Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
- Jakie nowe uprawnienia dostanie ZUS w kontroli L4 od 2026 roku?
- Jak zmieni się system orzecznictwa ZUS i wystawiania L4?
- Jak ZUS będzie kontrolował L4 w praktyce?
- Czy można pracować na L4 w 2026 roku? ZUS doprecyzowuje zasady
- Nowe zasady kontroli zwolnień – kiedy i jak „złapią” pracownika?
Zmiany w kontroli L4 2026 mają zrewolucjonizować sposób, w jaki ZUS sprawdza zwolnienia. Nowości to m.in. wyższa kadra orzecznicza, nowe definicje pracy podczas L4, szybkie decyzje, bardziej precyzyjna kontrola. Dla wielu pracowników to moment przełomowy: koniec „bezpiecznych zwolnień” i początek ery ostrego nadzoru. Oto, co się zmieni od 2026 roku.
Jakie nowe uprawnienia dostanie ZUS w kontroli L4 od 2026 roku?
ZUS staje się centralnym punktem systemu orzecznictwa i kontroli zwolnień. Projekt ustawy jasno celuje w uszczelnienie systemu i likwidację „szarych stref”.
Już na starcie warto zapamiętać trzy kluczowe zmiany:
- ZUS zyska prawo uchylania wadliwych orzeczeń i kierowania ich do ponownego rozpatrzenia.
- Kontrola obejmie także osoby po ustaniu ubezpieczenia i duże firmy wypłacające zasiłki samodzielnie.
- Na wydanie orzeczenia będzie maksymalnie 30 dni, a pracownik zyska prawo do ponaglenia.
Jak zmieni się system orzecznictwa ZUS i wystawiania L4?
Nowy model orzeczniczy
- Lekarze orzecznicy w ZUS będą mogli być zatrudniani na różne umowy: umowa o pracę lub cywilnoprawna.
- Do orzekania włączone zostaną także inne zawody medyczne – np. fizjoterapeuci i pielęgniarki w sprawach dotyczących rehabilitacji i oceny samodzielnej egzystencji.
- Konsolidacja orzecznictwa w większych jednostkach ZUS, wsparcie asystentów medycznych, uproszczona procedura I i II instancji.
Jakie są konsekwencje dla pracownika? Orzeczenia mają być wydawane szybciej, standaryzacja rośnie – Twoje zwolnienie będzie oceniane bardziej jednolicie w całym kraju.
Jak ZUS będzie kontrolował L4 w praktyce?
Poniżej przedstawiamy tabelę, która obrazuje zmiany w uprawnieniach ZUS-u w kontekście kontroli zwolnień lekarskich. Pokazujemy, jak jest dziś, co się zmieni i jakie to ma znaczenie dla pracowników.
| Uprawnienie ZUS | Co to zmienia wobec dzisiejszej sytuacji | Co to znaczy dla pracownika |
| ZUS możeuchylić decyzję orzecznikalub skierować do ponownego rozpatrzenia | Dotychczas orzeczenie było zazwyczaj ostateczne lub procedura odwoławcza trwała długo | Zwolnienie może zostać zakwestionowane – musi być w pełni zasadne |
| ZUS może prowadzić kontrolę równieżpo ustaniu tytułu ubezpieczenialub u płatników, którzy wypłacają zasiłki | Mniej transparentna była kontrola w takich przypadkach | Nawet jeśli zmienisz pracę lub masz dwie umowy – ryzyko kontroli rośnie |
| Zarządzony zostanie maksymalny30-dniowy terminna wydanie orzeczenia | Często decyzje trwały dłużej | Szybciej dowiesz się „tak” lub „nie” – ale jeśli „nie”, wymagana jest szybka reakcja z Twojej strony |
Czy można pracować na L4 w 2026 roku? ZUS doprecyzowuje zasady
Projekt wprowadza jasne definicje:
- „Praca zarobkowa” to każda czynność o charakterze zarobkowym, niezależnie od rodzaju umowy.
- „Aktywność niezgodna z celem zwolnienia” to działania, które mogą wydłużać chorobę lub rekonwalescencję (np. forsowne wyjazdy, praca mimo zwolnienia).
- Nowość: możliwa praca w czasie zwolnienia u innego pracodawcy, jeśli masz więcej niż jedno zatrudnienie, a zwolnienie dotyczy tylko jednego z tytułów ubezpieczenia. W praktyce: jeśli jesteś zatrudniony u dwóch pracodawców i jedno zwolnienie dotyczy tylko jednej pracy – możliwe, że nie utracisz zasiłku, jeśli druga praca nie szkodzi procesowi leczenia.
Nowe zasady kontroli zwolnień – kiedy i jak „złapią” pracownika?
ZUS będzie dzwonił do chorych – jak wyglądają nowe wezwania do kontroli?
Zawiadomienia o badaniu albo o kontroli ZUS mogą być doręczane:
- elektronicznie (profil ZUS),
- pocztą,
- za pośrednictwem pracownika ZUS
- telefonicznie – jeśli rozmowa jest nagrana i pracownik wyrazi zgodę.
Ryzyko: brak reakcji lub nieodebranie telefonicznego wezwania może skutkować wstrzymaniem wypłaty zasiłku lub umorzeniem procedury.
14 dni na sprzeciw od decyzji ZUS – krótsze terminy, większe ryzyko błędu
Projekt przewiduje krótsze terminy na działania pracownika:
- 14 dni na wniesienie sprzeciwu od orzeczenia,
- 30 dni na wydanie orzeczenia przez ZUS (maksymalny czas).
Co to znaczy dla pracownika? Musisz być czujny i reagować szybko – nie wystarczy „przeczekać” decyzji.
