Pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym przez 40 godzin, tj. od 9 do 13 maja. Jest wynagradzany w sposób zmienny, stawką akordową, do tego dochodzi dodatek na dojazdy do pracy 150 zł i premia miesięczna uzależniona od oceny pracy i stopnia wykonania normy przydzielonych zadań. Bywa, że w niektórych miesiącach pracownik otrzymuje wyrównanie do wynagrodzenia minimalnego ze względu na brak premii lub niewypracowanie wynagrodzenia akordowego. Pracownik w poprzednich miesiącach otrzymał: w lutym – wyrównanie 30 zł, wynagrodzenie 1560 zł, premię 110 zł; w marcu – wynagrodzenie 1785 zł (z akordu), premię 120 zł, wynagrodzenie chorobowe 131,50 zł za trzy dni niezdolności do pracy; w kwietniu – wynagrodzenie 1698 zł, premię 95 zł. Jak obliczyć wynagrodzenie za majowy urlop? Czy wlicza się tu wyrównanie do minimalnego wynagrodzenia?
ODPOWIEDŹ
Do obliczenia wynagrodzenia urlopowego nie należy przyjmować wyrównania do płacy minimalnej oraz wynagrodzenia chorobowego, tylko wynagrodzenie akordowe i premię regulaminową, o której wypłatę pracownik może mieć roszczenie wobec pracodawcy.
Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Zasadą jest, że za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zasady obliczania wynagrodzenia urlopowego zostały tak skonstruowane, aby odpowiadało ono utraconemu z powodu niewykonywania pracy wynagrodzeniu i finansowo pracownik nie stracił. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, ale z wyłączeniem pozycji wymienionych w par. 6 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (dalej: rozporządzenie urlopowe). Wśród wyłączeń są m.in. kwota wyrównania wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Poza nimi nie uwzględnia się także:
premii (nagród) uznaniowych, które nie są składnikami wynagrodzenia ze względu na brak cechy roszczeniowości; ich wypłata i wysokość zależą wyłącznie od autonomicznej decyzji przełożonego, a nie od spełnienia określonych warunków (mierzalnych, obiektywnych, podlegających ocenie); wynagrodzenia z dodatkowych umów cywilnoprawnych np. umów-zleceń, o dzieło; zasiłków z ubezpieczenia społecznego; świadczeń pozapłacowych, takich jak: pakiety medyczne, polisy ubezpieczeniowe, bony towarowe, świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Stałe stawki uwzględniane
Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu. W praktyce te składniki są wypłacane normalnie jak za miesiąc przepracowany i nie ustala się z nich odrębnego wynagrodzenia urlopowego. Wynagrodzenie to oblicza się jedynie ze składników przysługujących za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, ale innych niż w stałej miesięcznej stawce. Chodzi więc o składniki zmienne, które uwzględnia się przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W razie znacznych wahań w wysokości danego zmiennego składnika można przyjąć do obliczeń dłuższy okres, np. sześć czy dziewięć miesięcy. Nie może to być jednak więcej niż 12 miesięcy. Tak ustalone zmienne wynagrodzenie (suma wypłaconych składników) stanowi podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego.
Wynagrodzenie urlopowe oblicza się:
dzieląc podstawę wymiaru przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona ta podstawa,
a następnie,
mnożąc tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzinę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu.
W liczbie godzin, przez którą dzieli się podstawę wynagrodzenia urlopowego, uwzględnia się wszystkie przepracowane godziny, za które wynagrodzenie zostało przyjęte do podstawy. Wchodzą tu więc zarówno godziny nadliczbowe, jak i za pracę, a pomijane są np. godziny choroby, urlopu czy innych płatnych absencji, z tytułu których wynagrodzenie zostało wyłączone z podstawy.
Nie wszystko wliczane
W rozpatrywanej przez nas sytuacji pracownik jest wynagradzany w sposób zmienny (stawka akordowa, premia). Tylko jeden składnik należy do tych w stałej miesięcznej stawce, tj. dodatek na dojazdy do pracy. Zdarzają się też miesiące, jak np. luty, za które pracownikowi przysługuje wyrównanie do płacy minimalnej. Jednak do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego nie może być ono wliczone z uwagi na wspomniany par. 6 rozporządzenia urlopowego, który wymienia je jako jedno z wyłączeń. Podobnie jest z wynagrodzeniem za czas choroby. Natomiast do podstawy wymiaru, oprócz wynagrodzenia akordowego, należy wliczyć premię, jeżeli jest ona składnikiem wynagrodzenia, a więc przysługuje po spełnieniu przez pracownika konkretnych i mierzalnych warunków. Po ich wypełnieniu premia staje się wymagalna. Pracownik ma prawo żądać jej wypłaty nawet na drodze sądowej. [ramka]
Wolne przez cały miesiąc
Na uwagę zasługuje przypadek, gdy pracownik wynagradzany w sposób zmienny przebywa na urlopie wypoczynkowym przez cały miesiąc. Uzyska więc tylko wynagrodzenie urlopowe. Obliczając je, należy pominąć wyrównania do płacy minimalnej, które pracownik otrzymał w okresie wcześniejszych trzech miesięcy. Powstaje pytanie, czy samo wynagrodzenie urlopowe za cały miesiąc należy uzupełnić do minimalnego, jeśli okaże się ono niższe z powodu nieuwzględnienia wyrównań.
