Do końca września 2003 r organami właściwymi do przyznania i wypłaty renty socjalnej były ośrodki pomocy społecznej. Od 1 października 2003 roku, po nowelizacji ustawy o rencie socjalnej, przyznaje i wypłaca ją ZUS, a w szczególnych przypadkach mogą ją wypłacać inne organy emerytalno-rentowe, na przykład KRUS.

Rentę przyznaje się na wniosek samej osoby ubiegającej się o to świadczenie lub jej przedstawiciela ustawowego. Może o nią także wnioskować np. kierownik ośrodka pomocy społecznej.

Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

  • przed ukończeniem 18. roku życia;
  • w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia;
  • w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Za osobę pełnoletnią uważa się każdą osobę, która ukończyła 18 lat oraz kobietę, która zawarła związek małżeński po ukończeniu 16 lat, ale nie ukończyła jeszcze 18 roku życia.

W powyższych okresach może nastąpić tylko naruszenie sprawności organizmu, natomiast niezdolność do pracy będąca skutkiem tego naruszenia może powstać później. Więcej o tym przeczytasz tutaj>>

Podstawę do przyznania renty socjalnej stanowi także:

  • orzeczenie o stopniu niepełnosprawności;
  • orzeczenie komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia o zaliczeniu do I lub II grupy inwalidzkiej;
  • orzeczenie lekarza orzecznika, wydane przed dniem 1 października 2003 roku, uprawniające do renty socjalnej na podstawie ustawy o pomocy społecznej.

Trzeba mieszkać w Polsce

Ponadto prawo do renty socjalnej przysługuje (chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej):

  • osobom posiadającym obywatelstwo polskie zamieszkującym i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  • cudzoziemcom zamieszkującym i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie: zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony (m.in. w związku z zamierzonym wykonywaniem pracy lub prowadzeniem działalności gospodarczej, podjęciem lub kontynuowaniem studiów albo szkolenia zawodowego lub innymi okolicznościami uzasadniającymi ich zamieszkanie na terytorium RP) lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy albo zgody na pobyt tolerowany,
  • obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i posiadają zezwolenie na pobyt  oraz członkom ich rodzin posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 czerwca 2013 roku renta socjalna przysługuje także osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które przebywają czasowo poza terytorium RP, na przykład w celu nauki czy pobytu u rodziny. Więcej o tym przeczytasz tutaj>>

Renta stała lub czasowa

W zależności od staniu zdrowia i charakteru niezdolności do pracy lekarz-orzecznik ZUS lub komisja lekarska może przyznać albo rentę socjalną stałą - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała, albo rentę socjalną okresową – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest stanem przejściowym.

Niezależnie jednak od tego, na jaki okres renta zostanie przyznana, dana osoba musi być całkowicie niezdolna do pracy. Prawa do renty socjalnej nie nabędzie więc ubezpieczony, który jest tylko częściowo niezdolny do pracy i nie może wykonywać na przykład cięższej pracy. Więcej przeczytasz o tym tutaj>>

Wysokość renty socjalnej

Renta socjalna przyznawana jest w stałej wysokości 84 procent kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Podlega waloryzacji na zasadach i w trybie określonym w przepisach ustawy emerytalnej. Od 1 marca 2014 roku kwota najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 844,45 zł.

Łączna wysokość renty rodzinnej i renty socjalnej nie może przekraczać 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy - w takim wypadku dana osoba może poobierać obydwa te świadczenia. Jeżeli jednak łączna wysokość tych dwóch świadczeń przekracza 200 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, obniżeniu podlega wysokość renty socjalnej. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być jednak niższa niż 10 proc. kwoty najniższej renty.

Podstawa prawna

Ustawa z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. nr 135, poz. 1268 z późn. zm.).

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 czerwca 2013 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 804)