ZUS ponownie sprawdzi Twoje L4, jeśli uzna je za wadliwe
Prezes ZUS dostaje uprawnienie do nadzoru nad jakością orzeczeń i do ponownego rozpatrzenia tych, które są wadliwe.
Skutek: jeśli poprzednie zwolnienie było wystawione w wątpliwy sposób – jest bardziej ryzykowne niż dotychczas.
Od kiedy zmiany w L4? Oto pełny harmonogram 2026
Zmiany w kontroli L4 będą wprowadzane w 2026 roku, jednak nie wszystkie od razu. Poniższa tabelka pokazuje, co zmienia się w danym czasie.
| Etap / przepis | Data wejścia w życie | Co oznacza w praktyce |
| Większość przepisów o kontroli i orzecznictwie | 1 stycznia 2026 r. | Od tej daty ZUS uzyska nowe narzędzia do kontroli L4. |
| Zmiany dotyczące pracy u innego pracodawcy w czasie zwolnienia | 12 miesięcy od ogłoszenia ustawy | Przepisy mogą zacząć obowiązywać później – warto monitorować komunikaty ZUS. |
| Pozostałe przepisy przejściowe | do czasu wejścia nowych zasad | Nadal obowiązują obecne reguły dotyczące zwolnień, kontroli i odwołań. |
Wskazówka dla pracownika: jeśli Twoje zwolnienie się wydłuża albo planujesz podjąć dodatkową pracę – śledź daty wejścia przepisów i dopasuj swoje działania, by nie narazić się na utratę zasiłku.
Kto zyska, a kto straci na kontroli L4 od 2026 roku
Kto zyska na nowych przepisach o kontroli L4
Pracownicy z kilkoma umowami lub tytułami ubezpieczenia mogą skorzystać z nowych przepisów – jeśli spełnią warunki, będą mogli pracować u jednego pracodawcy, będąc na zwolnieniu u drugiego. To rozwiązanie docenią osoby zatrudnione w kilku branżach lub wykonujące zlecenia.
Zyskają też osoby, które dotąd narzekały na chaos w orzecznictwie. Dzięki standaryzacji decyzji i szybszym procedurom ich sprawy mają być rozstrzygane szybciej i bardziej przewidywalnie.
Kto nie odczuje zmian w kontroli L4
Dla pracowników, którzy korzystają z L4 zgodnie z przeznaczeniem – czyli nie podejmują pracy, przestrzegają zaleceń lekarskich i reagują na wezwania ZUS – nowe przepisy mogą być praktycznie niezauważalne. To po prostu uszczelnienie systemu, które nie uderzy w uczciwych.
Kto straci na nowych zasadach L4 – uwaga na te błędy
Najwięcej ryzykują osoby, które korzystały z „łatwych” zwolnień z internetowych serwisów albo takie, których L4 nie odpowiadało realnemu stanowi zdrowia. ZUS będzie mógł uchylić orzeczenie, co w praktyce oznacza konieczność zwrotu zasiłku. Więcej o takich osobach możecie przeczytać w artykule:Co trzecie L4 to nadużycie. Lekarka: tak rozpoznajemy pacjentów, którzy udają chorobę.
Niebezpieczne jest też przegapienie terminów – np. 14 dni na sprzeciw czy 7 dni na wyjaśnienie nieobecności na badaniu. Brak reakcji może skutkować utratą pieniędzy i zamknięciem drogi do odwołania.
Przykład z życia: jak nowe L4 zmieni sytuację pracownika
Anna pracuje na pełny etat w firmie A i dodatkowo ma umowę zlecenie w firmie B. W grudniu 2025 zachorowała i wystawiono jej zwolnienie lekarskie w firmie A. W 2026 r. – zgodnie z nowymi przepisami – jeśli rodzaj pracy w firmie B nie koliduje z procesem leczenia i lekarz orzecznik przychyli się do wystawienia zwolnienia tylko z tytułu pracy w A, to Anna może wykonywać pracę w firmie B i jednocześnie pobierać zasiłek chorobowy z A.
Musi jednak:
- powiadomić pracodawcę B o okresie zwolnienia,
- upewnić się, że praca w B nie utrudnia rekonwalescencji,
- liczyć się z tym, że ZUS może kontrolować prawidłowość zwolnienia u A i pracy w B. Jeśli jednak Anna bez zgody lekarza zacznie pracować w firmie A lub jej aktywność w B utrudni leczenie – ryzykuje utratę zasiłku.
FAQ: najważniejsze pytania o nowe zasady L4 2026
Czy od 2026 mogę pobierać zasiłek na L4 i jednocześnie pracować?
Tak - ale tylko w określonych warunkach: gdy masz więcej niż jeden tytuł ubezpieczenia, zwolnienie dotyczy jednego z nich, a praca u drugiego pracodawcy jest zgodna z procesem leczenia.
Co jeśli nie odbiorę telefonu od ZUS w sprawie kontroli?
Doręczenie telefoniczne ma skutek prawny – brak reakcji może prowadzić do wstrzymania wypłaty zasiłku lub utraty świadczenia.
Kiedy zmiany wchodzą w życie?
Zasadniczo od 1 stycznia 2026 r. Niektóre przepisy mogą wejść w życie później – nawet do 12 miesięcy od ogłoszenia ustawy.
Zmiany, które wejdą w życie od 2026 r., to sygnał, że system zwolnień lekarskich wchodzi w erę ścisłego nadzoru i szybkich decyzji. Dla pracownika to mniej komfortu w „obsłudze” L4, ale większa przejrzystość zasad.
Podstawa prawna zmian w kontroli L4
- Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (druk 1856)
- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636.)
