Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
- Skąd biorą się dodatkowe dni wolne za oddanie krwi? Przepis, o którym wiedzą nieliczni
- Dlaczego kobiety mają 8, a mężczyźni 12 dni wolnego za oddanie krwi?
- Dlaczego tak mało osób korzysta dni wolnych za oddanie krwi? Oto prawdziwe powody
- Kiedy najlepiej oddać krew, aby wydłużyć wolne? Trzy scenariusze
- Czy szef może odmówić wolnego za oddanie krwi? Prawo jest jednoznaczne
Choć prawo istnieje od lat, świadomość wśród pracowników jest zaskakująco niska – nawet w działach HR. Jeszcze rzadziej mówi się o tym, że dodatkowe wolne można „ustawić” tak, by wydłużało weekendy, a szef nie ma prawa protestować.
Skąd biorą się dodatkowe dni wolne za oddanie krwi? Przepis, o którym wiedzą nieliczni
Wszystko wynika z art. 9 ustawy o publicznej służbie krwi (Dz.U. 1997 nr 106 poz. 681) . Przepis jest krótki, ale jego moc – ogromna. Mówi jasno:
Każdy pracownik, który oddaje krew, ma prawo do zwolnienia od pracy w dniu oddania oraz w dniu następnym — z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Tylko tyle i aż tyle. Żadnych gwiazdek, żadnych wyjątków typu „za zgodą pracodawcy”, żadnych dopisków „jeśli firma ma taką politykę”. Ustawa działa niezależnie od regulaminu pracy, układu zbiorowego czy interpretacji firmy.
Dlaczego to tak ważne?
Bo w praktyce oznacza to:
- 2 w pełni płatne dni wolne za każdą donację,
- które można brać kilka razy w roku,
- a pracodawca nie może nawet zasugerować odmowy.
Dlaczego kobiety mają 8, a mężczyźni 12 dni wolnego za oddanie krwi?
Ustawa nie różnicuje dni wolnych i nie podaje ich liczby w skali roku wprost. Różnica wynika z częstotliwości donacji, którą ustalają przepisy medyczne:
- kobiety mogą oddać krew maksymalnie 4 razy w roku,
- mężczyźni mogą oddać krew maksymalnie 6 razy w roku.
Każde oddanie krwi daje 2 dni wolnego (dzień donacji + dzień następny). Stąd prosta matematyka:
| Płeć | Liczba możliwych donacji/rok | Dni wolnego łącznie |
| Kobiety | 4 | 8 dni |
| Mężczyźni | 6 | 12 dni |
To wyjaśnia, skąd bierze się „nierówność”, która wzbudza ciekawość. Nie jest to więc żaden dodatkowy przywilej dla jednej płci – a efekt biologicznych różnic i bezpieczeństwa medycznego.
Dlaczego tak mało osób korzysta dni wolnych za oddanie krwi? Oto prawdziwe powody
Choć brzmi to absurdalnie, w wielu firmach pracownicy:
- nie wiedzą, że przysługuje im dzień po donacji,
- myślą, że to „uznaniowe wolne” — fałsz,
- boją się reakcji szefa,
- nie chcą „sprawiać problemu”,
- uważają, że trzeba pisać skomplikowane wnioski (a nie trzeba).
A co najgorsze - w części firm HR po prostu o tym nie informuje, bo… nie ma takiego obowiązku. Z kolei z punktu widzenia pracodawcy każde honorowe oddanie krwi przez pracownika to:
- koszt (płatny dzień wolny),
- bo przy dużych zespołach powoduje przerwy w grafiku,
- bo nie wszyscy pracodawcy lubią „utracone roboczogodziny”,
- bo temat krwiodawstwa nie jest elementem onboardingu.
Na szczęście są też pracodawcy, którzy doceniają honorowe dawstwo krwi i wręcz zachęcają pracowników do dzielenia się tym najcenniejszym darem. I nie robią najmniejszego problemu z puszczeniem pracownika na wolne.
Kiedy najlepiej oddać krew, aby wydłużyć wolne? Trzy scenariusze
Połączenie dwóch dni wolnych z weekendem to najlepszy „trik” doświadczonych dawców.
Scenariusz 1: Czwartek
Oddajesz krew w czwartek, a dodatkowy drugi dzień przysługuje Ci wtedy w piątek. Po nim mamy jeszcze wolny weekend (dla osób, które nie pracują w soboty i niedziele). I tym samym nie musisz pracować w cztery dni w tygodniu z rzędu: czwartek-niedziela).
Scenariusz 2: Poniedziałek
Oddajesz krew w poniedziałek, a we wtorek przysługuje Ci dodatkowy dzień wolny na regenerację. Masz więc cztery dni wolne: od soboty do wtorku włącznie.
