Wydający decyzje w sprawie umarzania zaległości podatkowych musi mieć specjalne upoważnienie organu

Kontrola regionalnej izby obrachunkowej wykazała nieprawidłowe umarzanie zaległości podatkowych w naszej gminie.

Według izby pracownik nie był upoważniony do podpisywania decyzji. W naszej ocenie mógł to robić, bo pracuje w referacie podatkowym, więc wchodzi to do jego obowiązków. Jak powinno to być uregulowane? Czy jest podstawa do kwestionowania zastrzeżeń RIO?

Zastrzeżenia RIO mają prawne uzasadnienie. Pracownik urzędu wydający decyzję w sprawie umarzania zaległości podatkowych musi dysponować odpowiednim zakresowo upoważnieniem udzielonym przez organ podatkowy, którym w podanym stanie faktycznym jest wójt. Pracownik nie może wydawać decyzji, opierając się na argumencie w postaci wykonywania obowiązków w referacie podatkowym.

Zasady z ordynacji

W art. 67a par. 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) postanowiono, że organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b o.p., w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;

2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;

3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Ponadto umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa. Do wspomnianych zaległości zalicza się m.in. podatki i opłaty lokalne, czyli m.in. z podatku od nieruchomości czy podatku od środków transportowych. W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że instytucja umorzenia zaległości podatkowej ma charakter uznaniowy. W przypadku stwierdzenia, że w sprawie występuje którakolwiek z przesłanek określonych w art. 67a par. 1 o.p. (ważny interes podatnika lub interes publiczny albo obie przesłanki łącznie), organ w sposób uznaniowy podejmuje decyzję, czy przyznać podatnikowi ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych, czy też nie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 maja 2023 r., sygn. akt III FSK 55/23).

Katalog obowiązków

Z punktu widzenia poruszonej problematyki warto także wspomnieć o przepisach ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.). W art. 24 u.p.s. dookreślono katalog podstawowych obowiązków pracowniczych, wskazując w ust. 1, że do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego należy dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesu publicznego oraz indywidualnych interesów obywateli. W ust. 2 postanowiono zaś, że do obowiązków pracownika samorządowego należy w szczególności:

1) przestrzeganie Konstytucji RP i innych przepisów prawa;

2) wykonywanie zadań sumiennie, sprawnie i bezstronnie;

3) udzielanie informacji organom, instytucjom i osobom fizycznym oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, jeżeli prawo tego nie zabrania;

4) dochowanie tajemnicy ustawowo chronionej;

5) zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami;

6) zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim;

7) stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych.

Natomiast w art. 25 u.p.s. podano, że do obowiązków należy sumienne i staranne wykonywanie poleceń przełożonego.

Z powyższych przepisów wynika niewątpliwie, że pracownik samorządowy musi stosować się do opisanych wymagań, a dodatkowo wykonywać polecenia przełożonego. Co jednak istotne, z przywołanych przepisów nie można wnioskować, że może zastępować organ podatkowy przy wydawaniu decyzji podatkowych. Do takich zaś należy m.in. decyzja w sprawie stosowania ulgi w postaci umorzenia zaległości podatkowej.

Zdaniem izby

Pomocne o odpowiedzi na pytanie może być wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 8 stycznia 2024 r. (znak WK-602/1/2024). Stwierdzono w nim m.in.: „Decyzja nr FP.3127.10189.2021 z 1 kwietnia 2021 r. w sprawie umorzenia w całości zaległości podatkowej w podatku od nieruchomości – I rata 2021 r. w kwocie 2.082,00 zł, wydana na wniosek podatnika z 19 marca 2021 r., została podpisana z upoważnienie wójta gminy przez inspektora ds. wymiaru podatków i opłat”. RIO ustaliła, że pracownik ów był co prawda upoważniony do różnego rodzaju zadań, a nawet podpisywania decyzji administracyjnych, ale za wyjątkiem tych związanych ze stosowaniem ulg w podatkach. W tych okolicznościach RIO wskazała, że należy zapewnić podpisywanie wydawanych decyzji w sprawie umorzenia zaległości podatkowych przez wójta gminy lub osoby przez niego upoważnione na podstawie art. 143 par. 1 o.p. Zgodnie z podanym przepisem organ podatkowy może upoważnić funkcjonariusza lub pracownika kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu i w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji, postanowień i zaświadczeń. W art. 143 par. 3 o.p. dookreślono, że upoważnienie ma być udzielone na piśmie.

W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że ten mechanizm ma na celu zapewnienie ciągłości pracy urzędu w okresach absencji osoby pełniącej funkcję dyrektora. Upoważnienie nie musi w każdym wypadku zawierać skonkretyzowanego umocowania do załatwienia indywidualnej sprawy. Zakres udzielonego upoważnienia może być szeroki lub wąski, kategorialny lub jednostkowy, i jest zależny od wewnętrznych ustaleń w organie podatkowym. Obejmuje ono w szczególności wydawanie decyzji, postanowień i zaświadczeń, lecz może być dla poszczególnych pracowników różnie ustalone i zindywidualizowane. ©℗