Jeśli osoba prowadząca działalność jednocześnie wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, której przedmiot jest taki sam, jak przedmiot prowadzonej działalności, osoba ta nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywanej umowy zlecenia ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. W pozostałych przypadkach – gdy działalność prowadzona jest w innym zakresie niż zawarta umowa zlecenia, następuje zbieg tytułów do ubezpieczeń.

Minimalna podstawa wymiaru składek z działalności

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, dla której minimalną podstawę wymiaru składek z tytułu tej działalności stanowi 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2025 r. jest to kwota 5203,80 zł), jednocześnie wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia działalności, o ile podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umowy zlecenia jest niższa niż minimalna podstawa wymiaru składek z tej działalności (60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcz nego).

Gdyby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu umowy zlecenia wynosiła co najmniej tyle, ile wynosi najniższa podstawa wymiaru składek z tytułu działalności, osoba ta mogłaby wybrać tytuł, z którego będzie podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Oczywiście mogłaby też dobrowolnie, na swój wniosek, zostać objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu wykonywania umowy zlecenia. [przykład 1]

Przykład 1

Dobrowolne ubezpieczenia ze zlecenia

Przedsiębiorcę obowiązuje najniższa podstawa wymiaru składek z tytułu prowadzonej działalności w wysokości 60 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (5203,80 zł). Od 1 lipca 2025 r. wykonuje też umowę zlecenia, z której uzyskuje miesięczny przychód w wysokości 2000 zł. Przedsiębiorca jest ubezpieczony obowiązkowo z tytułu prowadzonej działalności, a z tytułu umowy zlecenia może podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie.

W przypadku podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom z tytułu umowy zlecenia, w każdym miesiącu, w którym osoba ta nie uzyskałaby przychodu z tytułu umowy zlecenia we wspomnianej wysokości, obowiązkowe byłyby dla niej ubezpieczenia z tytułu działalności.

Preferencyjne składki lub mały ZUS

Inaczej jest w sytuacji, gdy osoba prowadząca działalność, która jednocześnie wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, korzysta z preferencyjnych składek ZUS (podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia – w 2025 r. jest to kwota 1399,80 zł) lub małego ZUS (wysokość podstawy wymiaru składek uzależniona jest od dochodu z działalności i mieści się między 30 proc. minimalnego wynagrodzenia a 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia). Wówczas przedsiębiorca obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym z obu tytułów (tj. zarówno z tytułu umowy zlecenia, jak i z tytułu działalności gospodarczej). Natomiast w przypadku, gdy wynagrodzenie z umowy zlecenia byłoby co najmniej równe kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym (w 2025 r. jest to 4666 zł brutto), przedsiębiorca korzystający z ulgi w opłacaniu składek podlegałby obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym wyłącznie z tytułu umowy zlecenia. [przykłady 2 i 3]

PRZYKŁAD 2

Obowiązkowe ubezpieczenia z dwóch tytułów

Jan Kowalski od 1 stycznia 2025 r. prowadzi działalność gospodarczą i korzysta z preferencyjnych składek – opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy w wysokości 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (1399,80 zł). Od 1 maja 2025 r. Jan Kowalski wykonuje także pracę na podstawie umowy zlecenia. Przychód z tytułu wykonywania tej umowy w każdym miesiącu będzie wynosił 3000 zł, a zatem będzie niższy niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od 1 maja 2025 r. podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

PRZYKŁAD 3

Gdy podstawa wymiaru składek ze zlecenia przekroczy minimalne wynagrodzenie

Ania Maj od 1 grudnia 2024 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i opłaca mały ZUS – podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jednocześnie od 1 kwietnia 2025 r. wykonuje umowę zlecenia. Przychód z tytułu umowy zlecenia wynosi 5000 zł miesięcznie. W związku z tym, że podstawa wymiaru składek z umowy zlecenia przekracza minimalne wynagrodzenie, Anna Maj od kwietnia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy zlecenia.

Ulga na start

Przedsiębiorca, który korzysta z ulgi na start (przez 6 miesięcy nie podlega ubezpieczeniom społecznym) i równocześnie wykonuje umowę zlecenia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia. ©℗

Podstawa prawna

• ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 350, ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 622)