Matura 2024: Dobra wiadomość dla zdających. Lista lektur jest krótsza

Tegoroczne matury są przeprowadzane na podstawie wymagań egzaminacyjnych. Jednym z ułatwień w przypadku języka polskiego jest ograniczenie listy wymaganych lektur. Które lektury są obowiązkowe, a które obowiązują tylko na poziomie rozszerzonym? Jak będzie wyglądać pisemna matura z języka polskiego?

Pisemna matura z języka polskiego 2024

Centralna Komisja Egzaminacyjna przypomina, że tegoroczne matury odbywają się na podstawie wymagań egzaminacyjnych, które zawierają ograniczony zakres podstaw programowych. Pisemny egzamin maturalny z języka polskiego na poziomie podstawowym odbędzie się 7 maja o godz. 9:00 i potrwa 240 minut (formuła 2023). Arkusz egzaminacyjny składa się z trzech części. Uczniowie zmierzą się z testem "Język polski w użyciu", Testem historycznoliterackim (wymagana znajomość problematyki lektur obowiązkowych) i wypracowaniem. W wypracowaniu (tekst argumentacyjny, 2 tematy do wyboru, min. długość wypracowania 300 wyrazów) na wybrany temat uczeń wybiera lekturę spośród wszystkich lektur obowiązkowych. Na stronie CKE dostępne są aktualizowane informacje na temat organizacji i przeprowadzania matur 2024 oraz komplet wymagań egzaminacyjnych dla poszczególnych przedmiotów.

Matura z języka polskiego – lektury obowiązkowe

W przypadku większości lektur obowiązkowych wymagane jest zapoznanie się z pełną treścią utworu. Do tego dochodzi krótszy zestaw lektur obowiązkowych, w których wymagana jest znajomość określonych fragmentów.

Lektury obowiązkowe – wymagana znajomość pełnej treści utworu

• Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja,
• Sofokles, Antygona,
• Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich,
• William Szekspir, Makbet,
• Molier, Skąpiec,
• Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod, Dziady cz. III,
• Juliusz Słowacki, Kordian,
• Bolesław Prus, Lalka,
• Eliza Orzeszkowa, Gloria victis,
• Henryk Sienkiewicz, Potop,
• Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara,
• Stanisław Wyspiański, Wesele,
• Stefan Żeromski, Przedwiośnie,
• Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu; Ludzie, którzy szli,
• Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat,
• Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem,
• Albert Camus, Dżuma,
• George Orwell, Rok 1984,
• Sławomir Mrożek, Tango,
• Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie),
• Marek Nowakowski, Górą Edek (z tomu "Prawo prerii"),
• Jacek Dukaj, Katedra (z tomu "W kraju niewiernych"),
• Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu "Opowieści galicyjskie"),
• Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu "Gra na wielu bębenkach").

Lektury obowiązkowe na maturę – wymagana znajomość fragmentów treści

• Biblia – fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana,
• Homer, Iliada,
• Lament świętokrzyski,
• Legenda o św. Aleksym,
• Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią,
• Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu,
• Pieśń o Rolandzie,
• Gall Anonim, Kronika polska,
• Dante Alighieri, Boska Komedia,
• Piotr Skarga, Kazania sejmowe,
• Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki.

Lektury na maturę – co jeszcze warto wiedzieć?

Jak przypomina CKE, maturzystów obowiązuje również znajomość krótkiego zestawu lektur ze szkoły podstawowej. Uczniowie powinni znać treść "Balladyny" Juliusza Słowackiego, bajek Ignacego Krasickiego, "Dziadów cz. II" oraz "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. W przypadku wypracowania maturalnego na poziomie podstawowym uczniowie mogą również odwołać się do lektur obowiązkowych (epickich, dramatycznych) znajdujących się w wymaganiach dla poziomu rozszerzonego.

