ZUS przygotowuje się do dużego zadania. Od 1 października będzie można składać wnioski o świadczenie w ramach programu Aktywny Rodzic, czyli tzw. babciowego. Zdaniem Ilony Garczyńskiej ze Związkowej Alternatywy w Zakładzie brakuje pracowników, a wypłaty będą dokonywane "na szybcika". Zarzuty odpiera rzecznik ZUS.
– Pracowników brakuje cały czas – tu nic się nie zmieniło, można powiedzieć, że jest coraz gorzej, ponieważ Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest konkurencyjnym miejscem pracy, szczególnie w dużych miastach. Wystarczy wejść na stronę ZUS-u i na zakładkę „Praca” – widać jak na dłoni, ile jest wakatów. To świadczy tylko o wiecznym przeciążeniu pracowników – mówi nam Ilona Garczyńska, szefowa Związkowej Alternatywy w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, w odpowiedzi na pytanie, czy Zakład dysponuje wystarczającą liczbą pracowników do obsługi programu Aktywny rodzic.
Aktywny rodzic – czy ZUS jest przygotowany
Poprosiliśmy o komentarz w sprawie Pawła Żebrowskiego, rzecznika prasowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wskazuje on, że Aktywny rodzic to duże zadanie realizowane przez Zakład, dlatego też planowany jest wzrost zatrudnienia.
Jak dowiedziała się Gazeta Prawna, chodzi o zatrudnienie dodatkowych 80 pracowników do Centrum Kontaktu Klientów: 40 pracowników od września i 40 pracowników od 2025 roku. Natomiast w Centrum Obsługi Świadczeń dla Rodzin ZUS zakłada wzrost o 37 etatów, a w oddziale w Białymstoku i komórce Wypłat Emerytur i Rent o 3 etaty – w sumie w Białymstoku zatrudnienie wzrośnie o 40 etatów we wrześniu 2024 r.
– ZUS będzie gotowy do realizowania tego zadania. Urząd ma doświadczenie w prowadzeniu tak dużych projektów. Przypomnę, że to ZUS przejął m.in. wypłatę świadczeń 800 plus czy Dobry start – mówi nam Paweł Żebrowski.
Zdaniem przedstawicielki związku zawodowego kłamstwem jest, że 95 proc. zadań jest zautomatyzowanych, a ZUS do wszystkiego jest przygotowany.
Aktywny Rodzic – czy będą opóźnienia?
Rzecznik ZUS-u Paweł Żebrowski przekonuje, że w zakładzie – według stanu na początek sierpnia – trwają intensywne przygotowania.
– Od 1 października 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uruchomi możliwość składania wniosków o nowe świadczenia z programu Aktywny Rodzic. Wnioski o świadczenia z nowego programu będą składane wyłącznie elektronicznie trzema kanałami, tj. poprzez portal PUE ZUS, portal Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Emp@tia, kanał bankowości elektronicznej – wskazuje Żebrowski.
I dodaje, że dla obsługi tych wniosków zostały przyjęte podobne założenia, jak przy obsłudze innych świadczeń dla rodzin realizowanych przez ZUS, tj. obsługa tych wniosków będzie realizowana w formie automatycznego badania prawa, obliczania wysokości i wypłaty świadczenia realizowanego poprzez wysokospecjalistyczne oprogramowanie przygotowane w oparciu o złożone algorytmy decyzyjne oraz weryfikacje automatycznie w rejestrach urzędowych oraz bazach ZUS, m.in.:
- w Rejestrze PESEL,
- w Rejestrze żłobków i klubów dziecięcych w zakresie potwierdzenia uczęszczania dziecka do żłobka,
- w systemie ZUS w zakresie potwierdzenia podlegania ubezpieczeniom i potwierdzenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe
- w Rejestrze KRUS, w zakresie potwierdzenia podleganiu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolników,
- w Elektronicznym Krajowym Systemie Monitorowania i Orzekania o Niepełnosprawności w zakresie pobierania danych o niepełnosprawności dziecka,
- w Systemie Informacji Oświatowej w zakresie potwierdzania informacji o uczęszczaniu dziecka do przedszkola.
