Do 500 zł dla dawców rzadkich grup krwi w 2025 r. Ministerstwo ujawniło listę – kto dostanie pieniądze?

To jedna z tych zmian, o których wielu Polaków jeszcze nie słyszało, a które dotyczą realnych pieniędzy i bardzo konkretnych sytuacji życiowych. Zwłaszcza że krew rzadkich grup bywa dosłownie bezcenna.

Rzadkie grupy krwi są dużo częstsze, niż myślisz. Oto pełna lista fenotypów z rozporządzenia 2025

Choć większość z nas kojarzy jedynie popularne układy AB0 i Rh, medycyna od dawna pracuje na ponad czterdziestu systemach antygenów. W efekcie „rzadkość” nie dotyczy wyłącznie tego, że AB Rh– ma około 1% Polaków.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia, obowiązujące od 11 lutego 2025 r., określa rzadką krew dużo precyzyjniej i bardziej technicznie. Zgodnie z nim, za rzadką uznaje się krew, która spełnia jeden z czterech warunków:

Kiedy Twoja krew jest uznawana za rzadką? Cztery warunki z ustawy i rozporządzenia:

• brakuje antygenu o wysokiej częstości występowania – np. k ujemny (KK), Kp(b–), Co(a–), Lan–, Vel–, Yt(a–),
• fenotyp w danym układzie grupowym występuje u mniej niż 1% populacji,
• występuje specyficzna kombinacja homozygotycznych fenotypów w kilku układach, również <1%,
• mamy do czynienia z tzw. fenotypem null (brak określonych antygenów całkowicie).

To definicje z rozporządzenia wydanego na podstawie art. 11 ustawy o publicznej służbie krwi, Dz.U. 2025 poz. 196. W praktyce oznacza to, że ktoś może mieć relatywnie „zwykłą” grupę w układzie AB0, a jednocześnie niezwykle cenną z punktu widzenia transfuzji ze względu na rzadkie antygeny poza podstawowym systemem.

Dlaczego to tak ważne?

Bo dla pacjentów z alloprzeciwciałami pasującą krew czasem da się znaleźć tylko u jednej osoby na kilkaset tysięcy. A gdy taka osoba zostaje dawcą – czasem trzeba wezwać ją „na już”. I właśnie za tę gotowość przysługuje rekompensata.

Ile naprawdę można dostać za rzadką krew? Kwoty 130 zł, 280 zł i nawet 500 zł w 2025 r.

To nie jest wynagrodzenie, tylko rekompensata za niedogodności – takie określenie znajduje się wprost w art. 11 ustawy . Państwo nie może płacić za krew jak za towar, ale może zrekompensować czas, dojazdy i konieczność bycia „pod telefonem”. Kwoty są dokładnie określone w rozporządzeniu.

Oto obowiązujące stawki w 2025 roku:

• 130 zł / litr – za pobraną krew rzadkiej grupy,
• 1 zł / ml – za krew pobraną do celów diagnostycznych (dawcy krwinek wzorcowych),
• 280 zł / litr – za krew z przeciwciałami po zabiegu uodpornienia,
• 500 zł / litr – za osocze pobrane po zabiegu uodpornienia,
• 70 zł – pierwszy zabieg uodpornienia,
• 35 zł – każdy kolejny zabieg,
• 1,40 zł / ml – krew pobrana do uodpornienia,
• 185 zł – składniki pobierane metodą aferezy.

Limit? Ustawa mówi wprost: maksymalna rekompensata za jednorazowe pobranie nie może przekroczyć 1000 zł (art. 11 ust. 1). To oznacza, że nawet jeśli suma dałaby więcej, jednostka krwiodawstwa wypłaci maksymalnie tysiąc złotych za pojedynczą procedurę.

Stawki rekompensat dla dawców rzadkiej krwi — pełna tabela kwot na 2025 rok

Skąd ta zmiana od 2025 r.? Ministerstwo doprecyzowało przepisy o rzadkiej krwi

Publiczna służba krwi od lat korzystała z możliwości wypłacania rekompensat, ale przepisy wymagały aktualizacji – zwłaszcza definicji rzadkich grup krwi i rodzajów materiałów uzyskiwanych dzięki uodpornieniu.
Dlatego Minister Zdrowia wydał nowe rozporządzenie – 11 lutego 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 196) – które:

• doprecyzowało listy antygenów,
• ujednoliciło stawki (w praktyce ich nie podnosząc),
• wyjaśniło zasady pobierania surowic diagnostycznych i osocza wymagającego uodpornienia.

Dla dawców oznacza to jedno: więcej przejrzystości, jasne zasady, lepsze udokumentowanie rekompensat.

