Uchwała powiatu przyznająca prawo do dotacji tylko klubom sportowym z dłuższym stażem jest nielegalna

Rada powiatu przygotowuje nową uchwałę w sprawie wspierania lokalnych klubów sportowych. Projekt przewiduje, że prawo do wystąpienia o dotację będą miały wyłącznie te kluby, które prowadzą działalność sportową na naszym terenie przez minimum cztery lata. Intencją starosty i innych pomysłodawców tego rozwiązania jest racjonalne gospodarowanie środkami budżetowymi i przekazywanie ich tylko sprawdzonym podmiotom. Czy taki zapis będzie legalny?

Powiat może wspierać działalność sportową m.in. w ramach specjalnych programów dotacyjnych, które są przyjmowane w uchwałach o statusie aktów prawa miejscowego na podstawie ustawy o sporcie (dalej: u.s.). W myśl bowiem art. 27 ust. 1 u.s. tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu stanowi zadanie własne jednostek samorządu terytorialnego. Ust. 2 doprecyzowuje, że „Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może określić, w drodze uchwały, warunki i tryb finansowania zadania własnego, wskazując w uchwale cel publiczny z zakresu sportu, który jednostka ta zamierza osiągnąć”.

Zgodnie z art. 28 u.s. „klub sportowy działający na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego, niedziałający w celu osiągnięcia zysku, może otrzymywać dotację celową z budżetu tej jednostki na podstawie uchwały, o której mowa w art. 27 ust. 2, z zastosowaniem przepisów ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1530 ze zm.) w zakresie udzielania dotacji celowych dla podmiotów niezaliczanych do sektora finansów publicznych i niedziałających w celu osiągnięcia zysku”. Dodatkowo ustawodawca zastrzegł, że „dotacja ma służyć realizacji celu publicznego, o którym mowa w art. 27 ust. 2 u.s., i może być przeznaczona w szczególności na:

• realizację programów szkolenia sportowego,
• zakup sprzętu sportowego,
• pokrycie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach,
• pokrycie kosztów korzystania z obiektów sportowych dla celów szkolenia sportowego,sfinansowanie stypendiów sportowych i wynagrodzenia kadry szkoleniowej,

– jeżeli wpłynie to na poprawę warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego, który otrzyma dotację, lub zwiększy dostępność społeczności lokalnej do działalności sportowej prowadzonej przez ten klub”.

Dwa tryby udzielania dotacji

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 16 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I SA/Kr 84/13) wskazał, że w systemie prawnym finansów publicznych dotacje celowe do klubów sportowych mogą być udzielane w dwóch trybach:

► 1. Na podstawie art. 11–19a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, do których odsyła art. 221 ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych. Jak wyjaśnił sąd, dotacja jest wówczas przyznawana klubowi sportowemu realizującemu zadanie zlecone „wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej”. Udzielenie wsparcia w tym trybie odbywa się po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert, chyba że szczególne przepisy tej ustawy przewidują inny tryb zlecenia.

► 2. Jako zadanie własne jednostki. Jak wyjaśnił WSA, ten tryb opiera się na założeniu, że tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu stanowi zadanie własne jednostki samorządu terytorialnego, przy czym to na organie stanowiącym jednostki samorządu terytorialnego spoczywa obowiązek określenia, w drodze uchwały, warunków i trybu finansowania tego zadania własnego. Ponadto w uchwale trzeba wskazać cel publiczny z zakresu sportu, który jednostka ta zamierza osiągnąć.

Opisany w pytaniu stan faktyczny ma zapewne związek z tym drugim trybem udzielania dotacji, czyli na podstawie uchwały, którą organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje na podstawie przepisów u.s.

Stanowisko RIO

Na temat uchwały wprowadzającej tego typu wsparcie wypowiedziało się Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu w uchwale z 18 grudnia 2024 r. (nr 26/1444/2024), które weryfikowało legalność uchwały w sprawie określenia warunków oraz trybu wspierania i finansowania rozwoju sportu na terenie powiatu. Organ nadzoru ustalił, że rada powiatu wprowadziła m.in. postanowienie: „O dotację z budżetu powiatu (…), o której mowa w par. 1, może się ubiegać każdy klub sportowy, w rozumieniu art. 3 i art. 4 u.s., nienależący do sektora finansów publicznych i niedziałający w celu osiągnięcia zysku, który prowadzi działalność sportową na terenie i na rzecz mieszkańców powiatu (…) nieprzerwalnie od co najmniej trzech lat”. RIO oceniła, że powyższa regulacja ogranicza krąg podmiotów uprawnionych.

Jak podkreśliła izba, art. 27 ust. 2 u.s. to norma kompetencyjna, która upoważnia radę powiatu do określenia warunków i trybu finansowania zadania własnego w zakresie tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi sportu. Nie daje ona jednak uprawnienia do wprowadzania wymogów podmiotowych ograniczających możliwość ubiegania się o dotacje przez kluby sportowe.

Ponadto organ nadzoru zauważył, że na mocy art. 28 ust. 2 u.s. „dotacja ma służyć realizacji celu publicznego, o którym mowa w art. 27 ust. 2 u.s., i może być przeznaczona w szczególności na określone w tym przepisie wydatki – jeżeli wpłynie to na poprawę warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego, który otrzyma dotację, lub zwiększy dostępność społeczności lokalnej do działalności sportowej prowadzonej przez klub”. Zdaniem RIO ograniczenie udzielenia dotacji wyłącznie do klubów prowadzących działalność sportową na terenie i na rzecz mieszkańców powiatu nieprzerwalnie od co najmniej trzech lat stanowi naruszenie dyspozycji określonej w art. 28 ust. 1 u.s. Izba podkreśliła, że nałożenie na beneficjenta dotacji takiego ograniczenia jest dopuszczalne wyłącznie, gdy przepisy ustawy taką możliwość przewidują – wskazała RIO.

RIO dodała, że ustanowienie przez radę powiatu ograniczeń dla podmiotów ubiegających się o środki publiczne pozostaje w sprzeczności z przepisami art. 43 u.f.p., w myśl których prawo realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych przysługuje ogółowi podmiotów, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. W ocenie RIO warunki i tryb finansowania zadania z zakresu wspierania rozwoju sportu muszą być określone w uchwale organu stanowiącego w taki sposób, by w jednakowym stopniu odnosiły się do wszystkich podmiotów ubiegających się o udzielenie wsparcia z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Podsumowując: proponowane w uchwale rady powiatu rozwiązanie legislacyjne nie jest zgodne z prawem. Rada nie może ograniczyć beneficjentom, w tym klubom sportowym, prawa do dotacji ze względu na okres funkcjonowania na jej terenie. ©℗