Scenariusz 3: Środek tygodnia
To wcale nie najgorszy scenariusz. Zwłaszcza dla tych, którzy pracują w weekendy i odbierają dni wolne w tygodniu. Np. pracujesz w sobotę, odbierasz dzień wolny w poniedziałek. We wtorek idziesz do centrum krwiodawstwa i oddajesz krew. Masz jeszcze wolną środę na regenerację. Taki odpoczynek w środku tygodnia działa lepiej niż klasyczny urlop.
Czy szef może odmówić wolnego za oddanie krwi? Prawo jest jednoznaczne
Powiedzmy to bardzo wprost: Pracodawca ma obowiązek udzielić nam wolnego w związku z oddaniem krwi. Nie może odmówić. Nie może przesunąć dnia wolnego. Nie może kazać „odpracować” tych dni.
Wszystko wynika z art. 9 ustawy o publicznej służbie krwi . Aby skorzystać z wolnego, wystarczy:
- uprzedzić pracodawcę (mail, ustnie, jakkolwiek)
- dostarczyć zaświadczenie z punktu krwiodawstwa.
Ważne
Nawet jeśli donacja nie dojdzie do skutku z powodów medycznych, zaświadczenie nadal daje zwolnienie, a pracodawca nie może zakwestionować dokumentu z RCKiK. Ponadto firma nie może wpisywać w regulaminie niczego sprzecznego z ustawą.
Jak oddać krew i wziąć wolne w pracy? Prosty poradnik w 6 krokach
Oddawanie krwi to jedna z najprostszych procedur medycznych:
- Znajdujesz punkt pobrań dowolnego RCKiK.
- Informujesz pracodawcę, że idziesz oddać krew.
- Wypełniasz kwestionariusz.
- Masz badanie hemoglobiny i krótką rozmowę z lekarzem.
- Oddajesz krew: trwa to 5–10 minut.
- Dostajesz posiłek regeneracyjny + zaświadczenie do pracy.
Całość to zwykle 40–60 minut.
Jakie przywileje przysługują dawcom krwi? Pełna lista
Choć "rasowy" krwiodawca na pewno powie, że w dawstwie przywileje są drugorzędne, to jednak są one ważną zachętą i formą podziękowania. To nie tylko dzień wolny i nie tylko tzw. "czekolady" - dawstwo krwi wiąże się z licznymi przywilejami dla tych, którzy dzielą się krwią z innymi. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich.
- Posiłek regeneracyjny 4500 kcal - to zazwyczaj 9 czekolad. Podstawa: rozporządzenie MZ, powiązane z art. 9 ust. 1 pkt 4 ustawy.
- Zwrot kosztów dojazdu - RCKiK może pokryć koszt przejazdu do punktu pobrań. To szczególnie przydatne, jeśli mieszkasz daleko od RCKiK i koszt dojazdu jest znaczny. Podstawa: art. 9 ustawy.
- Wyniki badań laboratoryjnych - możesz poprosić o szczegółowe wyniki - to bardzo przydatne w profilaktyce wielu chorób i samoświadomości stanu zdrowia.
- Karta grupy krwi (KrewKarta) - bezpłatna lub za drobną opłatą - w wielu sytuacjach życiowych bezcenna.
- Ulga podatkowa - 130 zł za litr krwi. Ulga od dochodu. Idealna dla osób rozliczających PIT.
- Dla Zasłużonych HDK – darmowe lub tańsze leki; część nawet 100% refundacji. Na recepcie lekarz dopisuje „ZK”.
- Korzystanie z opieki zdrowotnej poza kolejnością - w przychodniach, aptekach.
- Zniżki na transport publiczny - zależnie od miasta: od 30% do nawet 100%.
- Program „Dawcom w Darze” - rabaty w sklepach, usługach, hotelach, gastronomii. Więcej na stronie: dawcomwdarze.pl
- Rabaty na paliwo - na Orlenie, MOL, Lotosie - realne oszczędności przy regularnym jeżdżeniu.
Mini-FAQ dla zabieganych
Czy muszę być Honorowym Dawcą Krwi, żeby dostać wolne?
Nie. Wolne przysługuje za każdą donację.
Czy muszę brać wolne w dniu następnym?
Tak, to element ustawowy - nie można go przenosić.
Czy pracodawca może wymagać „odpracowania”?
Nie. Byłoby to niezgodne z art. 9 ustawy.
Czy osocze też daje wolne?
Nie - tylko krew pełna.
Podstawa prawna i dokumenty
- Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi, w szczególności art. 5–10 i art. 9 (zwolnienie od pracy)
- Rozporządzenie MZ ws. posiłku regeneracyjnego
- Rozporządzenie MZ ws. leków dla ZHDK
- Ustawa o PIT – ulga z tytułu darowizn na cele krwiodawstwa
- Dokumentacja RCKiK dotycząca zasad kwalifikacji dawcy
