Dotychczasowy system wyrównywania dochodów samorządów zostanie utrzymany aż do 2019 r. Wczoraj Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorzaądu terytorialnego.
Przedłożony przez Ministerstwo Finansów dokument zakłada utrzymanie obecnych reguł funkcjonowania systemu korekcyjno-wyrównawczego, tzw. janosikowego, który służy wyrównaniu różnic w dochodach samorządów województw, o kolejne trzy lata.
Stało się tak, mimo że wcześniejszy plan resortu zakładał, że do końca tego roku przygotowane zostaną nowe przepisy, które wyprostują sytuację na szczeblu wojewódzkim (tak by janosikowe nie pozbawiało Mazowsza i Dolnego Śląska istotnej części dochodów) i wypełnią wyrok TK z 4 marca 2014 r. (sygn. akt K 13/11). W orzeczeniu tym TK uznał, że system wyrównywania dochodów na szczeblu wojewódzkim jest niezgodny z ustawą zasadniczą.
Obecny system opracował jeszcze poprzedni rząd PO-PSL. Teoretycznie chodziło tylko o tymczasowe przepisy obniżające wpłaty Mazowsza (straty dla pozostałych regionów miał zrekompensować budżet państwa ze specjalnie stworzonej rezerwy). Pierwotnie miała to być proteza legislacyjna na 2015 r., dająca czas na wypracowanie całościowych rozwiązań. Ale ani rząd, ani Sejm poprzedniej kadencji nie zdołali opracować kompleksowej reformy systemu wyrównywania dochodów w samorządach. Dlatego zdecydowano się przedłużyć tymczasowe przepisy na 2016 r.
Samorządy, a zwłaszcza Mazowsze, liczyły, że po zmianie rządu zamieszanie wokół janosikowego nareszcie się zakończy – przygotowana zostanie kompleksowa reforma, która wejdzie w życie już w 2017 r. Jak widać, oczekiwania te były na wyrost. Gdy pojawiły się zapowiedzi reform (wyższa kwota wolna od podatku, obniżenie wieku emerytalnego, program 500 plus czy wdrażany plan Morawieckiego), janosikowe zeszło na dalszy plan. Według MF dopiero rok 2019 będzie optymalnym terminem opracowania nowego systemu korekcyjno-wyrównawczego, obowiązującego od 2020 r. Do tego czasu mają być prowadzone prace w ramach zespołu roboczego ds. analiz w zakresie systemu korekcyjno-wyrównawczego w jednostkach samorządu terytorialnego.
Podobnie jak w poprzednich latach w budżecie państwa utworzona zostanie rezerwa celowa, która zasili budżety województw, beneficjentów systemu wypłat. Z tym że pieniądze te będą mogły być przeznaczone na drogi. W przyszłym roku w rezerwie tej znajdzie się 225 mln zł, choć nie jest to kwota ostateczna. „Przewiduje się, że wysokość rezerwy celowej odpowiednio na rok 2018 i 2019 będzie ustalana corocznie w ustawie budżetowej. Zaproponowany mechanizm ma zapewnić, że żadne województwo zarówno w 2018 r., jak i w 2019 r. nie straci na przyjętych rozwiązaniach” – przekonuje MF.
System, choć tymczasowy, i tak jest korzystny dla Mazowsza i Dolnego Śląska. Według starych, niekonstytucyjnych przepisów w przyszłym roku ten pierwszy region musiałby wpłacić na rzecz mniej zamożnych jednostek ponad 650 mln zł, a ten drugi – prawie 88 mln. Według obecnych propozycji kwoty te będą dużo niższe, odpowiednio: 357 mln i 21,6 mln zł. ©?
Etap legislacyjny
Projekt przyjęty przez rząd