Wyższy zasiłek dla bezrobotnych z krótszym stażem pracy

Okres pobierania zasiłku nie będzie już uzależniony od stopy bezrobocia w danym powiecie. Ponadto wzrośnie stypendium dla osób odbywających staż.

Zwiększenie mobilności osób szukających pracy, skrócenie czasu na jej znalezienie oraz większa elektronizacja usług realizowanych przez powiatowe urzędy pracy (PUP) to najważniejsze cele, które ma spełniać nowa ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Jej projekt, który Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) skierowało do konsultacji w ubiegłym miesiącu, zawiera też zmiany związane z instrumentami aktywizacji osób bezrobotnych oraz przysługującymi im świadczeniami (pisaliśmy o tym: „Będą zmiany w instrumentach aktywizacji osób bezrobotnych”, DGP nr 100/2024).

Zasiłek jako motywacja

Tym podstawowym świadczeniem dla osób, które straciły pracę, jest zasiłek dla bezrobotnych. Zgodnie z obowiązującą ustawą z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia oraz instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 475 ze zm.) jego wysokość jest uzależniona od stażu pracy. I tak osoby, które mogą wykazać się okresem zatrudnienia od 5 do 20 lat, mają prawo do 100 proc. zasiłku, natomiast osoby, które pracowały krócej niż 5 lat lub dłużej niż 20 lat, otrzymują odpowiednio 80 proc. lub 120 proc. podstawowej kwoty tego świadczenia. Resort rodziny proponuje w projekcie nowej ustawy rezygnację z wypłacania niższego zasiłku dla osób ze stażem pracy poniżej pięciu lat i w rezultacie będą one otrzymywać 100 proc. jego wysokości.

– Jest to słuszna decyzja, jeśli się weźmie pod uwagę to, że kwota zasiłku nie jest zbyt wysoka, a dodatkowo ulega obniżeniu po 90 dniach jego pobierania. W przypadku osób, które już na początku mają prawo do niższego zasiłku, skutkuje to teraz jego jeszcze większym zmniejszeniem – mówi Łukasz Komuda z Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.

Druga ważna zmiana, którą chce wprowadzić MRPiPS, dotyczy warunków nabywania prawa do wydłużonego okresu pobierania zasiłku. Co do zasady jest on bowiem wypłacany przez 180 dni, ale ustawa o promocji zatrudnienia przewiduje możliwość jego uzyskiwania przez 365 dni. Na rok zasiłek jest przyznawany osobom mieszkającym na terenie powiatu, w którym stopa bezrobocia przekracza 150 proc. przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, lub bezrobotnym, którzy: skończyli 50 lat i mają przynajmniej 20-letni staż pracy, mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko poniżej 15. roku życia, a ich małżonek też jest bezrobotny i nie otrzymuje zasiłku, albo wychowują samotnie jedno lub więcej dzieci, które nie skończyły 15 lat. Ponieważ projekt nowej ustawy zakłada odejście od rejonizacji (bezrobotny będzie mógł się zarejestrować w dowolnym pośredniaku, a nie w tym właściwym ze względu na miejsce zameldowania), resort rodziny postanowił, że dłuższy okres pobierania zasiłku nie będzie powiązany z poziomem bezrobocia w danym powiecie, ale z tym, czy osoba należy do wskazanych grup bezrobotnych. Przy czym, w porównaniu z dotychczasowymi przepisami, ich katalog został rozszerzony i zmodyfikowany, bo zasiłek przez 365 dni będą otrzymywać osoby, które: są niepełnosprawne, są członkiem rodziny, która ma Kartę Dużej Rodziny, skończyły 50 lat i mają 20-letni okres zatrudnienia, mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko poniżej 18. lub 24. roku życia (jeśli się uczy i jest niepełnosprawne), a ich małżonek również jest bezrobotny, samotnie wychowują co najmniej jedno dziecko, które nie skończyło 18 albo 24 lat (jeśli się uczy i jest niepełnosprawne).

Jednocześnie projekt ustawy nie przewiduje zmian w zakresie przesłanek, które muszą zostać spełnione dla przyznania zasiłku, w tym wysokości wynagrodzenia, jakie bezrobotny musiał otrzymywać, gdy pracował, oraz tego, jakie rodzaje aktywności zawodowej są zaliczane do 365 dni okresu zatrudnienia (w ciągu 18 miesięcy), który jest wymagany do uzyskiwania tego świadczenia. Zostanie też utrzymany dotychczasowy sposób waloryzacji zasiłku, polegający na zwiększaniu go co rok o wskaźnik inflacji od 1 czerwca.

– Wydaje się, że sytuacja na rynku pracy jest na tyle dobra, że nie wymaga większej ingerencji legislacyjnej w odniesieniu do zasiłku dla bezrobotnych. Trzeba pamiętać, że ma on pełnić rolę mobilizacyjną, nie może więc być zbyt wysoki, żeby nie demotywował do poszukiwania pracy – uważa prof. Grażyna Spytek-Bandurska z Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Z kolei zdaniem Łukasza Komudy w sytuacji, gdy zasiłek jest zwiększany jedynie o inflację, jego realna siła nabywcza jest taka sama, dlatego resort mógłby rozważyć zmianę mechanizmu jego waloryzacji i powiązać go ze wzrostem wynagrodzeń.

Więcej dla stażysty

W projekcie nowej ustawy znalazły się też zmiany odnoszące się do niektórych świadczeń, które PUP wypłaca osobom objętym aktywizacją zawodową. Wśród nich jest stypendium dla bezrobotnego uczestniczącego w stażu. Jego kwota stanowi 120 proc. zasiłku, czyli 1994,40 zł miesięcznie. Resort rodziny chce zaś, aby stażysta otrzymywał stypendium wynoszące 160 proc. zasiłku, co dawałoby 2659,20 zł.

– Będzie to korzystna zmiana, bo w praktyce staż jest jak praca na cały etat, jednak niska kwota stypendium powoduje, że nie jest on atrakcyjny finansowo dla osób bezrobotnych – wskazuje Agnieszka Rzepa, kierownik referatu ewidencji i świadczeń PUP w Grójcu.

Również Sylwia Tokarska, dyrektor PUP w Kwidzynie, uważa, że podniesienie stypendium jest potrzebne, bo z jednej strony staż jest takim instrumentem aktywizacji, który pozwala zdobyć doświadczenie i umiejętności przydatne w późniejszym zatrudnieniu, więc warto, aby osoby bezrobotne go podejmowały, ale z drugiej strony jego uczestnik musi mieć odpowiednie środki na życie i codzienne utrzymanie, a obecna kwota stypendium do tego nie zachęca.

Zmiana będzie też czekać osoby, które są kierowane do prac społecznie użytecznych. Przyznawane im z tego tytułu świadczenie w myśl projektu ustawy nie będzie mogło być niższe od minimalnej stawki godzinowej za każdą godzinę ich wykonywania. Dzięki temu świadczenie wzrośnie z obecnego poziomu 12,20 brutto za godzinę do 27,70 zł brutto. ©℗