Nowe obowiązki dla żłobków, klubów dziecięcych oraz dziennych opiekunów przewiduje rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 13 grudnia 2024 r. w sprawie standardów opieki sprawowanej nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. poz. 1882), które po rocznym okresie vacatio legis, wejdzie w życie 1 stycznia 2026 r. Zastąpi ono dotychczasowe rozporządzenie z 19 września 2023 r., które również określało wymogi związane z jakością opieki żłobkowej, przy czym ich stosowanie było nieobowiązkowe. Zmieniła to dopiero ubiegłoroczna nowelizacja przepisów ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 798), która wprowadziła obligatoryjność standardów i jednocześnie zawierała upoważnienie do wydania nowego rozporządzenia.

Standardy obowiązkowe i fakultatywne

Jego przepisy przewidują dwa rodzaje standardów. Pierwsze z nich to standardy obowiązkowe, nazwane w rozporządzeniu niezbędnymi, które zostały szczegółowo opisane w tabelach 1 i 2, stanowiących załącznik nr 1 do niego. Tabele są dwie, ponieważ oddzielnie zostały ustalone standardy niezbędne, które żłobek, klub dziecięcy i dzienny opiekun muszą spełniać jeszcze przed uzyskaniem wpisu do gminnego rejestru oraz gdy już rozpoczną działalność opiekuńczą. Natomiast drugi typ to standardy fakultatywne, nazwane standardami podnoszenia jakości, które placówki dla małych dzieci mogą uwzględniać i są one zawarte w tabeli załącznika nr 2 do rozporządzenia.

Standardy – zarówno te niezbędne, jak i dodatkowe, zostały podzielone na cztery obszary: pracy z dziećmi, organizacji pracy personelu żłobka, klubu dziecięcego i dziennego opiekuna, współpracy osób zatrudnionych w placówkach oraz dziennego opiekuna z rodzicami dzieci, a także monitoringu realizacji standardów w trzech pierwszych obszarach. Podstawę do ich realizacji ma stanowić plan opiekuńczo-edukacyjno-wychowawczy (plan OWE).

- Nałożenie obowiązku przestrzegania standardów zmniejsza zagrożenie, że dzieci będą przebywać w miejscach opieki, które nie sprzyjają ich rozwojowi. Jest to o tyle kluczowe, że wykraczają one poza samą potrzebę opieki, bo dotyczą szeroko rozumianego rozwoju dziecka: fizycznego, poznawczego, emocjonalnego i społecznego – mówi Monika Rościszewska-Woźniak, prezeska Fundacji Rozwoju Dzieci im. Komeńskiego (FRD).

Przestrzeganie standardów będzie kontrolowane

Ta organizacja pełni rolę krajowego lidera w projekcie „Akademia Wsparcia”, zainicjowanym przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jego celem jest udzielanie wsparcia samorządom oraz prywatnym podmiotom prowadzącym żłobki i kluby dziecięce w procesie wdrażania standardów opieki. W jego ramach FRD przygotowała poradnik dotyczący standardów oraz podręcznik dla kadry zarządzającej placówkami i gmin, a także wspólnie z wojewódzkimi liderami prowadziła przez ostatni rok szkolenia dla pracowników i urzędników.

- To, jak bardzo dzięki standardom zmieni się praca z dziećmi, będzie w największym stopniu zależeć od samych opiekunów, bo to oni będą je stosować w praktyce – podkreśla Monika Rościszewska-Woźniak.

Co ważne, to, czy żłobek, klub dziecięcy oraz dzienny opiekun spełniają standardy wynikające z rozporządzenia, zostało włączone w zakres kontroli i nadzoru sprawowanego nad miejscami opieki dla małych dzieci przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, zgodnie z art. 54 ustawy.

Podstawa prawna

Etap legislacyjny: Wchodzi w życie 1 stycznia 2026 r.