W przypadku pozytywnej weryfikacji na podstawie danych z wniosku oraz danych z rejestrów i bazy ZUS w sprawie będzie wydawana informacja o przyznaniu świadczenia.
Babciowe – jak będzie wyglądała weryfikacja wniosków?
W jaki sposób ZUS zweryfikuje, czy rodzicom babciowe jest faktycznie należne?
– Z uwagi na konieczność potwierdzenia, czy dziecko chodziło do określonej placówki oraz potwierdzenia czy wnioskodawca podlegał ubezpieczeniom, tj. czy ma aktywność zawodową za miesiąc poprzedni w stosunku do miesiąca złożenia wniosku, pierwsze rozstrzygnięcia zostaną wydane w listopadzie, tj. w miesiącu w którym będziemy mieli dane za październik 2024 r. – mówi w rozmowie z Gazetą Prawną rzecznik ZUS-u.
Jeśli dane podane przez wnioskodawcę we wniosku będą budzić wątpliwości, informacje pozyskanie z rejestrów nie potwierdzą oświadczeń z wniosku albo z wnioskiem o świadczenie na jedno dziecko wystąpił kilku wnioskodawców lub do wniosku dołączony jest dokument w sprawie, który musi być zweryfikowany - sprawa taka będzie kierowana do obsługi przez pracownika Centrum Świadczeń dla Rodzin w Białymstoku.
Przypomnijmy: resort rodziny wskazał, że pierwsze świadczenia zostaną wypłacone już w czwartym kwartale bieżącego roku.
Wypłata babciowego z ZUS „na szybcika”
Poprosiliśmy jeden ze związków zawodowych o wskazanie, czy pracownicy i Zakład są przygotowani do obsługi świadczeń. Zostaliśmy skierowani z tym pytaniem bezpośrednio do „pracodawcy”.
Tymczasem głos zabrała Ilona Garczyńska ze Związkowej Alternatywy. Pytamy ją, czy będą opóźnienia w wypłacie świadczeń.
– Nie sądzę, aby były opóźnienia związane z programem Aktywny rodzic. Znowu Zakład będzie dokonywał wypłat „na szybcika” – tak jak robił to podczas Covidu. Tylko że w przypadku tamtych świadczeń po kilku latach wysłało się inspektorów, aby sprawdzali, czy te świadczenia były w ogóle należne. Podejrzewam, że w tym przypadku też tak będzie. Przypominam, że wypłacano 500 plus osobom, które przyjechały do Polski tylko po to świadczenie i wracały na Ukrainę. Dopiero teraz zaczynają to sprawdzać – mówi nam Garczyńska.
Poprosiliśmy Pawła Żebrowskiego o wskazanie, ile decyzji w sprawie przyznania 800 plus zostało wycofanych z uwagi na błąd pracownika.
W odpowiedzi czytamy, że takich decyzji było 325. – Oznacza to zaledwie 0,005 proc. spraw – wskazuje nasz rozmówca.
Babciowe – ile wynosi?
Przypomnijmy: ustawa wprowadzająca program Aktywny rodzic wprowadza trzy nowe świadczenia:
- Aktywni rodzice w pracy (tzw. babciowe) – dla rodziców aktywnych zawodowo 1500 zł miesięcznie na rzecz organizacji opieki nad maluchem w wieku 12 –35 miesięcy w domu,
- Aktywnie w żłobku – dofinansowanie do żłobka do 1500 zł miesięcznie na dziecko na pokrycie kosztów pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym czy u dziennego opiekuna,
- Aktywnie w domu – 500 zł miesięcznie na dziecko w wieku 12 –35 miesięcy dla rodziców, którzy wychowują swojego malucha w domu.
Jak podaje resort rodziny program Aktywny rodzic oraz koszt obsługi tych świadczeń przez ZUS będą finansowane z budżetu państwa oraz ze środków Funduszu Pracy. Szacuje się, że w pierwszym pełnym roku obowiązywania ustawy (2025 r.) wydatki na jej realizację wyniosą 8,975 mld zł.