Poradnia samorządowa

Od czego zależy wysokość dodatku motywacyjnego dla nauczyciela?

PYTANIE: W regulaminie wynagradzania nauczycieli rada gminy uzależniła wysokość dodatku motywacyjnego od stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela. Czy można uzależnić wysokość tego dodatku od stanowiska (funkcji) nauczyciela?

Nie, wysokość dodatku motywacyjnego nie powinna zależeć od stanowiska nauczyciela.

Z pełnieniem określonej funkcji przez nauczyciela może wiązać się jedynie uprawnienie do uzyskania dodatku funkcyjnego w trybie i na zasadach określonych w ustawie – Karta nauczyciela (dalej: KN) oraz aktach wykonawczych do niej. Wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 21 lutego 2025 r. (nr NPII.4131.1.109.2025) wskazał, że uzależnienie wysokości dodatku motywacyjnego od zajmowanego stanowiska (funkcji) nauczyciela jest sprzeczne z art. 30 ust. 6 pkt 1 w związku z ust. 1 pkt 2 i ust. 2 KN, zatem stanowi istotne naruszenie prawa (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 29 września 2022 r., sygn. akt III SA/Gl 354/22). Zgodnie z art. 30 ust. 2 KN wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy. A zatem wysokość dodatków jest uzależniona:

• za wysługę lat – od okresu zatrudnienia,
• motywacyjnego – od jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć,
• funkcyjnego – od powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji,
• za warunki pracy – od trudnych lub uciążliwych warunków pracy.

Z powyższego wynika, że wysokość dodatku motywacyjnego nauczyciela uzależniona jest wyłącznie od jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań, a nie jest związana z powierzonym stanowiskiem czy sprawowaną funkcją. Potwierdza to par. 6 rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (dalej: r.s.m.s.). Zgodnie z nim do ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego należą:

• osiągnięcia w realizowanym procesie dydaktycznym;
• osiągnięcia wychowawczo-opiekuńcze;
• wprowadzanie innowacji pedagogicznych, skutkujących efektami w procesie kształcenia i wychowania;
• zaangażowanie w realizację zajęć i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów;
• szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem;
• realizowanie w szkole zadań edukacyjnych, wynikających z przyjętych przez organ prowadzący priorytetów w realizowanej lokalnej polityce oświatowej.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 maja 2013 r. (sygn. akt I OSK 203/13) stwierdził, że dodatek motywacyjny nie jest obligatoryjnym, stałym, niezmiennym składnikiem wynagrodzenia, lecz dodatkiem motywującym, fakultatywnym, odnoszącym się do jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, nie jest natomiast dodatkiem związanym z powierzonym stanowiskiem lub sprawowaną funkcją. NSA dodał: „Właśnie jakość świadczonej pracy i wykonywanie dodatkowych zadań lub zajęć podlega ocenie przy spełnieniu szczegółowych warunków, o których mowa w art. 30 ust. 6 pkt 1 KN, uzasadniających przyznanie prawa do tego dodatku. Wysokość tego dodatku jest więc zależna od spełnienia kryteriów określonych w regulaminie, a każdy nauczyciel, który kryteria te spełni, ma prawo do otrzymania takiego dodatku w odpowiedniej do jego zaangażowania i jakości świadczonej pracy wysokości”.

W orzecznictwie podkreśla się, że w uchwałach można określić szczegółowe warunki przyznawania dodatku motywacyjnego, jednak muszą one wynikać z ogólnych kryteriów przyjętych w r.s.m.s. (por. wyrok WSA w Krakowie z 9 marca 2010 r., sygn. akt III SA/Kr 1007/09). Wszelkie natomiast warunki, które wykraczają poza powyższe ramy, powinny być uznane za podjęte bez podstawy prawnej (wyrok WSA w Opolu z 12 września 2019 r., sygn. akt II SA/Op 237/19). Uzależnienie wysokości dodatku motywacyjnego od zajmowanego stanowiska nie mieści się wśród ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego, określonych w r.s.m.s. (por. wyrok WSA w Gliwicach z 26 stycznia 2023 r., sygn. akt III SA/Gl 811/22). ©℗

Kto ustala terminy przerw urlopowych w klubie dziecięcym?

