Jestem prezesem zarządu małej rodzinnej sp. z o.o. Wskutek różnych problemów (np. braków kadrowych) w ostatnich latach zdarzyło nam się złożyć z dużym opóźnieniem (nawet do 5–6 miesięcy) dokumenty do KRS, w tym sprawozdania finansowe, a sąd rejestrowy prowadził kilka razy postępowanie przymuszające pod rygorem grzywny. Teraz sprawa trafiła do sądu karnego. Czy grozi mi ograniczenie wolności? Jakie jest ryzyko skazania?
Z podanego stanu faktycznego wynika, że m.in. sprawozdania finansowe spółki były kilkukrotnie w ostatnich latach składane do Krajowego Rejestru Sądowego z wielomiesięcznym opóźnieniem i to po interwencji sądu rejestrowego.
Coroczny obowiązek złożenia sprawozdania wynika z przepisów ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: u.r.). Spółka z o.o. obowiązana jest po zakończeniu każdego roku obrotowego do sporządzenia w ciągu trzech miesięcy rocznego sprawozdania finansowego (art. 52 ust. 1), zatwierdzenia go w ciągu 6 miesięcy (art. 53 ust. 1 u.r.) oraz złożenia tych dokumentów we właściwym sądzie rejonowym wydziale krajowego rejestru sądowego w ciągu 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania, a jeśli nie było zatwierdzone w ciągu 15 dni od upływu terminu do zatwierdzenia (art. 69 ust. 1 i 2 u.r.).
Obowiązek złożenia sprawozdania spoczywa na kierowniku jednostki. Przez pojęcie kierownika jednostki rozumie się zgodnie z art. 3 ust 1 pkt 6 u.r. „członka zarządu lub innego organu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – członków tego organu, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę”. Natomiast z art. 4 ust. 5 u.r. wynika, że kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych tą ustawą. Tym samym w przypadku powierzenia obowiązków innej osobie – kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność z tytułu nadzoru nad wykonywaniem tych obowiązków przez taką osobę.
Sankcje
Zgodnie z art. 79 ust. 4 u.r., kto nie składa sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej we właściwym rejestrze sądowym – podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Sąd Najwyższy w wyroku z 6 listopada 2014 r. (sygn. akt IV KK 200/14) podkreślił, że: „Występek z art. 79 pkt 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości jest przestępstwem formalnym. W przypadku tego przestępstwa zasadnicze znaczenie dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu winna mieć waga naruszonych przez sprawcę ustawowych obowiązków, a także czasokres ich niewypełniania”.
Jakie ryzyko
Obowiązku składania sprawozdania lekceważyć nie należy. Analiza wyroków sądów wskazuje, że sięgają one po środki mające na celu zmotywowanie osób odpowiedzialnych do składania sprawozdań. W zbliżonym stanie faktyczno-prawnym Sąd Rejonowy w Olsztynie VII Wydział Karny (wyrok z 9 sierpnia 2016 r., sygn. akt VII K 488/16) skazał członka zarządu na karę łączną 30 stawek dziennych każda, płatnych po 50 zł, czyli łącznie dało to kwotę 1500 zł. Podkreślił przy tym, że sprawozdanie finansowe jest syntetycznym źródłem informacji o sytuacji danej jednostki, stanowi dobre narzędzie pozwalające na szybkie uporządkowanie informacji i błyskawiczną ich analizę. „Okoliczności te jak również fakt, że właściwe dokumenty oskarżony złożył do KRS dopiero po ponad pół roku oraz 1,5 roku od właściwego terminu, świadczą o lekceważeniu przez niego tego obowiązku i tym samym uniemożliwieniu kontrahentom uzyskania kompleksowych informacji o działalności spółki” – napisał sąd w uzasadnieniu.
Istnieje więc realne ryzyko, że czytelnik jako kierownik jednostki – prezes spółki, może zostać skazany wyrokiem karnym co najmniej na karę grzywny. Jednak, jak podkreślono w przytoczonym powyżej wyroku, ustalając wymiar kary, sąd może uznać za okoliczność łagodzącą np. przyznanie się do popełnienia zarzucanych czynów. Z kolei okolicznością obciążającą może być liczba popełnionych czynów w zakresie naruszenia termin do złożenia sprawozdania.
Podstawa prawna
Art. 52 ust. 1, art. 53 ust. 1, art.. 69 ust. 1 i 2, art. 79 ust. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047).
