Od połowy 2019 r. samorząd będzie mógł przekształcić ośrodek pomocy społecznej (OPS) w nową jednostkę organizacyjną, która przejmie wszystkie jego dotychczasowe zadania i będzie realizować nowe.
Takie rozwiązanie przewiduje projekt ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (CUS), który trafił właśnie do Sejmu jako prezydencka inicjatywa ustawodawcza. Został on stworzony przez zespół ekspertów działających w Narodowej Radzie Rozwoju. Zgodnie z projektem nowe centra mają realizować wiele działań zaliczanych do usług społecznych, w tym m.in. z zakresu polityki rodzinnej, pomocy społecznej, pieczy zastępczej, wspierania osób niepełnosprawnych, przeciwdziałania domowej przemocy, ale też kultury, sportu i turystyki, jeśli ich celem jest zaspokajanie potrzeb osób, rodzin, grup społecznych lub ogółu mieszkańców. Będą to mogły być usługi świadczone zarówno w ramach zadań własnych, jak i tych zlecanych przez administrację rządową.
Powoływanie CUS nie będzie obowiązkowe, to od decyzji danej gminy będzie więc zależało, czy zdecyduje się na jego uruchomienie (będzie do tego potrzebna uchwała radnych). Co do zasady, jeśli samorząd postanowi powołać centrum, to nastąpi to przez przekształcenie w niego OPS. Wtedy CUS będzie realizował wszystkie jego dotychczasowe zadania oraz wykonywał dodatkowo minimum dwa spośród wymienionych w przepisach zadań należących do usług społecznych. Jedynie w przypadku miast powyżej 100 tys. mieszkańców przewidziany został wyjątek, który zakłada, że OPS i CUS będą mogły razem funkcjonować, o ile nowa instytucja będzie wykonywać co najmniej trzy usługi społeczne. Ponadto możliwie będzie również powołanie jednego CUS dla dwóch lub większej liczby gmin na podstawie zawartego między nimi porozumienia. Wówczas w poszczególnych samorządach OPS będą mogły dalej działać, a do wspólnego centrum będą przekazane nie mniej niż trzy usługi społeczne.
Projekt szczegółowo określa strukturę organizacyjną CUS, na którą będą się składać zespoły. Wśród nich jest zespół ds. opracowywania i realizacji indywidualnych planów usług społecznych. Będą w nim pracować organizator usług oraz koordynatorzy indywidualnych planów usług, przy czym przepisy nie określają żadnego wskaźnika zatrudnienia takich osób. Mówią jedynie o tym, że ich liczba ma być dostosowana do uwarunkowań lokalnych. Wspomniany plan ma być opracowywany, gdy konieczna jest koordynacja różnych usług dla jednej osoby w okresie nie krótszym niż trzy miesiące. Jego przygotowanie powinno nastąpić w ciągu sześciu tygodni od dnia wystąpienia z wnioskiem o zakwalifikowania do korzystania z usług, a raz na sześć miesięcy organizator będzie przedstawiał dyrektorowi CUS podsumowanie realizowanych planów.
W centrum będzie też stanowisko organizatora społeczności lokalnej. Jego rolą będzie prowadzenie na bieżąco rozeznania co do potrzeb wspólnoty samorządowej odnośnie usług społecznych, podejmowanie działań w celu jej aktywizacji oraz opracowywanie i wdrożenie planu organizowania społeczności lokalnej. Z kolei w sytuacji, gdy CUS zastąpi OPS, w jego strukturach znajdzie się zespół ds. pomocy społecznej, w którym będą umiejscowieni pracownicy socjalni oraz inni specjaliści z tej dziedziny.
Wreszcie projekt ustawy, który ma wejść w życie od 1 lipca 2019 r., zakłada, że gminy będą mogły przyjmować programy usług społecznych.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy przed pierwszym czytaniem
