rynku pracy.

Brzmi dużo? Bo to dużo. Dla ekspertów - to szansa na precyzyjne badania. Dla obywatela - to informacja, że w jednym miejscu znajdą się jego dane bardzo wrażliwe. To już nie są anonimowe zbiory o „beneficjentach”. To są dane jednostkowe - powiązane z PESELEM.

Dane o bezrobotnych: PESEL, adres, zasiłki i cała historia aktywizacji

Drugi element to zupełna nowość: centralny zbiór CZDOB 02. Raz w roku do GUS trafią dane każdej osoby zarejestrowanej jako bezrobotna. Lista jest długa:

• PESEL,
• data urodzenia,
• płeć,
• adres zameldowania,
• imię i nazwisko,
• informacje o zasiłkach,
• daty rozpoczęcia i zakończenia:
• staży,
• szkoleń,
• zasiłków.

To dane pozwalające prześledzić całą „ścieżkę bezrobotnego”. Kiedy zaczyna staż. Kiedy kończy szkolenie. Kiedy traci prawo do zasiłku. To już jest mapa aktywizacji zawodowej na poziomie jednej osoby. „To nie jest tylko statystyka” - chciałoby się powiedzieć. Ale projektodawca zapewnia, że tak: dane mają być wykorzystywane wyłącznie do celów statystycznych.

Kogo obejmą nowe przepisy o przekazywaniu PESELu do GUS – trzy kluczowe grupy

Z projektu wynika jasno: zmiany nie dotyczą wszystkich Polaków. Ale i tak obejmą bardzo duże grupy.

1. Osoby bezrobotne zarejestrowane w urzędach pracy

To grupa objęta całkowicie nowym zestawem CZDOB 02. Jeśli ktoś jest formalnie zarejestrowany, jego dane trafią do GUS.

2. Osoby korzystające z pomocy społecznej

Dane są już przekazywane, ale teraz będą bardziej szczegółowe i powiązane z PESELEM.

3. Przedsiębiorcy i podatnicy z ulgą B+R

Tu zmiany są mniejsze, ale nadal istotne: GUS ma wiedzieć, jaki podmiot korzysta z ulgi i jakie ma koszty kwalifikowane.

Co GUS może zrobić z Twoim PESEL-em, a czego absolutnie nie wolno

Naturalne pytanie brzmi: skoro GUS dostanie tak szczegółowe dane, to co właściwie może z nimi zrobić? Projekt wprost odwołuje się do ustawy o statystyce publicznej i zasady tajemnicy statystycznej. Zgodnie z art. 10 tej ustawy: dane jednostkowe identyfikowalne (czyli np. z PESEL-em) są objęte bezwzględną ochroną i mogą być wykorzystywane wyłącznie do celów statystycznych. Projektodawca przypomina, że:

• dane jednostkowe mogą być używane tylko do opracowań, zestawień i analiz statystycznych,
• mogą służyć do tworzenia tzw. operatów statystycznych (czyli list jednostek objętych badaniem),
• nie wolno ich wykorzystywać do innych celów – np. do indywidualnych decyzji administracyjnych, ustalania prawa do świadczeń czy prowadzenia kontroli.

W praktyce oznacza to, że:

• Urząd Skarbowy nie może na tej podstawie rozpocząć kontroli,
• ZUS nie może odebrać świadczenia,
• OPS nie może zmienić decyzji wobec konkretnego świadczeniobiorcy.

Ale - im więcej wrażliwych danych „podróżuje” między instytucjami, tym większe znaczenie mają procedury bezpieczeństwa. I właśnie dlatego kolejny punkt jest kluczowy.

Czy przekazywanie PESELu do GUS jest zgodne z RODO i kto odpowiada za bezpieczeństwo danych

W ocenie projektodawcy: tak. I są ku temu podstawy:

• dane są przekazywane na podstawie ustawy o statystyce publicznej,
• mają jasno określony cel,
• przetwarzanie wymaga zastosowania szczególnych zabezpieczeń.

Administratorami źródłowymi pozostają:

• MRPiPS,
• urzędy pracy,
• ośrodki pomocy społecznej.

GUS jest odbiorcą i ma obowiązek zachować dane w tajemnicy. A to oznacza jedno: największe ryzyko nie tkwi w intencji, ale w praktyce – w technicznym obiegu danych.

Od kiedy PESEL-e trafią do GUS – daty, harmonogram i etap prac nad rozporządzeniem

Projekt zakłada wejście w życie 20 stycznia 2026 r. Dlaczego tak wcześnie? Bo niektóre zestawy danych mają być przekazywane już 30 stycznia 2026 r. A program badań statystycznych musi być dostosowany wcześniej. 27 listopada 2025 r. projekt trafił do opiniowania. Został wysłany m.in. do: członków Rady Ministrów, UODO, URE, BGK i ARP. To oznacza, że zmiany są realne i bliskie.

Dlaczego państwo chce wiedzieć więcej o bezrobotnych i osobach na zasiłkach – argumenty rządu

Z perspektywy przeciętnego czytelnika łatwo pomyśleć: „Znowu jakieś zbieranie danych. Po co to komu?”. W uzasadnieniu są trzy główne powody:

• analiza trwałości korzystania z pomocy,
• powiązanie dochodów, wykształcenia i stanu zdrowia,
• dokładny opis grup zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem.

Cel jest więc jasny - więcej wiedzy, więcej analiz. Ale jest też druga strona: więcej wrażliwych danych w obiegu.

Myślałeś, że państwo i tak już wie dużo? A jednak…

Ten projekt pokazuje, że system statystyki publicznej może stać się najbardziej szczegółowym źródłem informacji o grupach ryzyka społecznego w Polsce. Dane z pomocy społecznej + dane z urzędów pracy + dane podatkowe (ulgi B+R) = trójwarstwowy obraz społeczeństwa. I mimo że mają być w pełni zapisane w tajemnicy statystycznej, to ich skala robi wrażenie.

Jak sprawdzić, jakie dane o Tobie mają urzędy i co możesz z tym zrobić

Jeśli jesteś osobą bezrobotną albo korzystasz z pomocy społecznej, możesz:

• zapytać w urzędzie pracy lub OPS, jakie dane o Tobie są przetwarzane,
• żądać sprostowania nieprawidłowych danych,
• w razie naruszenia - złożyć skargę do UODO.

W przypadku statystyki publicznej nie zawsze masz prawo usunięcia danych - bo ich przetwarzanie wynika z ustawy. Ale zawsze masz prawo wiedzieć, skąd pochodzą i do czego są używane.

FAQ: krótkie odpowiedzi na najczęstsze pytania o PESEL w GUS

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1799), w szczególności art. 10 (tajemnica statystyczna) i art. 18 (program badań statystycznych).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2024 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2025 (Dz. U. poz. 1653 oraz z 2025 r. poz. 1238).
• Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2025, projekt z dnia 25 listopada 2025 r., wpisany do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod numerem RD252.