Wyciekł raport Tuska o emeryturach. „Nie ruszamy wieku emerytalnego” – a w środku plan, jak to zrobić inaczej

Milion osób przeszło na emeryturę w trzy lata. Jednocześnie coraz więcej… zwleka z wnioskiem

Z przeglądu emerytalnego za lata 2022–2024 przebija się podwójny obraz: z jednej strony prawie milion nowych emerytów, z drugiej – widoczny wzrost tych, którzy nie składają wniosku „w dniu urodzin”, tylko dociągają kilka–kilkanaście miesięcy (albo rok i więcej), by złapać wyższy start. Oto dane:

• 2022 rok – ok. 295 tys. przejść na emeryturę ogółem, w 2023 roku – 316 tys., w 2024 roku – 296 tys.
• ale dokładnie w ustawowym wieku – odpowiednio: 206 tys., 219 tys. i 200 tys.

To znaczy, że państwowe „marchewki” zaczynają działać i coraz więcej Polaków zwleka ze złożeniem wniosku do ZUS o emeryturę. O ile zdrowie im na to pozwala, decydują się na kontynuowanie pracy zarobkowej.

Rząd mówi: wieku nie podniesiemy. Ale będzie więcej zachęt, by zostać w pracy

Resort pracy wprost sygnalizuje: „nie jedziemy z podwyżką wieku emerytalnego”, bo obecny wiek daje „poczucie bezpieczeństwa”, za to rozkręcamy zachęty dla tych po 60./65. roku życia, którzy chcą (i mogą) popracować dłużej. W dokumentach pojawia się logika: to tańsze politycznie i skuteczne ekonomicznie – rośnie zatrudnienie wśród seniorów, a system zyskuje składki i odkłada wypłaty. Wpisuje się to w obietnicę Donalda Tuska, że „nie podniesiemy wieku emerytalnego – sprawa jest zamknięta”. Sygnał polityczny jest jasny, ale rachunek demograficzny – nieubłagany.

ZUS gra w otwarte karty: o ile rośnie emerytura za zwłokę w przejściu?

Tu nie ma magii, jest matematyka. Poniżej prezentujemy dwa wyliczenia:

• 60-latek za każdy rok zwłoki dostaje statystycznie +3,7% do przyszłej emerytury; po 5 latach to już +20,7%.
• 65-latek za każdy rok zwłoki dostaje statystycznie +4,1% za rok i +23,4% po pięciu.

Tak działa krótszy prognozowany okres pobierania świadczenia + waloryzacja kapitału. To argument, który ZUS powtarza jak mantrę – i który łatwo przekłada się na domowy kalkulator.

Co to oznacza w praktyce (w skrócie):

• przy przeciętnych zarobkach rok pracy więcej = często kilkaset zł więcej „na rękę” po starcie,
• największy efekt daje pierwszych 12–24 miesiące zwłoki,
• korzyść jest trwała – działa przez cały okres pobierania świadczenia.

PIT-0 dla seniora – kij i marchewka w jednym. Ile osób realnie korzysta

Dopóki nie złożysz wniosku o emeryturę i pracujesz legalnie, możesz skorzystać z PIT-0 dla seniora – bez podatku do ustawowego limitu (po spełnieniu warunków). Efekt zachęty widać w danych: gwałtowny wzrost liczby korzystających między 2022 a 2023 r. (zależnie od źródła administracyjnego – od ok. 125–150 tys. do 140+ tys.) oraz mocna nadreprezentacja kobiet 60+. To pokazuje, że ulga realnie „kupuje” dodatkowy rok–dwa pracy.

Wielka luka płci: kobiety kończą wcześniej i dostają mniej. Różnica się powiększa

Gdy mężczyzna pracuje do 65 lat, a kobieta kończy pięć lat wcześniej, efekt widać w portfelu. Średnia emerytura w grudniu 2024 r. wynosiła:

• mężczyźni - 4 818 zł,
• kobiety - 3 321 zł.

Różnica urosła z ~1 160 zł (2022), przez ~1 331 zł (2023), do ~1 497 zł (2024) – i to mimo waloryzacji. To rachunek nie tylko za niższy wiek, ale też za przerwy w karierze i niższe płace. Politycznie to minowe pole, a ekonomicznie to tykająca bomba.

