Poród na SOR zamiast na porodówce? Nowe zasady opieki nad ciężarnymi od 1 stycznia 2026

Poród na SOR zamiast na porodówce – tak ma wyglądać nowy plan państwa dla kobiet z powiatów, gdzie zamknięto oddziały położnicze. Od 1 stycznia 2026 r. pierwszą pomoc ma zapewnić położna, a specjalny zespół transportowy przewiezie rodzącą do najbliższego szpitala. Jak dokładnie będzie wyglądała procedura?

Dlaczego kobiety rodzą na SOR-ach? Mniej porodówek i coraz dłuższa droga do porodu
Nowy model opieki nad ciężarnymi – kto skorzysta i jak ma to działać
Jakie szpitale obejmą nowe zasady i co muszą zapewnić pacjentkom
Jak wygląda poród w szpitalu bez porodówki – krok po kroku
Lekarz czy położna? Kto naprawdę przyjmie poród w małym szpitalu
25 kilometrów do porodówki – co oznacza nowy limit i czy to bezpieczne
Mapa powiatów bez porodówek – zobacz, gdzie położne przejmą porody
To nie porody domowe, ale awaryjny plan państwa – kiedy i jak zadziała
Czy Polska jest gotowa na porody bez porodówek? Co zmieni się od 1 stycznia 2026
Jesteś w ciąży i zamknięto Twoją porodówkę? Sprawdź, co robić krok po kroku
Co dalej z rozporządzeniem? Konsultacje, zmiany i terminy dla szpitali
Co zyskują kobiety w ciąży, a co zyskuje system ochrony zdrowia

rozwiń ›

Ministerstwo Zdrowia przygotowało rozporządzenie, które ma „załatać” dziury po zamykanych oddziałach położniczych. W praktyce to nowy model pierwszego kontaktu dla kobiet w ciąży – położna 24/7, karetka w gotowości i obowiązek przyjęcia porodu, gdy przewóz jest zbyt ryzykowny.

Dlaczego kobiety rodzą na SOR-ach? Mniej porodówek i coraz dłuższa droga do porodu

W 2010 r. w Polsce działało ponad 400 porodówek, dziś – około 280. Małe szpitale powiatowe zamykają oddziały, bo liczba porodów dramatycznie spada. Według GUS w 2023 r. urodziło się 305 tys. dzieci, najmniej od II wojny światowej. W 2010 roku w Polsce działało ponad 400 porodówek. Dziś – nieco ponad 280.

Jak podkreśla Ministerstwo Zdrowia w OSR do rozporządzenia z dnia 30 października 2025 roku:

Projektowane rozwiązanie jest odpowiedzią na zjawisko zamykania oddziałów położniczych (…) co jest efektem malejącej liczby porodów oraz problemu z zapewnieniem opieki lekarskiej.

Dla kobiet z małych miejscowości to realny problem – często do najbliższej porodówki jest 40–50 km, a w razie nagłego porodu izba przyjęć staje się jedynym miejscem pomocy.

Naukowcy: żadne pokolenie po 1939 roku nie dożyje 100 lat. „To koniec epoki długowieczności”

Nowy model opieki nad ciężarnymi – kto skorzysta i jak ma to działać

Resort zdrowia chce, by szpitale z izbą przyjęć (IP) lub SOR, położone ponad 25 km od najbliższego oddziału położniczego, mogły realizować nowe świadczenie, które będzie miało swoją nazwę:

Opieka nad kobietą w ciąży lub kobietą rodzącą realizowana przez położną.

To nie będzie pełnoprawna porodówka, lecz punkt pierwszego kontaktu dla ciężarnych. Kobieta:

uzyska tu ocenę stanu zdrowia i płodu,
otrzyma zalecenia położnej lub lekarza,
w razie potrzeby zostanie przekierowana do szpitala położniczego,
a w sytuacji zagrożenia – urodzi na miejscu, jeśli przewiezienie byłoby zbyt niebezpieczne.

Jakie szpitale obejmą nowe zasady i co muszą zapewnić pacjentkom

Nie każdy szpital będzie mógł zaoferować ciężarnym nowe świadczenie „Opieka nad kobietą w ciąży lub kobietą rodzącą realizowana przez położną”. Będzie mógł to uczynić, jeśli:

posiada izbę przyjęć (IP) lub SOR,
prowadzi poradnię położniczo-ginekologiczną (czynna 8:00–18:00 w dni robocze),
zapewnia dyżur położnej przez 24 godziny,
ma pozytywne opinie dwóch konsultantów wojewódzkich (położnictwo/ginekologia i pielęgniarstwo położnicze).

Dopiero wtedy może zawrzeć kontrakt z NFZ.

NFZ: od teraz bez skierowania do trzech nowych specjalistów. Sprawdź, co się zmieniło

Jak wygląda poród w szpitalu bez porodówki – krok po kroku

Kiedy kobieta trafi do szpitala bez porodówki:

położna dyżurująca oceni stan ciężarnej i płodu (KTG, ciśnienie, tętno),
jeśli poród dopiero się zaczyna, pacjentka otrzyma zalecenia lub zostanie przekierowana,
gdy sytuacja jest poważna – szpital organizuje transport do najbliższej porodówki lub, jeśli to niemożliwe, przyjmuje poród na miejscu.

Zgodnie z projektem:

Świadczeniodawca zapewnia całodobowy dostęp do środka transportu obejmującego zespół trzech osób wykonujących zawód medyczny, w tym jedną położną i dwóch ratowników medycznych. Czas dojazdu pojazdu z miejsca stacjonowania do świadczeniodawcy nie może przekroczyć 15 minut.

