Dwa nowe badania od lekarza rodzinnego. Kto skorzysta na zmianach?

Już niedługo lekarz rodzinny będzie mógł wystawić skierowanie na dwa nowe badania – Ministerstwo Zdrowia poszerza bowiem listę świadczeń gwarantowanych w podstawowej opiece zdrowotnej. W artykule znajdziesz pełną listę badań, na które może skierować lekarz POZ, oraz tych, które może wykonać samodzielnie w gabinecie.

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może kierować pacjentów na wiele badań, które pomagają w diagnostyce i leczeniu chorób. Zakres badań obejmuje zarówno podstawowe badania krwi i moczu, jak i bardziej zaawansowane procedury, takie jak kolonoskopia czy tomografia komputerowa. Część badań lekarz może wykonać samodzielnie w gabinecie. Już niedługo lista procedur, na które lekarz rodzinny będzie mógł nas skierowań, powiększy się o dwa kolejne badania.

Skierowanie na badania od lekarza POZ - zasady

Badania diagnostyczne zlecane przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej finansowane są ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia i dostępne dla pacjentów posiadających ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z obwieszczeniem ministra zdrowia z16 czerwca 2023 r. (Dz.U. 2023 poz. 1427) lekarz rodzinny ma prawo wystawiać skierowania na określone badania laboratoryjne, obrazowe i specjalistyczne, a także konsultacje u specjalistów. Decyzja o skierowaniu na badania zawsze zależy od wskazań medycznych i oceny lekarza POZ.

Dwa nowe badania od lekarza rodzinnego

Ministerstwo Zdrowia planuje rozszerzenie katalogu badań, na które lekarze podstawowej opieki zdrowotnej będą mogli wystawiać skierowania. Propozycja zmiany została wpisana do projektu nowelizacji rozporządzenia ministra zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.

Główne zmiany obejmują dodanie dwóch nowych badań, tj. oznaczania poziomu wapnia całkowitego w surowicy oraz testów na HIV. Decyzja ta ma na celu poprawę dostępności badań diagnostycznych dla pacjentów oraz wcześniejsze wykrywanie potencjalnych problemów zdrowotnych. Kto będzie mógł skorzystać z nowych badań?

• Oznaczenie poziomu wapnia całkowitego - zostało rekomendowane przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Wapń jest kluczowym pierwiastkiem dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a jego niedobór lub nadmiar może wskazywać na różne schorzenia, takie jak osteoporoza, niewydolność nerek, choroby przytarczyc czy nowotwory. Regularne badanie jego poziomu może pomóc w monitorowaniu pacjentów z grupy ryzyka i wczesnym wykrywaniu zaburzeń metabolicznych.
• Testy w kierunku HIV - w ostatnich latach liczba zakażeń tym wirusem znacząco wzrosła, dlatego szeroki dostęp do badań diagnostycznych jest kluczowy dla skutecznego ograniczania rozprzestrzeniania się infekcji. Wczesne wykrycie HIV umożliwia szybkie wdrożenie leczenia antyretrowirusowego, które pozwala na normalne funkcjonowanie i znacząco wydłuża życie pacjentów. Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że dostępność testów na HIV w podstawowej opiece zdrowotnej ułatwi ich wykonywanie i zachęci pacjentów do profilaktyki.

Badania laboratoryjne, które może zlecić lekarz POZ - aktualna lista

Badania laboratoryjne są kluczowym narzędziem diagnostycznym, pozwalającym na wykrycie chorób, monitorowanie ich przebiegu oraz ocenę skuteczności leczenia. Dla lekarza rodzinnego badania te są niezbędne do postawienia trafnej diagnozy, zwłaszcza w przypadku chorób przewlekłych, infekcji czy zaburzeń metabolicznych. Obecnie lekarz POZ może skierować pacjenta na następujące badania laboratoryjne:

• badania hematologiczne: morfologia krwi obwodowej, OB, retikulocyty, badanie płytek krwi.
• badania biochemiczne: kreatynina, mocznik, elektrolity (sód, potas, wapń), glukoza, cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy, białko całkowite, bilirubina, fosfataza alkaliczna, aminotransferazy (AST, ALT), CRP.
• badania immunochemiczne: TSH, FT3, FT4, antygen HBs, PSA (antygen swoisty dla stercza), anty-HCV, przeciwciała anty-TPO, anty-TSHR.
• badania moczu: ogólne badanie moczu, ilościowe oznaczenie białka, glukozy, wapnia i amylazy.
• badania kału: badanie ogólne, krew utajona, pasożyty.
• badania mikrobiologiczne: posiew moczu z antybiogramem, posiew wymazu z gardła, test antygenowy SARS-CoV-2.
• badania układu krzepnięcia: wskaźnik protrombinowy (INR), APTT, fibrynogen.