PYTANIE: W naszym mieście powołaliśmy klub dziecięcy. Rada miasta nadała mu statut, a w nim postanowiła, że terminy przerw urlopowych w klubie ustala burmistrz na wniosek dyrektora klubu dziecięcego. Czy to prawidłowe rozwiązanie?

Nie, ustalanie przerw urlopowych nie należy do kompetencji włodarza. Terminy przerw urlopowych są ustalane w regulaminie organizacyjnym klubu dziecięcego, a ten nadaje dyrektor placówki. Przytoczona regulacja statutu narusza zatem art. 21 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (dalej: u.o.n.d.). Zgodnie z tym przepisem organizację wewnętrzną żłobka lub klubu dziecięcego określa regulamin organizacyjny nadawany przez dyrektora żłobka lub osobę kierującą pracą klubu dziecięcego. Ponadto w myśl art. 21 ust. 2 u.o.n.d. za realizację regulaminu odpowiada dyrektor żłobka lub osoba kierująca pracą klubu dziecięcego.

Przepisy ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o finansach publicznych ani u.o.n.d. nie upoważniają wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do działania w omawianej materii. Mimo że organ wykonawczy posiada pewne uprawnienia w stosunku do kierowników jednostek organizacyjnych – m.in. należy do niego zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych oraz udzielanie bądź możliwość udzielania stosownych upoważnień do wydawania decyzji administracyjnych w oparciu o obowiązujące przepisy prawa – to jednak są to uprawnienia wynikające ze stosunku służbowego i pozycji ustrojowej w gminie. Wynikają wprost z przepisów rangi ustawowej, a nie z przepisów uchwały podejmowanej przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Wszelkie ograniczenia w wypełnianiu przez kierownika samorządowej jednostki budżetowej uprawnień i obowiązków powinny wynikać z określonych unormowań ustawowych, zaś takie w tej sprawie nie występują (tak: rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody lubelskiego z 27 lutego 2025 r., nr PN-II.4131.42.2025). ©℗

Od czego zależy wysokość dodatku motywacyjnego dla nauczyciela?

PYTANIE: W regulaminie wynagradzania nauczycieli rada gminy uzależniła wysokość dodatku motywacyjnego od stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela. Czy można uzależnić wysokość tego dodatku od stanowiska (funkcji) nauczyciela?

Nie, wysokość dodatku motywacyjnego nie powinna zależeć od stanowiska nauczyciela.

Z pełnieniem określonej funkcji przez nauczyciela może wiązać się jedynie uprawnienie do uzyskania dodatku funkcyjnego w trybie i na zasadach określonych w ustawie – Karta nauczyciela (dalej: KN) oraz aktach wykonawczych do niej. Wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 21 lutego 2025 r. (nr NPII.4131.1.109.2025) wskazał, że uzależnienie wysokości dodatku motywacyjnego od zajmowanego stanowiska (funkcji) nauczyciela jest sprzeczne z art. 30 ust. 6 pkt 1 w związku z ust. 1 pkt 2 i ust. 2 KN, zatem stanowi istotne naruszenie prawa (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 29 września 2022 r., sygn. akt III SA/Gl 354/22). Zgodnie z art. 30 ust. 2 KN wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy. A zatem wysokość dodatków jest uzależniona:

• za wysługę lat – od okresu zatrudnienia,
• motywacyjnego – od jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć,
• funkcyjnego – od powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji,
• za warunki pracy – od trudnych lub uciążliwych warunków pracy.

