Czy z opłat za małpki można wyremontować szkolne boisko?

Czy ze środków z opłat za sprzedaż alkoholu w opakowaniach o pojemności nie większej 300 ml (małpki) gmina może sfinansować modernizację boiska przy szkole podstawowej oraz zakup wyposażenia rekreacyjno-sportowego? Czy są to przedsięwzięcia, które można uznać za zadanie własne gminy?

Katalog zadań własnych gminy określa art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Wynika z niego, że zadania własne obejmują m.in. sprawy ładu przestrzennego, gospodarki niekultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych czy utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych. Budowę (albo modernizację) boiska czy zakup sprzętu sportowego można więc uznać za wchodzące w zakres zadań własnych gminy.

Co istotne, niektóre środki publiczne, którymi dysponują samorządy, mogą być przeznaczone tylko na określone cele. Do tej grupy zalicza się m.in. dochody pochodzące z opłat za sprzedaż napojów alkoholowych w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml. Opłaty te mają podstawy normatywne w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: u.w.t.p.a.). Zgodnie z tym aktem prawnym opłatę dodatkową za zezwolenie na obrót hurtowy napojami alkoholowymi w opakowaniach do 300 ml płacą przedsiębiorcy, którzy posiadają zezwolenie na:

• obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości powyżej 18 proc. alkoholu,
• obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi do 18 proc. alkoholu,
• wyprzedaż posiadanych zapasów napojów alkoholowych, w przypadku wygaśnięcia zezwolenia na obrót.

Z art. 93 ust. 3 u.w.t.p.a. wynika, że opłaty za zezwolenia związane z małpkami (tzw. opłata za zezwolenia za obrót hurtowy, za wyprzedaż oraz opłata dodatkowa) stanowią w połowie dochód gmin, na terenie których jest prowadzona sprzedaż napojów alkoholowych, a w połowie – przychód Narodowego Funduszu Zdrowia. Ponadto przepisy te stanowią, że gmina przeznacza wpływy z tych opłat na działania mające na celu realizację lokalnej międzysektorowej polityki przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu (art. 93 ust. 4 u.w.t.p.a.).

Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi w stanowisku z 29 kwietnia 2024 r. (znak WA 4120-8/2024-w) wskazała, że przeznaczenie środków uzyskanych z omawianych dochodów z małpek na modernizację placu zabaw przy szkole podstawowej, remont boiska sportowego oraz zakup wyposażenia funkcjonującego terenu rekreacyjno-sportowego, „co do zasady, nie pozostaje w sprzeczności z obowiązującymi w tym przedmiocie przepisami prawa, o ile ich realizacja służy przeciwdziałaniu negatywnym skutkom spożywania alkoholu”. RIO zaznaczyła, że zaangażowanie środków na te działania wymaga jednak wykazania przez gminę, że mieszczą się one w lokalnej międzysektorowej polityce przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu.

Zatem w świetle ww. przepisów i stanowiska RIO można wnioskować, że przeznaczenie środków z podanego źródła na modernizację boiska przy szkole podstawowej oraz zakup wyposażenia rekreacyjno-sportowego jest dopuszczalne, o ile gmina wykaże związek wydatków z przeciwdziałaniem negatywnym skutkom spożywania alkoholu (w ramach lokalnej międzysektorowej polityki przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu).

Trzeba pamiętać, że wydatki powinny być dokonywane również z zachowaniem podstawowych zasad wydatkowych określonych przepisami art. 44 ust. 3 ustawy o finansach publicznych. Z tego przepisu wynika, że wydatki publiczne powinny być dokonywane:

1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:

a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

b) optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów;

2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań;

3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

Podsumowując: gmina może sfinansować modernizacją boiska przy szkole podstawowej oraz zakup wyposażenia sportowego ze środków pochodzących ze sprzedaży napojów alkoholowych o pojemności nie większej niż 300 ml. Musi jednak wykazać związek wydatku z przeciwdziałaniem negatywnym skutkom spożywania alkoholu (w ramach lokalnej międzysektorowej polityce przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu). ©℗