Jak sprawdzić, czy masz rzadką grupę krwi? Tego nie zobaczysz w zwykłym wyniku badania

To częste pytanie i równie częste rozczarowanie: nie da się „z pamięci” lub z samego wyniku AB0 i Rh ocenić rzadkości. Aby sprawdzić, czy masz rzadką krew, możesz:

• przejrzeć książeczkę krwiodawcy – nie zawsze zawiera pełne informacje,
• poprosić o dane w swoim centrum krwiodawstwa,
• wykonać badania fenotypowe, jeśli są wskazane medycznie,
• dowiedzieć się o tym dopiero wtedy, gdy Centrum skontaktuje się z Tobą w związku z kompatybilnością z biorcą.

Rzadkiej grupy nie da się zamówić „na życzenie” – to wynik genetyki, nie wyboru.

Czy to „płatne oddawanie krwi”? Nie - ustawa jasno wyjaśnia, za co faktycznie wypłacają 500 zł

To najczęściej pojawiający się mit. Krwiodawstwo w Polsce pozostaje honorowe, co potwierdza art. 3 ustawy o publicznej służbie krwi: oddawanie krwi jest dobrowolne i bezpłatne, wyjątki określa ustawa .

A wyjątek dotyczy właśnie:

To bardzo ważna różnica. Państwo nie kupuje krwi – państwo rekompensuje gotowość. Podobnie inne formy "przywilejów dla krwiodawców nie są formą nagradzania ich, a raczej rekompensatą i zachętą. To dotyczy choćby dodatkowych dni wolnych dla dawców krwi (więcej na ten temat w: Dodatkowe dni wolne dla krwiodawców: 8 dni dla kobiet i 12 dla mężczyzn. Pracodawca musi ich udzielić).

Najrzadsze grupy krwi na świecie. „Złota krew” i fenotypy, które ma tylko garstka ludzi

Na świecie istnieje mnóstwo grup krwi, wśród których są te najrzadsze i najcenniejsze. Całkiem niedawno, bo w czerwcu 2025 roku, poinformowano o odkryciu najrzadszej grupy krwi na świecie (tzw. "Gwada ujemna") której posiadaczką jest jedna osoba - kobieta pochodząca z Gwadelupy, obecnie mieszkająca w Paryżu. Inne przykłady rzadkich grup to:

• AB Rh– – posiada ją ok. 1% Polaków,
• Bombajska – ekstremalnie rzadka, praktycznie nie występuje w naszej populacji,
• Rh null („złota krew”) – potwierdzona u około 40 osób na świecie.

Jako że posiadają je nieliczni, to jest ona bardzo cenna. To uświadamia, dlaczego państwo musi mieć mechanizmy szybkiego kontaktu z dawcami takich grup – często ratują życie pacjentów z przeciwciałami, których nie da się dobrać w inny sposób.

Czy trzeba składać wniosek, żeby dostać 500 zł za rzadką krew? Wyjaśniamy w jednym zdaniu

Nie. Rekompensata jest naliczana i wypłacana automatycznie przez publiczną służbę krwi – czyli RCKiK, Wojskowe Centrum lub Centrum MSWiA.

W skrócie:

• Nie składasz żadnego wniosku,
• Nie wpisujesz nic w PUE czy ePUAP,
• wszystko odbywa się w momencie pobrania lub przejścia zabiegu uodpornienia.

Kto nie dostanie 500 zł za oddanie rzadkiej krwi? Oto kompletna lista wykluczeń

Rekompensaty pieniężnej za oddanie krwi nie otrzymają osoby oddające "zwykłą" krew, która nie spełnia kryteriów rzadkości wg rozporządzenia. Także osoby, które po prostu nie zostały wezwane do oddania krwi lub zabiegu uodpornienia. To wciąż większość krwiodawców, ponieważ tylko niewielki odsetek ma rzadkie antygeny.

Kto nie dostanie 500 zł za oddanie rzadkiej krwi? Oto kompletna lista wykluczeń

Nie – to nie jest dochód, lecz rekompensata za niedogodności.

Nie – wypłacane są tylko w związku z konkretnym pobraniem / zabiegiem.

Raczej nie – robi się to tylko w uzasadnionych sytuacjach medycznych.

Suma pojedynczej rekompensaty nie może przekroczyć 1000 zł.

Podstawa prawna i dokumenty

• Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi – Dz.U. 2024 poz. 1782, w tym art. 3 i art. 11 (rekompensaty)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 11 lutego 2025 r. w sprawie określenia rzadkich grup krwi oraz wysokości rekompensaty – Dz.U. 2025 poz. 196 (na podstawie art. 11 ust. 2)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 25 września 2024 r. w sprawie opłat za krew i składniki krwi (kontekst cen jednostek) – Dz.U. 2024 poz. 1436
• Komunikaty RCKiK dotyczące klasyfikacji krwiodawców
• Dane Instytutu Hematologii i Transfuzjologii