Porodowa karetka – jakie wyposażenie i zasady transportu rodzących

Element zabezpieczenia	Wymóg
Czas dojazdu karetki	maks. 15 minut od wezwania
Skład zespołu	położna + 2 ratowników medycznych
Wyposażenie ambulansu	inkubator transportowy, KTG, kardiomonitor, zestaw do resuscytacji noworodka, urządzenie do nieinwazyjnego wsparcia oddechu
Wcześniaki / < 2500 g	transport zespołem „N” (neonatologicznym) lub lotniczym

NFZ przestaje płacić po 30 dniach. Kto i kiedy traci prawo do darmowego leczenia

Lekarz czy położna? Kto naprawdę przyjmie poród w małym szpitalu

W godzinach pracy poradni (8:00–18:00) obecny będzie lekarz położnik lub ginekolog. Po godzinach – opieka należy do położnej dyżurującej, która ma obowiązek skontaktować się z lekarzem dyżurnym, gdy sytuacja tego wymaga.

W praktyce oznacza to, że pierwszą osobą, która przyjmie rodzącą, będzie położna, nie lekarz. To podejście nie jest nowe – w wielu krajach europejskich położne są pierwszym punktem kontaktu, a lekarz włącza się tylko w przypadku komplikacji.

25 kilometrów do porodówki – co oznacza nowy limit i czy to bezpieczne

Zgodnie z OSR:

Oczekuje się, że wprowadzenie zmiany zmniejszy ryzyko wystąpienia braku dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej (…) na terenach powiatów bez oddziałów położniczo-ginekologicznych.

Limit 25 km ma charakter organizacyjny, ale eksperci wskazują, że w regionach górskich czy wschodnich czas dojazdu często przekracza 40 minut. Część organizacji pacjenckich postuluje więc uwzględnienie czasu, nie tylko dystansu.

Nowe zasady stażu pracy od 2026 roku. ZUS szykuje się na falę wniosków, a pracownicy mają ograniczony czas na działanie

Mapa powiatów bez porodówek – zobacz, gdzie położne przejmą porody

Największe „białe plamy” na mapie położnictwa to m.in. powiaty w województwach: lubelskim, podlaskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i częściowo małopolskim. Tam od 2020 roku zlikwidowano kilkanaście oddziałów położniczych, np. w Hrubieszowie, Włoszczowie, Nowym Mieście Lubawskim czy w Gryfinie. Po wejściu w życie rozporządzenia, to właśnie w takich szpitalach mogłyby powstać punkty opieki położnych przy IP/SOR.

Poniższa tabela pokazuje przykładowe szpitale i powiaty, które – według MZ i NFZ – mogą zostać objęte nowym modelem:

Województwo	Powiat / miasto	Szpital (IP lub SOR)	Status / uwagi
Mazowieckie	Sokołów Podlaski	SP ZOZ Sokołów Podlaski	Oddział położniczy zamknięty w 2023 r.
Lubelskie	Łukowski	SP ZOZ Łuków	Porodówka zamknięta w 2023 r., szpital z SOR
Podlaskie	Sejny	Szpital im. dr E. Rittla	Oddział zawieszony, planowane świadczenie położnych
Małopolskie	Dąbrowa Tarnowska	Zespół Opieki Zdrowotnej	Plan wdrożenia nowej formy opieki
Warmińsko-Mazurskie	Nidzica	Szpital Powiatowy	Oddział położniczy nieczynny od 2022 r.
Pomorskie	Bytów	Szpital Powiatu Bytowskiego	Położne pełnią dyżury interwencyjne

Źródło: OSR MZ (2025), komunikaty NFZ, BIP powiatów.

To nie porody domowe, ale awaryjny plan państwa – kiedy i jak zadziała

Nowe świadczenie nie wprowadza planowych porodów w szpitalach bez oddziałów. To interwencyjna opieka – ocena, stabilizacja i ewentualny poród na miejscu, gdy transport zagraża bezpieczeństwu.

Jak czytamy w OSR:

„Szacuje się, że świadczenie może objąć maksymalnie 210 tysięcy świadczeniobiorców – kobiet w ciąży i rodzących, które zamieszkują w powiatach bez czynnych porodówek”.

ZUS może podwyższyć emeryturę nawet o 600 złotych. Wystarczy jeden dokument i prosty wniosek

Czy Polska jest gotowa na porody bez porodówek? Co zmieni się od 1 stycznia 2026

Resort zakłada, że kryteria spełni 60–80 szpitali, ale wiele zależy od liczby położnych. Średni wiek położnej w Polsce to 48 lat, a tylko 1/3 pracuje w systemie całodobowym. To może być wąskie gardło reformy – szczególnie w powiatach wschodnich i północnych.

Jesteś w ciąży i zamknięto Twoją porodówkę? Sprawdź, co robić krok po kroku

Jeśli mieszkasz w powiecie bez porodówki:

Sprawdź najbliższy szpital z IP/SOR (lista będzie na stronie NFZ).
Skontaktuj się z położną POZ – ma aktualne informacje o organizacji opieki.
Zapisz numery alarmowe i przygotuj plan awaryjny.
Miej przy sobie kartę ciąży i wyniki badań.

Poród „na miejscu” w szpitalu bez oddziału to scenariusz awaryjny, nie standardowy.

Co dalej z rozporządzeniem? Konsultacje, zmiany i terminy dla szpitali

Projekt opublikowano 30 października 2025 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji (RCL) pod numerem MZ 1846.
Trwa 21-dniowy okres konsultacji publicznych.
Po ich zakończeniu MZ przygotuje wersję finalną, a wejście w życie planowane jest na 1 stycznia 2026 r.

Wśród zgłoszonych uwag pojawiają się postulaty doprecyzowania wymogów kadrowych, zasad finansowania przez NFZ oraz elastyczności progu 25 km.