Zróżnicowanie sposobu ustalania emerytury lub renty w zależności od tego, czy pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę, jest niezgodne z ustawą zasadniczą. Nie można uzależniać świadczenia od miejsca pierwszej pracy.
Wczoraj Trybunał Konstytucyjny (TK) uznał, że par. 10 pkt 2 rozporządzenia z 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wymiaru emerytury i rent (Dz.U. z 1989 r., nr 11 poz. 63 z późn. zm.) jest niezgodny z konstytucją. Pomija bowiem możliwość zastosowania wynagrodzenia zastępczego przy ustalaniu wysokości świadczenia osobom, które nie pracowały przed wyjazdem za granicę.
Powodem wydania wyroku było pytanie prawne Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim. Przed tym sądem była rozpatrywana apelacja złożona przez ubezpieczoną, która od 1972 do 1991 r. pracowała na terenie dawnego NRD. To była pierwsza praca ubezpieczonej. Na podstawie umowy z 13 lipca 1957 roku między Polską a NRD o współpracy w dziedzinie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 51, poz. 246), okres takiego zatrudnienia był uwzględniany przy ustalaniu prawa i wysokości emerytury. Natomiast sposób uwzględniania tych okresów określało zaskarżone rozporządzenie. Zgodnie z nim punktem odniesienia ustalania wysokości zarobków za czas pracy poza granicami kraju jest wynagrodzenie osiągane w Polsce przed wyjazdem. Zdaniem sądu pytającego takie rozwiązanie dyskryminowało zainteresowaną, bowiem wysokość jej emerytury była niższa niż osób, które pracowały razem z nią w niemieckiej fabryce, które wcześniej pracowały w Polsce. Podobnego zdania był Jerzy Łabuda, przedstawiciel prokuratora generalnego przed TK.
– Powodem takiej sytuacji było to, że ubezpieczona przed zatrudnieniem w byłej NRD wcześniej nie pracowała w Polsce – mówi.
Rozporządzenia bronił Andrzej Sobolak, przedstawiciel Rady Ministrów przed TK. W podobnym tonie wypowiadała się Halina Wolińska, wicedyrektor departamentu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w ZUS. W ocenie organu rentowego przepisy zaskarżonego rozporządzenia zawsze były intepretowane na korzyść ubezpieczonych.
Sędziowie TK nie zgodzili się z tymi argumentami. Uznali, że niezbędna jest likwidacja kryterium zatrudnienia przed rozpoczęciem pracy poza granicami Polski np. w byłym NRD. Dzięki temu osoby będące w sytuacji powódki w omawianej sprawie otrzymają wyższe emerytury.
ORZECZNICTWO
Wyrok TK z 2 lipca 2012 r., sygn., akt P 35/10
