Skutki uchwały w sprawie kredytu na wyprzedzające finansowanie trzeba uwzględnić w budżecie

Regionalna izba obrachunkowa unieważniła uchwałę rady miasta w sprawie zaciągnięcia kredytu na wyprzedzające finansowanie zadania realizowanego z budżetu UE. Powodem takiego rozstrzygnięcia było nieujęcie kredytu w przychodach/rozchodach budżetu. Planowaliśmy to zrobić za miesiąc, na kolejnej sesji RM. Czy to był błąd?

Zgodnie z art. 89 ust. 1 u.f.p. ustawy o finansach publicznych jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na:

1) pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

2) finansowanie planowanego deficytu budżetu JST;

3) spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;

4) wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.

Odnośnie do pkt 4 w doktrynie [P. Walczak (red.), „Ustawa o finansach publicznych. Komentarz dla jednostek samorządowych”, wyd. 2, Warszawa 2021] akcentuje się: „Przychody pozyskiwane w ten sposób są ściśle związane z umowami zawieranymi przez JST z instytucjami zarządzającymi programami operacyjnymi w sprawie przyznania pomocy finansowej ze środków europejskich w związku z realizacją określonego projektu. Wysokość zobowiązania na wyprzedzające finansowanie limitowana jest bowiem wysokością środków pomocy finansowej przyznanej na realizację projektu, a w danym roku także dodatkowo wysokością wydatków ujętych w budżecie JST z przeznaczeniem na ten projekt”.

Co jednak istotne, zaciągnięcie zobowiązania jest warunkowane dokonaniem również innych niezbędnych czynności przez radę gminy (miasta). Chodzi w szczególności o ujęcie zobowiązania w przychodach i rozchodach budżetu, ustalenie limitu zaciągania zobowiązań oraz upoważnienia dla organu wykonawczego (burmistrza miasta) na zaciąganie zobowiązań z takim przeznaczeniem. Tak wynika z zestawienia przepisów, w tym m.in. z art. 91 u.f.p. Zgodnie z tą ostatnią regulacją suma zaciągniętych kredytów i pożyczek, innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ( czyli zaciągniętych kredytów i pożyczek ), oraz zobowiązań z wyemitowanych papierów wartościowych nie może przekroczyć kwot określonych w uchwale budżetowej JST. Ponadto zaciągnięcie lub wyemitowanie przez JST zobowiązania z tytułu:

1) kredytu lub pożyczki na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2–4 i art. 90,

2) innego niż wymienione w pkt 1, zaliczanego do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2,

3) emisji papierów wartościowych na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2–4 i art. 90

– wymaga uzyskania przez zarząd JST opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zobowiązania.

Z kolei z art. 212 u.f.p. wynika, że uchwała budżetowa określa łączne kwoty:

• planowanych przychodów budżetu JST;
• planowanych rozchodów budżetu JST.

Co do limitu zaciągania zobowiązań i upoważnień, to art. 212 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy stanowi, że uchwała budżetowa określa limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90. W uchwale budżetowej organ stanowiący JST może upoważnić zarząd do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych. WSA w Warszawie w wyroku z 21 marca 2018 r. (sygn. akt V SA/Wa 940/17) podkreślił zaś: „Zgodnie z art. 212 ust. 1 pkt 4 i 6 u.f.p. obligatoryjnymi elementami uchwały budżetowej są limit zobowiązań i łączna kwota planowanych przychodów budżetu. Oznacza to, że jeśli uchwała budżetowa JST na dany rok budżetowy nie zawiera limitu zobowiązań (mimo ustawowego wymogu), to jednostka ta nie może zaciągać kredytów lub pożyczek oraz emitować papierów wartościowych. Powyższe dotyczy również przypadku wykorzystania limitu w trakcie roku budżetowego. Uchwała budżetowa musi zawierać także kwotę planowanych przychodów budżetu”.

Warto też się zapoznać z uchwałą Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z 23 lutego 2023 r. (nr 95/VI/2023). Organ nadzoru zakwestionował uchwałę rady miasta w sprawie zaciągnięcia pożyczki na wyprzedzające finansowanie inwestycji realizowanej w ramach PROW na budowę kanalizacji z powodu istotnego naruszenia art. 91 ust. 1 w związku z art. 89 ust. 1 pkt 4 u.f.p. W argumentacji izba podała m.in., że podstawa prawa oraz charakter uchwały wskazują, że kredyt zaciągnięty przez gminę w wysokości ponad 1 mln zł jest długoterminowym zobowiązaniem zaliczanym do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 u.f.p., stąd też powinien być wliczony do łącznej kwoty planowanych przychodów budżetu JST. Jak jednak ustalono, kwota kredytu nie została ujęta w przychodach ani w rozchodach budżetu miasta. Następnie RIO dodała, że art. 5 ust. 1 pkt 4 lit. d u.f.p. do przychodów budżetu JST zalicza m.in. przychody pochodzące z otrzymanych kredytów i pożyczek. Zgodnie zaś z art. 212 ust. 1 pkt 4 i 5 u.f.p. uchwała budżetowa JST musi określać m.in.: łączną kwotę planowanych przychodów oraz łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu JST. Finalnie zaś stwierdzono: „Zdaniem Kolegium, nieujęcie w przychodach i rozchodach budżetu miasta (….) długoterminowego kredytu zaciąganego nadzorowaną uchwałą (…) stanowi istotne naruszenie wyżej wymienionych przepisów u.f.p.”.

Podsumowując: rada przedwcześnie podjęła uchwałę w sprawie zaciągnięcia kredytu na wyprzedzające finansowanie zadania realizowanego z budżetu UE. Powinna co najmniej w tym samym czasie dokonać zmian w uchwale budżetowej w zakresie stanu przychodów i rozchodów, dostosowując przy tym również odpowiednio upoważnienie i limit do zaciągania zobowiązań z tytułu tych kredytów. ©℗