Z powyższego wynika, że wysokość dodatku motywacyjnego nauczyciela uzależniona jest wyłącznie od jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań, a nie jest związana z powierzonym stanowiskiem czy sprawowaną funkcją. Potwierdza to par. 6 rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (dalej: r.s.m.s.). Zgodnie z nim do ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego należą:

• osiągnięcia w realizowanym procesie dydaktycznym;
• osiągnięcia wychowawczo-opiekuńcze;
• wprowadzanie innowacji pedagogicznych, skutkujących efektami w procesie kształcenia i wychowania;
• zaangażowanie w realizację zajęć i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów;
• szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem;
• realizowanie w szkole zadań edukacyjnych, wynikających z przyjętych przez organ prowadzący priorytetów w realizowanej lokalnej polityce oświatowej.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 maja 2013 r. (sygn. akt I OSK 203/13) stwierdził, że dodatek motywacyjny nie jest obligatoryjnym, stałym, niezmiennym składnikiem wynagrodzenia, lecz dodatkiem motywującym, fakultatywnym, odnoszącym się do jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, nie jest natomiast dodatkiem związanym z powierzonym stanowiskiem lub sprawowaną funkcją. NSA dodał: „Właśnie jakość świadczonej pracy i wykonywanie dodatkowych zadań lub zajęć podlega ocenie przy spełnieniu szczegółowych warunków, o których mowa w art. 30 ust. 6 pkt 1 KN, uzasadniających przyznanie prawa do tego dodatku. Wysokość tego dodatku jest więc zależna od spełnienia kryteriów określonych w regulaminie, a każdy nauczyciel, który kryteria te spełni, ma prawo do otrzymania takiego dodatku w odpowiedniej do jego zaangażowania i jakości świadczonej pracy wysokości”.

W orzecznictwie podkreśla się, że w uchwałach można określić szczegółowe warunki przyznawania dodatku motywacyjnego, jednak muszą one wynikać z ogólnych kryteriów przyjętych w r.s.m.s. (por. wyrok WSA w Krakowie z 9 marca 2010 r., sygn. akt III SA/Kr 1007/09). Wszelkie natomiast warunki, które wykraczają poza powyższe ramy, powinny być uznane za podjęte bez podstawy prawnej (wyrok WSA w Opolu z 12 września 2019 r., sygn. akt II SA/Op 237/19). Uzależnienie wysokości dodatku motywacyjnego od zajmowanego stanowiska nie mieści się wśród ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego, określonych w r.s.m.s. (por. wyrok WSA w Gliwicach z 26 stycznia 2023 r., sygn. akt III SA/Gl 811/22). ©℗

Kto ustala terminy przerw urlopowych w klubie dziecięcym?

PYTANIE: Rada gminy uchwaliła regulamin określający zasady i tryb korzystania ze świetlic wiejskich stanowiących mienie gminy. Ustaliła w nim kwestie związane z określeniem opiekuna każdej świetlicy, tj. podmiotów zarządzających (zarząd koła gospodyń wiejskich/stowarzyszenia) w imieniu organu wykonawczego (wójta). Ponadto nałożyła na te podmioty zarządzające (opiekuna) obowiązek prowadzenia ewidencji osób i podmiotów, którym udostępnia się obiekt, zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie. Czy rada jest do tego upoważniona?

Nie, rada gminy nie jest upoważniona do regulowania wskazanych kwestii w regulaminie określającym zasady i tryb korzystania ze świetlic wiejskich. Zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) do zadań wójta należy w szczególności gospodarowanie mieniem komunalnym. Zatem wójt, powierzając określonemu podmiotowi zarządzanie (administrowanie), będzie władny określić obowiązki tego podmiotu związane z bieżącym zarządem wskazanymi obiektami. Na podstawie powyższego upoważnienia nie przysługuje radzie gminy kompetencja do decydowania o tym, jakie czynności związane z zarządzaniem (administrowaniem) będą wykonywały podmioty zarządzające mieniem komunalnym takim jak świetlice wiejskie, w tym polegające na prowadzeniu ewidencji osób i podmiotów, którym udostępnia się świetlice wiejskie.

