Informacja o pracach nad projektem nowelizacji ustawy Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw ukazała się w wykazie prac legislacyjnych rządu. Za przygotowanie projektu nowelizacji odpowiada Ministerstwo Edukacji Narodowej. Przyjęcie projektu przez Radę Ministrów planowane jest na trzeci kwartał tego roku.

MEN reaguje na zmiany demograficzne

Jak wskazano w uzasadnieniu do proponowanych zmian prognoza ludności Głównego Urzędu Statystycznego na lata 2023–2060 wskazuje, że liczba ludności Polski będzie systematycznie spadać. W 2023 r. liczba ta wynosiła około 37,6 miliona osób. Według GUS do 2060 r. liczba ludności ma zmniejszyć się do 30,9 miliona, co oznacza ubytek o 6,7 miliona ludzi, czyli o około 22 proc. Kluczowym powodem tego stanu jest ujemny przyrost naturalny oraz starzenie się polskiego społeczeństwa. Z aktualnej prognozy ludności na lata 2023–2060 wynika, że w Polsce do 2029 r. liczba dzieci w wieku 7–14 lat spadnie o ok. 5 proc. Do 2034 r. prognozuje się spadek o około 19,5 proc. w tej grupie wiekowej, a do 2060 r. spadek ten, według GUS, może wynieść o około 30 proc. (według skrajnego scenariusza demograficznego nawet o 48,3 proc.). Zaznaczono, że na strukturę ludności poszczególnych regionów Polski mają wpływ procesy migracyjne wewnątrz kraju oraz emigracja za granicę.

Wskazano, że procesy demograficzne nie wpływają korzystnie na szkolnictwo na wsi i w małych miastach, w tym liczebność szkół funkcjonujących na tych terenach oraz że problemem staje się utrzymanie funkcjonowania publicznych szkół podstawowych blisko domów rodzinnych dzieci realizujących obowiązek szkolny, w szczególności dzieci uczęszczających do klas I–III szkoły podstawowej.

W przygotowywanym projekcie przewiduje się możliwość realizacji w budynkach przedszkoli, szkół zadań własnych samorządu innych niż edukacyjne, w szczególności związanych z opieką nad dziećmi do lat 3., polityką senioralną, ochroną zdrowia i kulturą. Będzie to jednak obwarowane zastrzeżeniem, że realizowanie nowych zadań nie może negatywnie wpływać na zapewnienie odpowiednich warunków funkcjonowania przedszkola, szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Filie i zajęcia łączone. Sposób na małą liczbę uczniów

Zakłada się też uelastycznianie funkcjonowania szkół podstawowych, w tym uproszczenie warunków tworzenia filialnej szkoły podstawowej. W szczególnie trudnych warunkach demograficznych lub geograficznych, możliwe ma być funkcjonowanie szkoły podstawowej obejmującej strukturą organizacyjną klasy I–III, I–IV albo IV–VIII oraz szkoły podstawowej filialnej obejmującej klasy I–III albo I–IV. Utworzenie szkoły filialnej, w miejsce innej szkoły podstawowej, będzie następowało w drodze przekształcenia tej szkoły w szkołę filialną podporządkowaną organizacyjnie szkole podstawowej obejmującej strukturą organizacyjną klasy I–VIII albo IV–VIII. Możliwe ma być prowadzenia zajęć łączonych w klasach I-III w sytuacji, w której do szkoły łącznie w klasach I–III uczęszcza nie więcej niż 12 uczniów. W ramach uelastycznienia rozwiązań organizacyjnych zaproponowano również możliwość tworzenia zespołów, w skład których będą wchodziły szkoły podstawowe.

MEN chce, by szkoła podstawowa licząca nie więcej niż 70 uczniów mogła zapewnić zajęcia świetlicowe dzieciom objętym wychowaniem przedszkolnym w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w tej szkole. Dzieci te będą mogły mieć zapewniony na świetlicy podwieczorek.

Przygotowywana nowelizacja na umożliwić w przypadku szczególnie trudnych warunków demograficznych przekazanie na podstawie porozumienia prowadzenia szkoły podstawowej ościennej gminie. Porozumienie ma gwarantować wszystkim uczniom miejsce realizacji obowiązku szkolnego w samorządowej szkole, bezpłatny transport do szkoły obwodowej oraz określi rozliczenia finansowe między samorządami. Przepisy będą miały zastosowanie w przypadku likwidacji ostatniej szkoły (szkoła nie może liczyć więcej niż 70 uczniów) w gminie o niekorzystnych prognozach demograficznych w 5 kolejnych latach. Takie przekazanie będzie mogło nastąpić po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora. Z danych Systemu Informacji Oświatowej wynika, że obecnie te regulacje mogłyby stosować się do 4 szkół.

Koniec opinii kuratora przy tworzeniu zespołów szkół

W projekcie przewidziano także odstąpienie od wymogu uzyskiwania przez samorząd pozytywnej opinii kuratora w procesie łączenia w zespół szkół lub placówek. Kurator będzie wyrażał opinię w tym zakresie, jednak nie będzie ona wiążąca.

W projekcie ma być wprowadzona możliwość tworzenia zespołu składającego się z dwujęzycznej szkoły podstawowej (obejmującej tylko klasy VII i VIII) oraz szkoły ponadpodstawowej dwujęzycznej lub z oddziałami dwujęzycznymi.

Uproszczona ma zostać procedura przekazania prowadzenia publicznej szkoły, w przypadku, gdy organ prowadzący jest osobą fizyczną oraz doprecyzowane procedury likwidacji publicznej szkoły, która ma być skrócona, a proces likwidacji uspołeczniony - samorząd będzie zobowiązany do przeprowadzenia konsultacji społecznych, których zwieńczeniem będzie zebranie z rodzicami uczniów. Opinia kuratora w sprawie likwidacji szkoły prowadzonej przez samorząd nadal będzie miała charakter wiążący. Zmianie ulegnie natomiast proces uzyskiwania ostatecznej opinii kuratora przez rezygnację z kontrolowania opinii kuratora przez ministra edukacji. Na rozstrzygnięcie kuratora będzie od razu przysługiwała skarga do właściwego sądu administracyjnego.(PAP)