Matura z języka polskiego – lektury, poziom rozszerzony

Matura z języka polskiego na poziomie rozszerzonym odbędzie się 20 maja (poniedziałek) o godz. 9:00. Wymagana jest znajomość następujących lektur w całości:

• William Szekspir, Hamlet,
• Juliusz Słowacki, Lilla Weneda,
• Zygmunt Krasiński, Nie-Boska Komedia,
• realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac "Ojciec Goriot" lub Charles Dickens "Klub Pickwicka", lub Mikołaj Gogol "Martwe dusze", lub Gustaw Flaubert "Pani Bovary"),
• Stanisław Wyspiański, Noc listopadowa,
• Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata,
• Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy,
• Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu "Sklepy cynamonowe",
• Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa,
• Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania.

Lektury dla poziomu rozszerzonego – utwory we fragmentach

W przypadku tego zestawu wymagana jest znajomość fragmentów utworów omawianych na lekcjach języka polskiego:

• Homer, Odyseja,
• Arystoteles, Poetyka, Retoryka,
• Platon, Państwo,
• św. Augustyn, Wyznania,
• św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna,
• Michel de Montaigne, Próby,
• Franz Kafka, Proces.

Jakie utwory poetyckie na maturę?

W informatorze maturalnym CKE podano również spis utworów poetyckich, które mogą się przydać podczas pisemnego lub ustnego egzaminu. Co istotne, podczas egzaminu nie jest sprawdzana znajomość treści wiersza.

• Horacy – wybrane utwory,
• Bogurodzica,
• Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II, Tren IX, Tren X, Tren XI, Tren XIX,
• wybrane wiersze poetów: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński,
• Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny, wybrane satyry,
• Franciszek Karpiński, wybór sielanek i liryki religijnej,
• Adam Mickiewicz, Oda do młodości, wybrane ballady (w tym "Romantyczność"), wybrane sonety z cyklu "Sonety krymskie" oraz inne wiersze,
• Juliusz Słowacki, wybrane wiersze, w tym "Grób Agamemnona" (fragmenty), Testament mój,
• wybrane wiersze poetów: Cyprian Kamil Norwid, Adam Asnyk, Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff, Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Julian Przyboś, Krzysztof Kamil Baczyński, Stanisław Baliński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz (w tym wybrane wiersze z tomu "Ocalenie" oraz "Traktat moralny" – fragmenty), Tadeusz Różewicz, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert (w tym wybrane wiersze z tomów "Pan Cogito" oraz "Raport z oblężonego Miasta"), Stanisław Barańczak, Wojciech Wencel,
• wybrane utwory okresu stanu wojennego,
• powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego oraz Agnieszki Osieckiej.

Dla poziomu rozszerzonego polecana jest również znajomość "Trenów" Jana Kochanowskiego (jako cykl poetycki) oraz wierszy Józefa Czechowicza, Tadeusza Gajcego i Mirona Białoszewskiego. Do tego wybrane eseje: Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta, Zygmunta Kubiaka, Jarosława Marka Rymkiewicza.

Co z lekturami nieujętymi w wymaganiach egzaminacyjnych?

Lektury z tego zestawu nie są obowiązkowe – wchodzą w skład podstawy programowej z języka polskiego, ale nie zostały ujęte w wymaganiach do matury. Zgodnie z zaleceniami CKE uczeń może się również do nich odwołać pisząc wypracowanie na poziomie podstawowym.

Poziom podstawowy

• William Szekspir, Romeo i Julia,
• Ignacy Krasicki, wybrane satyry,
• Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym "Romantyczność",
• Bolesław Prus, Z legend dawnego Egiptu,
• Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, tom I – Jesień,
• Stefan Żeromski, "Rozdzióbią nas kruki, wrony…",
• Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty),
• Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty),
• Antoni Libera, Madame,
• Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty),
• z zakresu szkoły podstawowej – Aleksander Fredro, Zemsta.

Poziom rozszerzony

• Arystofanes, Chmury,
• Wergiliusz, Eneida (fragmenty),
• François Rabelais, Gargantua i Pantagruel (fragmenty),
• Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki),
• Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie,
• Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku.

Wszystkim tegorocznym maturzystom polecamy zestaw testów i arkuszy egzaminacyjnych – MATURA 2024. Publikacje dostępne są na: sklep.infor.pl/matura2024