Pogląd powyższy potwierdza rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody podkarpackiego z 18 lutego 2025 r. (nr P-II.4131.2.48.2025). Zdaniem tego organu, zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (regulaminy korzystania z obiektów i urządzeń) – nie są adresowane do podmiotów zarządzających, lecz do podmiotów korzystających z tych obiektów i urządzeń, a więc do społeczności lokalnej. Tym samym poza zakresem upoważnienia z art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. pozostają sprawy związane z zasadami i trybem gospodarowania oraz korzystania z tego mienia przez organ nim gospodarujący czy podmiot zarządzający. Rada gminy, wyznaczając na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. reguły zachowania się, kierowane do osób przebywających na terenach lub w obiektach użyteczności publicznej, nie może zatem wkraczać ani w materię regulowaną przepisami aktów wyższego rzędu, ani też w treść stosunków cywilnoprawnych pomiędzy wójtem jako organem gospodarującym mieniem komunalnym a podmiotem zarządzającym danym terenem czy obiektem użyteczności publicznej. Nie może ponadto wkraczać w prawa i obowiązki osób korzystających z przedmiotowego mienia, które wynikają z treści stosunków cywilnoprawnych, w przypadku udostępnienia ww. mienia na podstawie umowy najmu zawartej z organem wykonawczym lub innej odpłatnej bądź nieodpłatnej umowy. ©℗

Kto powołuje dyrektora ośrodka kultury?

PYTANIE: Rada gminy nadała statut gminnemu ośrodkowi kultury. W akcie zabrakło jednak rozstrzygnięcia dotyczącego sposobu powoływania dyrektora ośrodka. Jakie będą konsekwencje takiej luki w statucie?

Sposób powoływania dyrektora musi być rozstrzygnięty w statucie instytucji kultury. Jest to obligatoryjny element statutu. Jego brak powoduje nieważność całego aktu.

Wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 13 lutego 2025 r. (nr NPII.4131.1.90.2025) wskazał, że zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (dalej: u.o.p.d.k.) statut instytucji kultury zawiera:

• nazwę, teren działania i siedzibę instytucji kultury;
• zakres działalności;
• organy zarządzające i doradcze oraz sposób ich powoływania;
• określenie źródeł finansowania;
• zasady dokonywania zmian statutowych;
• postanowienia dotyczące prowadzenia działalności innej niż kulturalna, jeżeli instytucja zamierza działalność taką prowadzić.

Wojewoda podkreślił, że jeśli w statucie brakuje któregokolwiek z wyżej wymienionych obligatoryjnych postanowień, to tak podjęta uchwała zawiera wadę istotną, uzasadniającą wyeliminowanie jej z obrotu prawnego (por. wyrok WSA w Gliwicach z 17 września 2018 r., sygn. akt IV SA/Gl 580/18). Ponadto organ nadzoru wskazał, że uchwała w sprawie statutu gminnego ośrodka kultury to akt prawa miejscowego, a organ wykonujący kompetencję prawodawcy zawartą w upoważnieniu ustawowym musi działać ściśle w granicach tego upoważnienia.

Wojewoda wyjaśnił, że wolą ustawodawcy statut instytucji kultury, nadawany uchwałą rady gminy, powinien wskazywać, jakie są organy zarządzające instytucji kultury oraz określać sposób ich powoływania. Przepisy u.o.p.d.k. wskazują trzy tryby powołania dyrektora instytucji kultury. Dopuszczają one mianowicie możliwość powołania dyrektora instytucji kultury przez organizatora na czas określony, po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w tej instytucji kultury oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez instytucję (art. 15 ust. 1 u.o.p.d.k.) lub też wyłonienie kandydata na to stanowisko w drodze konkursu, bez konieczności zasięgania wspomnianych wyżej opinii (art. 16 ust. 1, art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 6 u.o.p.d.k.).

Ponadto na podstawie art. 15a ust. 1 u.o.p.d.k. organizator może powierzyć zarządzanie instytucją kultury osobie fizycznej lub prawnej (w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych) na podstawie umowy o zarządzaniu taką instytucją. Zdaniem wojewody w założeniu ustawodawcy swoboda organu wykonawczego w wyborze jednego z przewidzianych w u.o.p.d.k. trybu powołania dyrektora została ograniczona na rzecz organu stanowiącego i to właśnie statut instytucji kultury powinien rozstrzygać, który z dopuszczalnych trybów powołania organu zarządzającego instytucją będzie miał zastosowanie w tym konkretnym przypadku. ©℗