W prawie pracy zostało wyróżnionych kilka typów sytuacji, kiedy pracodawca musi zwolnić pracownika z całego lub części dnia pracy.
1. Dni wolne na poszukiwanie pracy
Pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę przysługują dni wolne na poszukiwanie pracy - ale chodzi tylko o pracowników, którym umowę wypowiedział pracodawca lub o osoby, które odmówiły przyjęcia proponowanego wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy. Z dodatkowych dni nie może natomiast skorzystać zatrudniony, który sam dokonał wypowiedzenia, albo umowę z nim rozwiązano za porozumieniem stron.
Na co trzeba wykorzystać dni wolne na poszukiwanie pracy dowiesz się tutaj>>
W przypadku dwutygodniowego i miesięcznego wypowiedzenia, pracownikowi przysługują wolne 2 dni robocze, a przy wypowiedzeniu trzymiesięcznym - 3 dni wolne.
2. Urlop okolicznościowy
Natomiast na dwa dni wolnego może liczyć pracownik, który bierze ślub lub jeśli urodziło mu się dziecko, oraz w przypadku zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy.
Więcej o urlopie okolicznościowym przeczytasz tutaj>>
Tylko jeden dzień wolny przysługuje pracownikowi w razie ślubu jego dziecka oraz na pogrzeb siostry, brata, teściowej, teścia, dziadków oraz osób pozostających na jego utrzymaniu lub pod jego bezpośrednią opieką.
Za dni wolne na poszukiwanie pracy i za czas urlopu okolicznościowego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, które jest liczone tak samo jak za urlop wypoczynkowy.
3. Badania lekarskie
Pracodawca ma również obowiązek zwolnić pracownika od pracy na wykonanie lekarskich badań kontrolnych i okresowych oraz tych zleconych przez lekarza w związku z ciążą pracownicy.
>>Czytaj też: Od 1 kwietnia zmiana pracy bez nowych badań lekarskich
Pracownik zostanie też zwolniony, jeśli musi odbyć badania lekarskie i szczepienia ochronne przewidziane w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych.
4. Oddawanie krwi
Pracodawca musie ponadto zwolnić od obowiązków krwiodawcę na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi.
>>Czytaj też: Kandydat na krwiodawcę musi znać język polski
Krwiodawcy wolne należy się również na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy.
Za zwolnienia lekarskie i na oddawanie krwi pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, które jest liczone tak samo jak za urlop wypoczynkowy.
5. Sprawy przed organami państwowymi
Pracownik może również liczyć na zwolnienie od pracodawcy w przypadku wezwania go do stawienia się przed organem państwowym, na przykład właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony.
Wolne przysługuje również, gdy pracownik jest zobowiązany stawić się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia oraz w celu wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń. Łączny wymiar zwolnień z tego tytułu nie może przekroczyć 6 dni w ciągu roku kalendarzowego.
>>Czytaj też: Kiedy można odmówić składania zeznań?
Ponadto pracownikowi wezwanemu w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli i pracownikowi powołanemu do udziału w tym postępowaniu w charakterze specjalisty też przysługuje zwolnienie od pracy.
Zwolniony zostanie także pracownik biorący udział w posiedzeniu komisji pojednawczej jako członek tej komisji. Dotyczy to także pracownika będącego stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym.
7. Zajęcia edukacyjne
Z kolei pracownika młodocianego pracodawca musi zwalniać na zajęcia w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, także gdy odbywają się one w godzinach pracy. Czas zwolnienia wlicza się wtedy do czasu pracy młodocianego.
8. Akcje ratunkowe
Wreszcie członka OSP pracodawca musi zwolnić na czas niezbędny do uczestnictwa w działaniach ratowniczych oraz do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu.
W pozostałych przypadkach (oprócz przypadku zwolnień młodocianych), jeśli przepisy obowiązujące w firmie nie przewidują zachowania prawa do wynagrodzenia, pracodawca wystawia pracownikowi zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia, na którego podstawie właściwy organ rekompensuje stratę.