Zranienie ostrym narzędziem przez lekarza czy pielęgniarkę jest wypadkiem przy pracy. Pracodawcy muszą zapobiegać takim incydentom i wdrożyć procedury profilaktyki zakażeń, jeśli już do nich dojdzie

Czy każda placówka opracuje zasady postępowania

Jestem dyrektorem przychodni. Ponieważ nie wykonujemy zabiegów, nasz personel rzadko posługuje się sprzętem, który może spowodować zranienie. Czy przepisy rozporządzenia odnoszą się także do naszej placówki?
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienia ostrym sprzętem przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych dotyczą wszystkich placówek medycznych. Także w warunkach ambulatoryjnych personel jest narażony na wszelkiego rodzaju incydenty, np. zakłucia skażoną igłą, których konsekwencje są bardzo poważne. W jego efekcie może dojść do zakażeń pracownika wirusem zapalenia wątroby albo HIV. Koszt postępowania diagnostycznego i profilaktycznego po zranieniu ostrym narzędziem waha się od 4 do 7 tys. zł w przypadku pojedynczego incydentu. Są też koszty pośrednie – leczenie chorób, które rozwinęły się w następstwie zakłucia, pobyt pracownika na zwolnieniu czy ewentualna renta. Aby zapobiec takim zdarzeniom podczas pracy, została wydana dyrektywa Rady 2010/32/UE z 10 maja 2010 r. w sprawie wykonania umowy ramowej dotyczącej zapobiegania zranieniom ostrymi narzędziami w sektorze szpitali i opieki zdrowotnej zawartej między HOSPEEM a EPSU (Dz.Urz. UE L 134/66).
Polska wdrożyła ją poprzez przyjęcie przepisów rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Weszło w życie 27 czerwca 2013 r. Zgodnie z tą regulacją zranienie przez pracownika placówki medycznej ostrym narzędziem w pracy jest wypadkiem przy pracy. Głównym jej celem jest poprawa warunków pracy. Przepisy wzmacniają pozycję pracowników placówek medycznych, zabezpieczając ich przed wypadkami, do których dochodzi podczas realizowania procedur medycznych, obsługi pacjenta, sprzątania lub pomieszczeń lub innych czynności wykonywanych w zakładach opieki zdrowotnej.
Podstawa prawna
Par. 1 ust. 1 rozporządzenia ministra zdrowia z 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 696).

Czy kontrakt zapewnia ochronę lekarzowi

Jestem chirurgiem zatrudnionym na podstawie umowy cywilnoprawnej. Z powodu charakteru mojej pracy jestem szczególnie narażony na zranienia sprzętem medycznym. Czy szpital, który mnie zatrudnia, ma obowiązek objąć mnie ochroną przed takimi incydentami?
Przepisy odnoszą się do wszystkich pracowników sektora szpitali i opieki zdrowotnej oraz do wszystkich osób pracujących pod kierownictwem lub nadzorem pracodawców. Zgodnie z art. 304 par. 1 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy nie tylko pracownikom, lecz również osobom fizycznym wykonującym pracę w zakładzie pracy na innej podstawie niż stosunek pracy, a także samozatrudnionym.
Oznacza to, że ochroną przed zranieniami są objęte także osoby zatrudnione na podstawie umowy cywilnoprawnej (w tym lekarze i pielęgniarki pracujący na kontraktach) lub za pośrednictwem agencji pracy (np. personel sprzątający). Przepisów rozporządzenia nie stosuje się natomiast do osób wykonujących zawód medyczny w formie indywidualnej praktyki zawodowej (np. we własnym gabinecie lub w miejscu wezwania), chyba że udzielają świadczeń pod nadzorem lub w miejscu wyznaczonym przez zlecającego pracę.
Regulacji nie odnosi się również do osób zatrudnionych w zewnętrznych firmach współdziałających z placówką medyczną, ale nienależących do sektora opieki zdrowotnej (np. świadczących usługi z zakresu utylizacji odpadów, cateringu itp.).
Podstawa prawna
Par. 1 ust. 3 rozporządzenia ministra zdrowia z 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 696).

Czy procedura obowiązuje przez całą dobę

Pracownik jest zobowiązany zgłosić incydent niezwłocznie po jego wystąpieniu u inspektora ds. bezpieczeństwa i higieny pracy. Czy ma obowiązek podjąć takie kroki także wtedy, gdy zdarzenie miało miejsce w nocy, a pracownik odpowiedzialny za bhp rozpoczyna pracę dopiero kolejnego dnia?
Pracodawca ma obowiązek opracować i wdrożyć w placówce medycznej procedurę postępowania w przypadku zranienia ostrym narzędziem, umożliwiającą niezwłoczne udzielenie poszkodowanemu pomocy medycznej oraz zapobieżenie skutkom takiego incydentu. Powinna ona uwzględniać w szczególności konieczność oszacowania ryzyka zakażenia oraz podjęcia niezwłocznych działań profilaktycznych, w tym przeprowadzenia badania lekarskiego, wykonania niezbędnej diagnostyki i odpowiedniego szczepienia ochronnego, a także badań dodatkowych w regularnych odstępach czasu po narażeniu. W procedurze powinien być zdefiniowany sposób postępowania, w przypadku gdy do zranienia ostrym narzędziem dochodzi w nocy. Powinna ona zostać wdrożona natychmiast po wystąpieniu zdarzenia, łącznie z poinformowaniem lekarza dyżurnego, który pełni funkcję przełożonego w trakcie dyżuru nocnego. W procedurze powinno zostać określone postępowanie diagnostyczne w przypadku zakłucia lub zranienia ostrym sprzętem. Należy ją uruchomić niezależnie od pory zdarzenia. Zgłoszenie informacji do pracownika bhp jest wtórne do kroków, jakie niezwłocznie powinny być wdrożone po wystąpieniu incydentu.
Podstawa prawna
Par. 9 rozporządzenia ministra zdrowia z 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 696).