Warto przypomnieć, że wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia. Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez GUS do wynagrodzeń osobowych, oprócz:
1) nagrody jubileuszowej;
2) odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
3) wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.
W załączniku do objaśnień do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń do wynagrodzeń osobowych zalicza się m.in. za czas niewykonywania pracy, wypłacane za środków pracodawców (wynagrodzenia za urlopy wypoczynkowe i dla poratowania zdrowia, za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, za czas przestoju niezawinionego przez pracownika i inne). Z tego wynikałoby więc, że wynagrodzenie urlopowe wchodzi do płacy minimalnej, czyli należy je zsumować z innymi składnikami wynagrodzeń i zestawić ze stawką minimalną. Jednak w literaturze można się spotkać z poglądem (słusznym zresztą), że wynagrodzeń za czas niewykonywania pracy, w tym urlopowego, nie uwzględnia się w płacy minimalnej. Wynagrodzenie minimalne przysługuje bowiem za pracę, a za czas jej nieświadczenia przysługują wynagrodzenia obliczane na odrębnych zasadach, np. za przestój, urlop wypoczynkowy lub inne płatne zwolnienia od pracy. Oznacza to, że w sytuacji gdy przez część miesiąca pracownik np. chorował, należy sprawdzić – pod kątem minimum – ile wyniosło jego wynagrodzenie za przepracowany okres i ewentualne wyrównanie wypłacić za każdą godzinę pracy.
Jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika obliczone ze składników tworzących wynagrodzenie minimalne jest niższe od wysokości tego wynagrodzenia, następuje jego uzupełnienie do tej wysokości w postaci wyrównania. Wyrównanie wypłaca się za każdy miesiąc łącznie z wynagrodzeniem.
W przypadku urlopu wypoczynkowego wynagrodzenie przysługuje w takiej wysokości, jak gdyby pracownik pracował, a nie wypoczywał. Zatem z jednej strony pracownik powinien mieć zapewnione minimalne wynagrodzenie. Z drugiej jednak czy wynagrodzenie urlopowe podlega wyrównaniu, skoro jak wskazano wyżej, nie wchodzi do płacy minimalnej? Wynikałoby z tego, że nie. Z podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego wyklucza się wyrównania minimalnej pensji, co oznacza, że stawka za jedną godzinę pracy nie musi się pokrywać ze stawką godzinową wynikającą z minimalnego wynagrodzenia w danym miesiącu. Jeśli pracownik za dany miesiąc nie otrzyma wynagrodzenia za pracę, a tylko urlopowe, to nie musi ono odpowiadać płacy minimalnej. Jednak ze względu na wątpliwości w tym zakresie pracodawca zawsze może postąpić na korzyść pracownika i takie wyrównanie wypłacić.
Ile do wypłaty
KROK 1. Obliczamy podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego za maj
● wynagrodzenie wypłacone za okres od lutego do kwietnia:
1560 zł + 110 zł + 1785 zł + 120 zł + 1698 zł + 95 zł = 5368 zł
● liczba godzin przepracowanych w tym okresie:
168 godz. (luty) + 152 godz. (marzec) + 168 godz. (kwiecień) = 488 godz.
KROK 2. Obliczamy wynagrodzenie urlopowe za 40 godzin urlopu w maju
● 5368 zł : 488 godz. = 11 zł – wynagrodzenie za jedną godzinę urlopu
● 11 zł x 40 godz. = 440 zł
Lista płac na maj
* Przy założeniu, że premia za maj wynosi 100 zł, a wynagrodzenie akordowe 1610 zł; podstawowe koszty uzyskania przychodów, prawo do ulgi podatkowej.
Podstawa prawna
Art. 152, art. 172 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Par. 6–9 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.).
Art. 6, art. 7 ust. 1 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2008).
