Niektóre terytoria zamorskie krajów UE są wyłączone spod przepisów o swobodzie przepływu osób. Tym samym nie podlegają koordynacji unijnych systemów zabezpieczenia społecznego.
Nasz czytelnik wybiera się do pracy na Kajmanach. Chciał wiedzieć, czy okres składkowy na wyspach zależnych od Wielkiej Brytanii wliczy mu się po powrocie do kraju do stażu ubezpieczeniowego w ZUS. I czy nie jest w gorszej sytuacji od kolegi, który znalazł zatrudnienie na Wyspach Kanaryjskich.
W tej sytuacji należy się odwołać do traktatów ustanawiających UE. Ich zasięg terytorialny wyznacza co do zasady zakres obowiązywania przepisów, które umożliwiają sumowanie okresów ubezpieczenia nabytych w różnych państwach członkowskich, a także ich transfer do miejsca zamieszkania uprawnionego. Dzięki temu legalna praca w Szwecji da prawo np. do zasiłku chorobowego w Portugalii albo emerytury w Polsce.
Sprawa jest bardziej skomplikowana z terytoriami zamorskimi i zależnymi państw Wspólnoty. W ich przypadku istnieją liczne wyjątki dotyczące podlegania przepisom unijnym.
Sumowanie okresów ubezpieczeń stosuje się do obszarów stanowiących integralną część krajów członkowskich: Gwadelupy, Gujany Francuskiej, Martyniki, Majotty, Reunionu, Saint-Barthélemy, Saint-Martin (Francja), Wysp Kanaryjskich (Hiszpania) oraz Azorów i Madery (Portugalia).
Powyższe zasady obowiązują też dla Gibraltaru, terytorium europejskiego, za którego stosunki zewnętrzne jest odpowiedzialna Wielka Brytania, oraz Wysp Alandzkich (Finlandia).
Na mocy dodatkowych protokołów ograniczono jednak ich stosowanie wobec Wysp Owczych (Dania) oraz należących do Wielkiej Brytanii Wysp Normandzkich (Jersey, Guernsey i inne leżące w kanale La Manche) i wyspy Man. Praca i ubezpieczenie w tych miejscach nie podlegają zaliczeniu w innym kraju UE.
Podobnie jest we wszystkich pozostałych terytoriach zamorskich, np. Bermudach, Falklandach, Kajmanach czy Polinezji Francuskiej. Nie zostały one w ogóle objęte prawem UE z uwagi na nikłe związki z Europą.
W ich przypadku, podobnie jak w stosunku do państw spoza UE, pozostaje możliwość współpracy w zakresie ubezpieczeń społecznych na podstawie dwustronnych umów międzynarodowych.
– Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nie przygotowuje obecnie takiego porozumienia z żadnym z wymienionych terytoriów. Jesteśmy jednakże otwarci na podjęcie prac, o ile okażą się uzasadnione interesem gospodarczym Polski (np. rozwojem wymiany handlowej) lub społecznym (duża skala przepływów migracyjnych) – poinformowało DGP biuro prasowe resortu.
Obecnie Polska ma podpisane umowy o zabezpieczeniu społecznym z USA, Kanadą, Australią, Koreą Południową, Ukrainą, Serbią, Macedonią, Czarnogórą, Bośnią i Hercegowiną.
Ważne
Unijne zasady koordynacji systemu ubezpieczeń wiążą też Szwajcarię, Norwegię, Islandię i Liechtenstein, choć państwa te nie należą do UE