Subskrybuj nas na Youtube
Gminy, które postanowiły utworzyć związek szybciej i bez niepotrzebnych formalności, mogą go zarejestrować. Takie ułatwienia dotyczą także zmiany jego statutu.
Ważną zmianą wprowadzoną nowelizacją ustawy z 25 czerwca 2015 r. o samorządzie gminnym i innych ustaw (Dz.U. poz. 1045) jest procedura rejestracji związków samorządowych. Przyjęto w niej możliwość tworzenia wyspecjalizowanych podmiotów obsługujących gminne jednostki, nowe rozwiązania dotyczące łączenia jednostek samorządu oraz dopuszczalność powoływania związku powiatowo-gminnego. Ich głównym celem było usprawnienie i skrócenie tego procesu. Szczegółowo tryb ten określa rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 22 grudnia 2015 r. w sprawie rejestru związków międzygminnych oraz ogłaszania statutów związków i ich zmian (Dz.U. z 2015 r. poz. 2334, dalej: r.r.z.). Akt wszedł w życie 1 stycznia 2015 r. wraz z nowelizacją.
Nowa regulacja
W rozporządzeniu został ustalony tryb postępowania w sprawach rejestracji związku międzygminnego (zmiany statutu) oraz jego wykreślenia z rejestru. W załącznikach do r.r.z. ustalone zostały również wzory zgłoszenia w sprawie:
- rejestracji związku międzygminnego,
- zmiany statutu związku międzygminnego i
- wykreślenia związku międzygminnego z rejestru związków międzygminnych.
Przepisy r.r.z. określą również dokumentację niezbędną do sporządzenia ww. zgłoszeń, zakresu danych podlegających wpisowi do rejestru związków międzygminnych oraz trybu ogłaszania ich statutów, jego zmiany oraz informacji o wykreśleniu związku międzygminnego. W odniesieniu do dotychczasowego stanu prawnego etapy poszczególnych procedur zostały umieszczone w osobnych rozdziałach w celu zwiększenia czytelności przepisów i ułatwienia ich stosowania.
Rejestracja związku
Zgodnie z par. 3 r.r.z. wójt informuje wojewodę o utworzeniu związku międzygminnego po podjęciu przez wszystkie rady gmin, które go tworzą, uchwał w tej sprawie oraz o przyjęciu jego statutu zgodnego z projektem uzgodnionym z wojewodą. Informacja ta musi zawierać oznaczenie ww. uchwał rad gmin, a załącznikami do niej mają być wyciągi z protokołów posiedzeń rad gmin, w części dotyczącej trybu ich podejmowania.
Jeżeli dokument ten nie spełnia tych wymogów, wojewoda wzywa wójta do usunięcia braków w terminie siedmiu dni, z pouczeniem, że ich nieusunięcie spowoduje nieprzekazanie do organu prowadzącego rejestr zgłoszenia w sprawie rejestracji związku. Po otrzymaniu kompletnej informacji wojewoda w terminie 30 dni przekazuje do organu prowadzącego rejestr zgłoszenie w sprawie rejestracji. Wzór zgłoszenia określa szczegółowo załącznik nr 1 do r.r.z. Organ prowadzący rejestr dokonuje na podstawie zgłoszenia rejestracji związku, o czym zawiadamia wojewodę, wójta oraz właściwą miejscowo regionalną izbę obrachunkową.
W terminie 14 dni od otrzymania tego zawiadomienia wojewoda zarządza ogłoszenie statutu związku międzygminnego w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Informację o jego ogłoszeniu przekazuje następnie do organu prowadzącego rejestr w terminie siedmiu dni od ogłoszenia statutu.
Zmiana statutu
W analogiczny sposób uregulowana jest procedura rejestracji zmiany statutu związku. Przy czym podmiotem odpowiedzialnym za przygotowanie informacji o zmianie statutu związku i jej przekazanie wojewodzie jest w tym przypadku przewodniczący zgromadzenia związku.
Ostatnią z procedur uregulowanych w r.r.z. jest postępowanie w sprawie wykreślenia związku z rejestru związków. Przyjęte regulacje są oparte na zbliżonych rozwiązaniach, jakie zastosowano w przypadku pozostałych procedur rejestracyjnych. Wykreślenie związku z rejestru wymaga przede wszystkim złożenia wniosku o wykreślenie (według wzoru stanowiącego załącznik nr 3 do r.r.z.) wraz ze wskazanymi załącznikami.
3 PYTANIA DO EKSPERTA
dr Magdalena Niziołek, radca prawny w kancelarii Wardyński i Wspólnicy
Jak pani ocenia możliwość powoływania centrów usług wspólnych?
Wprowadzenie regulacji zezwalającej JST na wspólną obsługę administracyjną, finansową i organizacyjną należy powitać z aprobatą. Nowe rozwiązanie prawne może stanowić remedium na wysokie obecnie koszty administracyjne działań samorządu przy często niskiej efektywności. W rezultacie zmian jednostki samorządu terytorialnego, które zdecydują się na wspólną obsługę swych instytucji, będą sprawniejsze w świadczeniu usług publicznych mieszkańcom. Centra usług wspólnych mogą stanowić dla samorządów szansę na lepsze wykorzystanie posiadanych zasobów: pracowników, majątku i pieniędzy oraz poczynienia oszczędności pochłanianych obecnie przez utrzymywanie kosztownych instytucji.
Czy tak samo pozytywnym rozwiązaniem są związki powiatowo-gminne?
To rozwiązanie może być kontrowersyjne. Pojawiały się głosy, że łączenie się tych jednostek prowadziłoby do naruszenia suwerenności terytorium innych powiatów i że łączenie to nie jest możliwe, ponieważ jednostki te nie posiadają wspólnych zadań, które mogłyby razem wykonywać. Wydaje się, że mechanizmy przewidziane w ustawie powodują, iż takiej sytuacji uda się jednak uniknąć. Przede wszystkim trzeba wskazać na instytucję powoływanego przez prezesa Rady Ministrów pełnomocnika ds. utworzenia nowej gminy (powiatu), którego zadaniem będzie przygotowanie organizacyjne i prawne nowej jednostki. Należy sądzić, że pełnomocnik, konstruując ustrój nowej jednostki, będzie musiał wziąć pod uwagę wszelkie istniejące uwarunkowania faktyczne i prawne.
Czy ułatwienie scalania gmin jest potrzebne?
Połączenie gmin w dobie niżu demograficznego wydaje się konieczne szczególnie dla najmniejszych gmin. W przepisach przed nowelizacją z 25 czerwca 2015 r. też była przewidziana możliwość łączenia się gmin. Do tej pory polskie gminy konsolidowały się jednak niechętnie. Na przeszkodzie często stał opór lokalnych elit, poczucie odrębnej tożsamości lokalnej wspartej takimi atrybutami, jak nazwa, herb, niekiedy hymn oraz niechęć do utraty własnej podmiotowości.
W nowym rozwiązaniu zmienia się wysokość premii za połączenie. Wyraża się ona zwiększeniem udziału jednostki powstałej z połączenia we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych. Tę zachętę finansową należy ocenić pozytywnie. Wydaje się, że jest ona atrakcyjna i powinna skłonić gminy (powiaty) do konsolidacji. Jednak trzeba pamiętać, że wymienione wyżej powody niechęci do łączenia się jednostek samorządu terytorialnego nie zniknęły. Dodatkowo argumentem na „nie” może być obawa, że zwiększy się odległość pomiędzy obywatelem i urzędem.