Miękkie zmiany zamiast twardej podwyżki wieku: jak może wyglądać „plan B”

Jeśli nie ma odwagi na podwyższenie wieku emerytalnego do 66./67. roku życia, to pojawia się ścieżka drobnych korekt:

• wyższe ulgi podatkowe dla pracujących po 60./65. roku życia,
• premie składkowe w ZUS (np. „bonus za rok zwłoki” w komunikacji i realnym przeliczniku),
• tańsza składka zdrowotna dla pracujących seniorów,
• ułatwienia w elastycznym zatrudnieniu (częściowe etaty, praca zdalna, krótsze tygodnie),
• kampanie informacyjne: „poczekaj 6–12 miesięcy, zyskasz X zł miesięcznie do końca życia”.

To wszystko można wdrożyć szybciej i bez politycznego „piorunochronu”, a efekt dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest wymierny. Takie kierunkowe rekomendacje padają już w rządowych przeglądach.

A co mówią MFW i OECD? „Zrównajcie wiek kobiet i mężczyzn, a potem powiążcie go z długowiecznością”

Międzynarodowe instytucje nie bawią się w eufemizmy: zrównanie wieku to pierwszy krok, automatyczna indeksacja do oczekiwanej długości życia – drugi. Tak działa to m.in. w krajach skandynawskich. Ich teza: inaczej koszty demografii wyjdą nam bokiem – przez podatki, dług publiczny, ograniczenia inwestycji. Polska jest tu białą plamą na tle regionu, a presja będzie tylko rosnąć.

Polityczny haczyk: obietnica niepodnoszenia wieku vs. rachunek z ZUS

Rząd stoi w rozkroku: obietnica „nie podniesiemy wieku emerytalnego” zamyka debatę na poziomie haseł, ale komplet danych (demografia + luka płci + koszty) otwiera ją na poziomie faktów. Dlatego kurs na zachęty jest dziś jedynym akceptowalnym kompromisem – przynajmniej do wyborów. Pytanie brzmi: czy to wystarczy, gdy roczniki powojennego boomu wchodzą w wiek emerytalny, a wskaźnik obciążenia demograficznego idzie w górę z roku na rok?

Rząd analizuje przegląd emerytalny 2022–2024 i nie szykuje ustawy podnoszącej wiek – priorytetem mają być zachęty do dłuższej pracy (PIT-0, komunikacja ZUS, ułatwienia zatrudnieniowe). Na horyzoncie – oczekiwane stanowisko wobec rekomendacji MFW i OECD (zrównanie wieku i indeksacja do długowieczności).

Mini-FAQ: najczęstsze pytania czytelników o wiek emerytalny

Czy rząd podniesie wiek emerytalny w 2026 r.?

Na dziś – nie. Kierunek to zachęty do zostania w pracy po 60./65. roku życia, a nie zmiana ustawowego wieku.

Czy warto poczekać rok z wnioskiem o emeryturę?

W wielu przypadkach tak. ZUS podaje: +3,7% (60-latek) lub +4,1% (65-latek) za każdy rok zwłoki; w 5 lat to 20–23% więcej. Decyzja zależy jednak od zdrowia, rynku pracy i domowego budżetu.

Dlaczego emerytury kobiet są niższe?

Kumulacja czynników: niższy wiek, przerwy opiekuńcze, różnice płac, mniejsza liczba lat składkowych. Różnica średnich świadczeń w 2024 r. to ok. 1,5 tys. zł miesięcznie.

Ilu seniorów korzysta z PIT-0?

Skala rośnie – w 2023 r. ponad 130–140 tys. podatników, według danych administracyjnych MF i rządowych przeglądów.

Co rekomendują MFW i OECD?

Zrównanie wieku kobiet i mężczyzn, a następnie powiązanie go z oczekiwaną długością życia. To ogranicza presję na finanse publiczne.

Podstawa prawna i dokumenty

• ZUS – wyliczenia korzyści za opóźnienie przejścia na emeryturę.
• Przegląd emerytalny 2022–2024 – dane o liczbie przejść, różnicach płciowych i kierunkach polityki.
• Ministerstwo Finansów – dane o PIT-0 dla seniora.
• OECD Economic Survey: Poland 2025 – rekomendacje dot. wieku emerytalnego.
• IMF Article IV – Polska 2024/2025 – zalecenia dot. stabilności systemu emerytalnego.