Czy o zranieniach trzeba raportować co miesiąc

W lutym przygotowaliśmy pierwszy raport o zranieniach, do których doszło w naszym szpitalu. Czy kolejny musimy opracować na koniec marca?
Pracodawcy mają obowiązek sporządzać specjalne raporty o bezpieczeństwie i higienie pracy w zakresie zranień ostrymi narzędziami raz na pół roku. Pierwszy trzeba było opracować do 28 lutego br. Kolejny muszą więc przygotować do 28 sierpnia 2014 r. Powinien on zawierać zestawienie liczby zranień ostrymi narzędziami, do których doszło w danej placówce medycznej w okresie sprawozdawczym, tabelaryczne zestawienie rodzajów ostrych narzędzi stosowanych w danym zakładzie, z wyszczególnieniem tych, które zawierają rozwiązania chroniące przed zranieniem, analizę okoliczności i przyczyn zranień, do których doszło w czasie objętym raportowaniem, propozycje możliwych działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa personelu oraz informacje o zmianach, które już zostały zrealizowane.
Podstawa prawna
Par. 11 rozporządzenia ministra zdrowia z 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 696).

Czy pracownik zgłosi każdy incydent

Podczas przewożenia na terenie szpitala odpadów medycznych ukłułem się igłą wystającą z worka. Obawiam się, że pracodawca zarzuci mi, iż nie dopełniłem procedur. Czy mam obowiązek poinformować go o tym zdarzeniu?
W przypadku wystąpienia zranienia ostrym narzędziem pracownik ma obowiązek niezwłocznie zgłosić ten incydent pracodawcy lub inspektorowi bhp. Dodatkowo, jeżeli nastąpi kontakt z krwią lub innym zakaźnym materiałem biologicznym, powinien przekazać taką informację lekarzowi, który w danej placówce jest odpowiedzialny za przeprowadzenie postępowania po zranieniu ostrym narzędziem. Do obowiązków pracownika należy także zapoznawanie się na bieżąco z przygotowywanymi przez pracodawcę procedurami i raportami oraz uczestniczenie w szkoleniach, które mają zapobiec wystąpieniu takich incydentów. Ponadto kodeks pracy przewiduje możliwość zgłaszania przez pracowników lub ich przedstawicieli wszelkich wniosków, które mogą przyczynić się do eliminacji i ograniczenia zagrożeń zawodowych.
Podstawa prawna
Par. 8 ust. 1 rozporządzenia ministra zdrowia z 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 696).

Czy zatrudniający musi zapewnić bezpieczny sprzęt

W naszym szpitalu używamy igieł bez wbudowanego mechanizmu zabezpieczającego przed zranieniami. Czy mamy prawo się domagać, aby pracodawca zapewnił nam bezpieczny sprzęt?
Aby eliminować zjawisko zranień ostrymi narzędziami, pracodawcy zobowiązani są do zapewnienia swoim pracownikom bezpiecznego sprzętu.
Decyzja o wyborze zakupu odpowiedniego sprzętu powinna być podjęta na podstawie przeprowadzonej przez pracodawcę oceny ryzyka (na stanowisku pracy) zawodowego zranienia ostrym narzędziem oraz możliwości przeniesienia zakażenia w wyniku ekspozycji zawodowej na danym stanowisku pracy. Ocenę ryzyka sporządza się nie rzadziej niż raz na dwa lata, chyba że wcześniej nastąpiły zmiany na danym stanowisku pracy, które mogą mieć znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika w miejscu pracy.
Podstawa prawna
Par. 2 i 3 rozporządzenia ministra zdrowia z 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 696).

Czy trzeba rejestrować każde zdarzenie

Jestem pracownikiem odpowiedzialnym w szpitalu za bezpieczeństwo i higienę pracy. Czy mam obowiązek dokumentować wszystkie incydenty zranień, do których dochodzi na terenie mojej placówki?
Pracodawcy są zobowiązani do prowadzenia wykazu zranień ostrymi narzędziami.
W rejestrze należy zawrzeć: kolejny numer zdarzenia w roku, jego datę, nazwę jednostki organizacyjnej, w której doszło do zranienia, rodzaj i model narzędzia, które spowodowało zranienie, rodzaj procedury medycznej oraz czynność, w trakcie której doszło do takiego incydentu, inne informacje uzyskane podczas postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn danego zdarzenia. W wykazie nie zamieszcza się natomiast danych osobowych.
Podstawa prawna
Par. 10 rozporządzenia ministra zdrowia z 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 696).