Opłata maksymalna za transport ścieków? Tak, gmina może ją ustalić

W myśl art. 6 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.) właściciele nieruchomości, którzy pozbywają się z terenu nieruchomości nieczystości ciekłych, oraz właściciele nieruchomości, którzy nie są obowiązani do ponoszenia opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na rzecz gminy, wykonując obowiązek określony w art. 5 ust. 1 pkt 3b (chodzi o pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi – red.), są obowiązani do udokumentowania w formie umowy korzystania z usług. Przy czym usługi te mogą być wykonywane przez:

1) gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych lub

2) gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, wpisanego do rejestru działalności regulowanej, o którym mowa w art. 9b ust. 2 (chodzi tu o rejestr działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, który prowadzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości).

Właściciele nieruchomości muszą wykazać spełnienie obowiązku przez okazanie powyższych umów i dowodów uiszczania opłat za te usługi.

Określenie w uchwale górnych stawek za usługi związane z odbiorem nieczystości ciekłych

Z kolei z art. 6 ust. 2 wynika, że rada gminy określa w drodze uchwały górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za wspomniane wyżej usługi. W orzecznictwie sądowym akcentowano dotąd, że rada gminy została uprawniona do określenia w drodze uchwały górnych stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości m.in. za usługi związane z odbieraniem nieczystości ciekłych od właścicieli nieruchomości. Jeżeli rada skorzysta z uprawnienia określenia górnej granicy stawki opłaty, stawka będzie obowiązywała wszystkie działające na terenie danej gminy firmy wywozowe, także będące jednostkami organizacyjnymi gminy. Wprawdzie ustawodawca nie wskazuje, jakimi kryteriami rada gminy ma się kierować, ustalając wysokość stawki, powinna jednak brać pod uwagę takie okoliczności, jak koszty usuwania nieczystości, zapewnienie odpowiedniej rentowności zainteresowanych przedsiębiorców, zabezpieczenie mieszkańców przed nadmiernymi, nieuzasadnionymi kosztami (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 1 lutego 2018 r.; sygn. akt II SA/Sz 1384/17).

Czy możliwe jest określenie odrębnych stawek maksymalnych za opróżnienie szamba i transport nieczystości

O tym, że ustalenie odrębnej stawki maksymalnej za transport nieczystości jest dopuszczalne, wskazało wprost Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie w uchwale z 21 maja 2025 r. (nr XIV.78.S.2025). Kolegium weryfikowało legalność następujących postanowień uchwały rady miejskiej:

► 1. „Ustala się górną stawkę opłaty ponoszonej przez właścicieli nieruchomości za usługi opróżniania zbiornika bezodpływowego z nieczystości ciekłych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni na terenie gminy (…) świadczone przez uprawnione do tego celu podmioty gospodarcze w wysokości:

1) 45,00 zł/m sześc. za odbiór nieczystości ciekłych pochodzących ze zbiorników bezodpływowych,
2) 175,00 zł/m sześc. za odbiór osadów z instalacji przydomowych oczyszczalni ścieków”.

► 2. „Ustala się górną stawkę opłaty za usługi transportu nieczystości ciekłych w wysokości 5,80 zł/km, jeśli odległość opróżnianego zbiornika bezodpływowego z nieczystości ciekłych do stacji zlewnej w (…) wynosi powyżej 10 km”.

Kolegium RIO stwierdziło, że dopuszczalne jest odrębne ustalenie wysokości stawek za usługę opróżniania zbiorników oraz stawki opłaty za transport nieczystości ciekłych. Zdaniem RIO „znajduje to uzasadnienie w znaczącym zróżnicowaniu odległości nieruchomości od stacji zlewnej, a także w literalnym brzmieniu przepisów, na podstawie których stawki te są stanowione”.

RIO podkreśliła, że w art. 6 ust. 1 pkt 1 u.c.p.g., do którego odsyła art. 2 ust. 2 tej ustawy, wymienione zostały odrębnie obie te usługi, tj.

• opróżnianie zbiorników i
• transport nieczystości.

Z kolei na mocy art. 6 ust. 4a u.c.p.g. rada została wyposażona w uprawnienie do różnicowania stawek opłat, w szczególności ze względu na odległość od stacji zlewnej. Dla przypomnienia: z powyższego przepisu wynika, że rada gminy, określając stawki opłat (o których mowa w ust. 2), może stosować zróżnicowane stawki w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze gminy oraz odpowiednio odległości od miejsca przetwarzania odpadów komunalnych, stacji zlewnej, a także właściwości nieczystości ciekłych.

Zdaniem RIO rada gminy może określać maksymalne stawki opłaty nie tylko za odbiór nieczystości (osadów) z przydomowej oczyszczalni, lecz także za transport tych odpadów. ©℗