Subskrybuj nas na Youtube
Pracownica zatrudniona na zastępstwo do 31 sierpnia w urzędzie gminy kończy 60 lat 1 sierpnia 2018 r. i chciałaby przejść na emeryturę po zakończeniu stosunku pracy. Czy należy się jej odprawa emerytalna?
Tak, pracownicy przysługuje odprawa emerytalna, jeśli faktycznie przestanie pracować i przejdzie na emeryturę. Nie ma tu żadnego znaczenia rodzaj umowy o pracę, jaki łączy ją z urzędem gminy. Musi jednak występować związek między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę.
W związku z przejściem na emeryturę lub rentę z powodu niezdolności do pracy pracownikowi samorządowemu przysługuje jednorazowa odprawa pieniężna. Przejściem na emeryturę lub rentę jest zamiana statusu pracownika lub pracownika – emeryta (rencisty) na status wyłącznie emeryta (rencisty), co następuje zawsze i tylko przez ustanie stosunku pracy (uzasadnienie wyroku SN z 16 czerwca 2011 r., sygn. akt I PK 269/10).
Co istotne, nie odgrywa żadnej roli tryb, w którym dochodzi do zakończenia zatrudnienia – może być to nawet tzw. dyscyplinarka, czyli rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (uchwała siedmiu sędziów SN z 28 czerwca 2017 r., sygn. akt III PZP 1/17 i wyrok SN z 22 listopada 2017 r., sygn. akt II PK 316/15). Żadnego wpływu nie ma też rodzaj umowy o pracę zawartej między kończącym aktywność zawodową a pracodawcą samorządowym. Taki warunek nie wynika bowiem z przepisów. Wystarczy bycie pracownikiem samorządowym, a nim staje się każdy, kto jest zatrudniony na podstawie stosunku pracy w urzędzie marszałkowskim i gminnym, starostwie powiatowym, w wojewódzkiej, powiatowej i gminnej jednostce organizacyjnej, a także w biurach samorządowych związków i jednostek administracyjnych. Jest nią więc także kobieta pracująca w urzędzie gminy na umowie o pracę na zastępstwo.
Istnienie związku
Nabycie przez pracownika prawa do emerytury (renty), przyznanie świadczenia i jego wypłata nie prowadzą do ustania zatrudnienia. Tym samym nie uruchamiają obowiązku wypłaty odprawy (m.in. uzasadnienie wyroku SN z 11 października 2007 r., sygn. akt III PK 40/07). Samo zakończenie stosunku pracy też nie wywołuje takiego skutku. Spowoduje go dopiero istnienie związku między ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę (wyrok SN z 1 kwietnia 2015 r., sygn. akt II PK 136/14). Według uzasadnienia wyroku SN z 6 maja 2003 r. (sygn. akt I PK 257/02, OSNAPiUS 2004/15/267) chodzi o związek o charakterze:
- czasowym – stosunek pracy jest rozwiązywany, bo pracownikowi przysługuje prawo do świadczenia emerytalnego;
- czasowo-przyczynowym – zakończenie stosunku pracy następuje z powodu nabycia prawa do emerytury lub renty w chwili przyznania świadczenia;
- funkcjonalnym – do ustania stosunku pracy dochodzi przed ustaleniem prawa do emerytury lub renty, ale przyznanie świadczenia jest efektem sytuacji bezpośrednio poprzedzającej koniec zatrudnienia.
Nie musi więc być bezpośredni czy ścisły (uzasadnienie wyroku SN z 8 sierpnia 2006 r., sygn. akt I PK 55/06, OSNAPiUS 2007/15-16/220). Co to oznacza dla pracownicy z pytania? A no tyle, że nawet jeśli otrzyma emeryturę po rozwiązaniu umowy o pracę na zastępstwo, ale warunki do jej uzyskania spełni w trakcie trwania zatrudnienia, to należy jej się odprawa. Nie będzie jednak jej przysługiwać, jeżeli w momencie zakończenia stosunku pracy nie odpowiada wymogom do nabycia prawa do emerytury, a w okresie między uzyskaniem tego prawa a rozwiązaniem stosunku pracy pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie przedemerytalne albo posiada status osoby bezrobotnej (wyrok SN z 4 lutego 2011 r., sygn. akt II PK 149/10).
Wysokość świadczenia
Wartość odprawy emerytalnej pracownicy z pytania zależy – jak wszystkich pracowników samorządowych – od jej ogólnego stażu pracy. Pracodawca obliczy ją na poziomie dwumiesięcznego wynagrodzenia po 10 latach pracy, trzymiesięcznego wynagrodzenia po 15 latach pracy oraz sześciomiesięcznego wynagrodzenia po 20 latach pracy. W „latach pracy” zsumuje wszystkie jej poprzednio zakończone okresy zatrudnienia, udokumentowane świadectwami pracy bez względu na:
- rodzaj pracodawcy (samorządowy lub spoza sfery budżetowej), u którego pracownica była zatrudniona,
- podstawę stosunku pracy (każda umowa o pracę, mianowanie, wybór, powołanie),
- tryb ustania zatrudnienia (porozumienie, wypowiedzenie, rozwiązanie bez wypowiedzenia lub wygaśnięcie).
Ponadto uwzględni tzw. okresy zaliczalne, np. okresy: pracy w gospodarstwie rolnym (art. 1 ustawy z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, Dz.U. nr 54, poz. 310) czy pobierania zasiłku dla bezrobotnych (art. 79 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1265 ze zm.). Nie weźmie jednak pod uwagę pracy na umowach cywilnoprawnych i prowadzenia działalności gospodarczej.
Wypłata tylko raz
Termin wypłaty odprawy to zawsze dzień ustania stosunku pracy. Od tego dnia pracownica będzie miała trzy lata, aby dochodzić zapłaty i to także wtedy, gdy orzeczenie przyznające emeryturę zostało wydane później (wyrok SN z 9 kwietnia 1998 r., sygn. akt I PKN 508/97, OSNAPiUS 1999/8/267). Ale uwaga! Może ją otrzymać tylko raz w życiu (wyrok SA w Warszawie z 8 sierpnia 1998 r., sygn. akt III APa 53/98, OSAWar 1999/1/5). Również wtedy, gdy jednocześnie pracuje u kilku pracodawców. W takim przypadku wybiera tego, który dokona wypłaty (wyrok SN z 9 stycznia 2001 r., sygn. akt I PKN 172/00, OSNAPiUS 2002/16/380). Gdyby jednak rozwiązywała wszystkie stosunki pracy w związku z przejściem na emeryturę tego samego dnia, każdy z pracodawców miałby obowiązek dać jej odprawę.
Podstawa prawna
Art. 2, art. 4, art 36 ust. 2, art. 38 ust. 3 i ust. 5, art. 43 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1260 ze zm.).
Art. 291 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1976 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).
Par. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 936).