Badania obrazowe i diagnostyczne od lekarza rodzinnego - aktualna lista

To kolejna ważna grupa badań, których wykonanie może zlecić lekarz rodzinny. Obecnie może on skierować pacjenta na następujące badania diagnostyczne i obrazowe:

• zdjęcia rentgenowskie (RTG): klatki piersiowej, zatok, jamy brzusznej, czaszki, kręgosłupa, kończyn, miednicy.
• badania ultrasonograficzne (USG): tarczycy, ślinianek, węzłów chłonnych, brzucha, nerek, moczowodów, pęcherza moczowego.
• badania elektrokardiograficzne: EKG w spoczynku, EKG wysiłkowe (próba wysiłkowa).
• badania specjalistyczne: gastroskopia, kolonoskopia, tomografia komputerowa płuc.

Badania, które lekarz POZ może wykonać samodzielnie - aktualna lista

Nie wszystkie badania wymagają skierowania do pracowni diagnostycznej. Lekarz rodzinny może wykonać je samodzielnie w gabinecie przy użyciu narzędzi, które posiada na stanie. Oto niektóre z nich:

• badanie fizykalne: pomiar ciśnienia tętniczego, tętna, temperatury, BMI.
• badanie układu ruchu: ocena zakresu ruchomości stawów, badanie neurologiczne.
• badanie ostrości wzroku i słuchu: testy przesiewowe.
• EKG w spoczynku.

Badania w ramach opieki koordynowanej - aktualna lista

Opieka koordynowana to nowy model leczenia, który z założenia miał zapewnić pacjentom kompleksową i skoordynowaną opiekę medyczną. Polega na ścisłej współpracy lekarza rodzinnego ze specjalistami, diagnostami oraz innymi świadczeniodawcami, aby pacjent otrzymał szybszą i bardziej efektywną pomoc.

Pacjenci objęci opieką koordynowaną mogą skorzystać z dodatkowych badań, takich jak:

• BNP (NT-pro-BNP), albuminuria, wskaźnik albumina/kreatynina (UACR),
• USG Doppler tętnic szyjnych i kończyn dolnych,
• Holter EKG 24-, 48- i 72-godzinny,
• Holter RR (monitorowanie ciśnienia tętniczego),
• Spirometria, spirometria z próbą rozkurczową,
• Echokardiografia przezklatkowa (ECHO serca),
• Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy (do 2 procedur lub co najmniej 3 procedury).

Z programu opieki koordynowanej mogą skorzystać pacjenci chorujący na przewlekłe schorzenia, w tym:

• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzycę,
• przewlekłą chorobę nerek,
• choroby układu krążenia,
• astmę i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP).

Czy lekarza rodzinnego obowiązują limity skierowań?

Lekarz POZ nie ma ustalonego odgórnego limitu liczby skierowań, jednak musi kierować się zasadami finansowania przez NFZ. Każda placówka POZ ma określony budżet na badania diagnostyczne, a lekarz musi uzasadnić medycznie każde skierowanie.

Kiedy lekarz wyda skierowanie na badania? Zasady

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej wydaje skierowanie na badania diagnostyczne, gdy uzna, że są one niezbędne do postawienia diagnozy, monitorowania choroby lub oceny skuteczności leczenia. Decyzja ta opiera się na wywiadzie lekarskim, objawach zgłaszanych przez pacjenta oraz wynikach wcześniejszych badań. W niektórych przypadkach lekarz może także kierować się wytycznymi Narodowego Funduszu Zdrowia oraz obowiązującymi standardami medycznymi dotyczącymi diagnostyki i leczenia.

Kryteria wystawienia skierowania

Lekarz POZ może wystawić skierowanie na badania w następujących sytuacjach:

• gdy istnieje podejrzenie choroby wymagającej potwierdzenia diagnostycznego,
• w ramach profilaktyki i badań przesiewowych, np. badania w kierunku cukrzycy czy chorób układu sercowo-naczyniowego,
• w celu monitorowania już zdiagnozowanych schorzeń,
• przed rozpoczęciem określonego leczenia, które wymaga wcześniejszych badań,
• w ramach opieki koordynowanej nad pacjentem z chorobami przewlekłymi.

Czy lekarz wskazuje konkretne placówki diagnostyczne?

Pacjent może wykonać badania w dowolnej placówce diagnostycznej, która ma podpisaną umowę z NFZ. Oznacza to, że lekarz POZ nie kieruje pacjenta do konkretnego laboratorium lub ośrodka diagnostycznego, lecz jedynie wystawia skierowanie na określone badanie. Pacjent może samodzielnie wybrać placówkę zgodnie ze swoimi preferencjami lub dostępnością terminów.

Ile ważne jest skierowanie na badania?

Obowiązujące przepisy nie określają sztywnego terminu ważności skierowań na badania laboratoryjne i diagnostyczne. W praktyce jednak zaleca się, aby pacjent wykonał badanie jak najszybciej, zwłaszcza jeśli lekarz zlecił je w celu potwierdzenia podejrzeń chorobowych lub monitorowania stanu zdrowia. W przypadku niektórych badań obrazowych lub specjalistycznych skierowania mogą mieć określoną ważność wynikającą z wewnętrznych zasad danej placówki lub ustaleń NFZ.

Warto pamiętać, że skierowania na badania w ramach profilaktyki, np. bilanse zdrowia, mają określone ramy czasowe, w których powinny być zrealizowane. W razie wątpliwości dotyczących terminu realizacji warto skonsultować się z lekarzem POZ lub placówką, w której planujemy wykonać badanie.